આ ઘટનાએ સોશિયલ મીડિયા ઇન્ફ્લુએન્સર્સની ભૂમિકા અને તેમની પ્રવૃત્તિઓ પર નજર રાખવાની જરૂરિયાતને ઉજાગર કરી છે. ઘણા લોકોનું માનવું છે કે આવા કેસ દેશની સુરક્ષા માટે ચેતવણી છે, અને સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મનો દુરુપયોગ રોકવા માટે કડક પગલાં લેવા જોઈએ.
જ્યોતિનું યૂટ્યૂબ ચેનલ અને ઇન્સ્ટાગ્રામ એકાઉન્ટ ‘travelwithjo1’ (1.32 લાખ ફોલોઅર્સ) દ્વારા તે ટ્રાવેલ વીડિયો શેર કરતી હતી. તેણે ભારત ઉપરાંત ઇન્ડોનેશિયા, ચીન અને પાકિસ્તાનની યાત્રાઓના વીડિયો પોસ્ટ કર્યા હતા.
હરિયાણાની યૂટ્યૂબર જ્યોતિ મલ્હોત્રાને પાકિસ્તાનની ગુપ્તચર એજન્સીઓ માટે જાસૂસી કરવાના ગંભીર આરોપસર ધરપકડ કરવામાં આવી છે. તેના પાકિસ્તાન હાઈ કમિશનના કર્મચારી એહસાન-ઉર-રહીમ ઉર્ફે દાનિશ સાથેના સંપર્કો અને સંવેદનશીલ માહિતી શેર કરવાના આરોપો બાદ હિસાર પોલીસે તેને કોર્ટમાં રજૂ કરી, જ્યાંથી તેને પાંચ દિવસની પોલીસ રિમાન્ડ પર મોકલવામાં આવી છે. આ કેસ ભારતની સુરક્ષા માટે મોટો ખતરો ગણાઈ રહ્યો છે, અને તપાસ એજન્સીઓ આ નેટવર્કના અન્ય પાસાઓની ઊંડી તપાસ કરી રહી છે.
કેવી રીતે શરૂ થયો જાસૂસીનો ખેલ?
જ્યોતિ મલ્હોત્રા, જે ‘Travel with Jo’ નામના યૂટ્યૂબ ચેનલની માલિક છે અને 3.77 લાખ સબ્સ્ક્રાઈબર્સ ધરાવે છે, તે 2023માં કમિશન એજન્ટો દ્વારા વિઝા મેળવી પાકિસ્તાન ગઈ હતી. આ યાત્રા દરમિયાન તેનો સંપર્ક નવી દિલ્હીમાં પાકિસ્તાન હાઈ કમિશનમાં કામ કરતા એહસાન-ઉર-રહીમ ઉર્ફે દાનિશ સાથે થયો. બંને વચ્ચે ગાઢ સંબંધો બંધાયા અને દાનિશે જ્યોતિને પાકિસ્તાનના ખુફિયા અધિકારીઓ (PIO) સાથે મુલાકાત કરાવી. આ મુલાકાતોમાં દાનિશે જ્યોતિને ડિનર પર બોલાવી, જ્યાં તેની સાથે વાતચીતનો વીડિયો પણ રેકોર્ડ કરવામાં આવ્યો હતો.
જ્યોતિએ ‘જટ્ટ રંધાવા’ નામથી સેવ કરેલા PIO શાકિર ઉર્ફે રાણા શાહબાઝ સાથે વ્હોટ્સએપ, ટેલિગ્રામ અને સ્નેપચેટ જેવા એન્ક્રિપ્ટેડ એપ્સ દ્વારા સંપર્ક જાળવ્યો. તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે તે ભારતની સંવેદનશીલ માહિતી, જેમાં રક્ષા એક્સપો 2025ની ડિટેલ્સનો સમાવેશ થાય છે, પાકિસ્તાની એજન્ટોને પૂરી પાડતી હતી. દાનિશ, જે ભારતમાં રહીને દેશ વિરુદ્ધ ષડયંત્ર રચી રહ્યો હતો, તેને આ મહિનાની શરૂઆતમાં ‘અવાંછનીય વ્યક્તિ’ જાહેર કરી 13 મે, 2025ના રોજ દેશનિકાલ કરવામાં આવ્યો.
જ્યોતિની સોશિયલ મીડિયા એક્ટિવિટી
જ્યોતિનું યૂટ્યૂબ ચેનલ અને ઇન્સ્ટાગ્રામ એકાઉન્ટ ‘travelwithjo1’ (1.32 લાખ ફોલોઅર્સ) દ્વારા તે ટ્રાવેલ વીડિયો શેર કરતી હતી. તેણે ભારત ઉપરાંત ઇન્ડોનેશિયા, ચીન અને પાકિસ્તાનની યાત્રાઓના વીડિયો પોસ્ટ કર્યા હતા. ખાસ કરીને, બે મહિના પહેલાં પોસ્ટ કરેલા પાકિસ્તાનના વીડિયોમાં તે અટારી-વાઘા બોર્ડર, લાહોરના અનારકલી બજાર, બસ યાત્રા અને પાકિસ્તાનના સૌથી મોટા હિંદુ મંદિર ‘કટાસરાજ મંદિર’ની મુલાકાત લેતી જોવા મળે છે. તપાસ એજન્સીઓનું માનવું છે કે જ્યોતિના પ્રભાવશાળી સોશિયલ મીડિયા પ્રોફાઇલને કારણે પાકિસ્તાની એજન્ટોએ તેને ટાર્ગેટ કરી, અને તેનો ઉપયોગ પાકિસ્તાનની સકારાત્મક ઇમેજ બનાવવા તેમજ ગુપ્ત માહિતી મેળવવા માટે કરવામાં આવ્યો.
