Budget 2023: 49 વર્ષ પહેલા રજૂ કરવું પડ્યું હતું Black Budget, જાણો સંપૂર્ણ ડિટેલ્સ

Budget 2023: સ્વતંત્ર ભારત દેશના 75 વર્ષમાં 73 વખતે બજેટ રજૂ કર્યું છે. દરેક વખતે એક નવી આશા લઇને આવે છે તેમાં ઘણી પ્રાકારના સુધાર, નવી યોજનાઓ, નવા નિયમો આવે છે. આ વખતે બજેટમાં કઈ ખાસ થવાનું છે. દરેક સેક્ટરથી સંબધિત લોકોને મોટી આશા છે. જ્યારે 1997-98માં બજેટ રજૂ કર્યા હતું તો "ડ્રીમ બજેટ" કહેવામાં આવ્યો હતો. જ્યારે તેના પહેલા જ્યારે 1972માં બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યો તો તેને બ્લેક બજેટ કહેવામાં આવ્યું હતું. આ બજેટ યશવંતરાવ બી. ચવ્હાણ (Yashwantrao B. Chavan) રજૂ કર્યો હતો. આવામાં આ જાણવું જરૂરી છે કે બ્લેક બજેટ શું છે, કઈ સ્થિતિમાં આવે છે. શું રજૂ થયા છે.

બ્લેક બજેટ તેણે કહે છે, જેમાં સરકારને ખર્ચમાં કાપ કરવો પડે છે. તેમે આવું સમજવું કે સરકારની આસા 100 રૂપિયા છે અને તેનો ખર્ચ 125 રૂપિયા છે તો સરકારને બજેટમાં 25 રૂપિયાનો કાપ કરવો પડશે. આવામાં આ બ્લેક બજેટ કહેવામાં આવે છે.

કેમ રજૂ કર્યું બ્લેક બજેટ

વાત વર્ષ 1973-74ની છે. તે સમય સરકારના નાણાકીય ખોટ 550 કરોડ રૂપિયા થઈ હઈ હતી. ભારત તે દરમિયાન મોટો આર્થિક તંગીથી સંબંધિત રહી હતી. તે વર્ષ હતો જ્યારે મનસૂન પણ સારો નહીં હતો. તે સમય ઈન્દિરા ગાંધીની સરકાર હતી. આ તમામ હાલાતને કારણે દેશની કમાણી ઓછી અને ખર્ચ વધારે થઈ ગયો હતો. દેશની આર્થવ્યવસ્થાનું ઘણું નુકસાન થયો હતો. તે વર્ષ કોલસાની ખદાન માં રાષ્ટ્રીકરમ કરવા માટે 56 કરોડ રૂપિયાનું પ્રવધાન કર્યો હતો. આ કોલસાના ક્ષેત્રમાં બજાર પ્રતિસ્પર્ધાના સમાપ્ત થઈ ગઈ અને સરકારની આવક પર ઘણી અસર પડી. આવામાં બ્લેક બજેટ રજૂ કરાવું પડ્યું હતું.

ભારતે 1971માં પાકિસ્તાનની સાથે યુદ્ધ લડાયો હતા. તેમાં બાંગલાદેશની આજાદી કરાવી હતી. આમ તો આ યુદ્ધ ખૂબ લાંબો નહીં થયો, તો પણ તેમાં ખૂબ પૈસા અને રાશન ખર્ચ થઈ ગયો હતો. તેના સાથે ભારત પર સૂખાની માર પડ ગઈ. આ બન્ને કારણોથી અર્થવ્યવસ્થા ખૂબ ખરાબ થઈ ગઈ હતી. જેમાં બ્લેક બજેટ રજૂ કરાવની નોમી આવી હતી.