કાનૂની કાર્યવાહી અને આરોપ
જ્યોતિ વિરુદ્ધ ભારતીય દંડ સંહિતા (BNS)ની કલમ 152 અને ઑફિશિયલ સિક્રેટ્સ એક્ટ 1923ની કલમ 3, 4 અને 5 હેઠળ કેસ નોંધવામાં આવ્યો છે. તેની લેખિત કબૂલાત લેવામાં આવી છે, અને કેસની તપાસ હિસારની ઇકોનોમિક ઑફેન્સિસ વિંગને સોંપવામાં આવી છે. તેના મોબાઇલ અને લેપટોપમાંથી પોલીસને શંકાસ્પદ ડેટા મળ્યો છે, જેની ફોરેન્સિક તપાસ ચાલી રહી છે.
અન્ય ધરપકડો અને મોટું નેટવર્ક
જ્યોતિ ઉપરાંત પાંચ અન્ય લોકોની ધરપકડ કરવામાં આવી છે, જેમના પર પાકિસ્તાની ગુપ્તચર એજન્ટોને સંવેદનશીલ માહિતી પૂરી પાડવાનો આરોપ છે. આ ધરપકડો હરિયાણાના હિસાર, કૈથલ, નૂંહ અને પંજાબના મલેરકોટલામાંથી થઈ છે. નોંધપાત્ર ધરપકડોમાં નીચેના નામ સામેલ છે:
-મલેરકોટલા, પંજાબ: ગઝાલા (32), એક મુસ્લિમ વિધવા, અને યામીન મોહમ્મદની ધરપકડ દાનિશ માટે નાણાકીય વ્યવહારો અને વિઝા પ્રક્રિયામાં મદદ કરવાના આરોપે થઈ.
-કૈથલ, હરિયાણા: દેવિન્દર સિંહ ઢિલ્લોન, એક સિખ વિદ્યાર્થી, જેણે પાકિસ્તાન યાત્રા દરમિયાન સંપર્ક સ્થાપ્યો અને પટિયાલા છાવણીનો વીડિયો પાકિસ્તાની એજન્ટોને મોકલ્યો.
-નૂંહ, હરિયાણા: અરમાન નામના યુવકે ભારતીય સિમ કાર્ડ પૂરા પાડ્યા અને ગુપ્તચર માહિતી તેમજ ફંડ ટ્રાન્સફરનું માધ્યમ બન્યો. તે રક્ષા એક્સપો 2025ની સાઇટ સુધી પહોંચ્યો હતો.
જાસૂસી નેટવર્કની ગતિવિધિઓ
આ મામલો એક વિશાળ જાસૂસી નેટવર્કનો ભાગ છે, જેમાં આરોપીઓ પાકિસ્તાની ગુપ્તચર એજન્સીઓ અને હાઈ કમિશનના સ્ટાફ માટે એજન્ટ તરીકે કામ કરતા હતા. જ્યોતિ અને અન્ય આરોપીઓની ગતિવિધિઓમાં નીચેનો સમાવેશ થાય છે:
-સોશિયલ મીડિયા દ્વારા પાકિસ્તાનની સકારાત્મક ઇમેજ બનાવવી.
-ભારતીય સ્થળોની સંવેદનશીલ માહિતી શેર કરવી.
-દાનિશ સાથે દિલ્હીમાં રહીને સતત સંપર્ક જાળવવો.
-ઇન્ડોનેશિયાના બાલીમાં PIO સાથે યાત્રા કરવી, જે દર્શાવે છે કે આ નેટવર્ક આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે એક્ટિવ હતું.
સુરક્ષા એજન્સીઓની કાર્યવાહી
ભારતીય ગુપ્તચર એજન્સીઓએ આ નેટવર્કની ગતિવિધિઓ પર લાંબા સમયથી નજર રાખી હતી. ‘ઓપરેશન સિંદૂર’ હેઠળ ભારતે પાકિસ્તાનની દરેક હરકત પર ચાંપતી નજર રાખી, જેના પરિણામે આ ધરપકડો થઈ. સુરક્ષા એજન્સીઓનું માનવું છે કે આ નેટવર્ક ભારતની આંતરિક સુરક્ષાને નુકસાન પહોંચાડવા અને સંવેદનશીલ માહિતી એકત્ર કરવા માટે એક્ટિવ હતું. હાલમાં, પોલીસ આ નેટવર્કના અન્ય સભ્યો અને તેમની ગતિવિધિઓની તપાસમાં લાગી છે.