Budget 2024: NPS, આયુષ્માન ભારત પર થઈ શકે છે જાહેરાત, પરંતુ આવકવેરામાં રાહતની આશા ઓછી
બજેટ 2024 અર્થતંત્રને વેગ આપવા, ગ્રામીણ અને કૃષિ ફાળવણીમાં વધારો કરવા અને સૂક્ષ્મ અને નાના ઉદ્યોગોને પ્રોત્સાહન આપવા માટેના પગલાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે તેવી શક્યતા છે. નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 23મી જુલાઈના રોજ લોકસભામાં સતત સાતમી વખત બજેટ રજૂ કરશે.
Budget 2024: આ અઠવાડિયે રજૂ થનારા સામાન્ય બજેટમાં નવી પેન્શન સિસ્ટમ અને આયુષ્માન ભારત જેવી સામાજિક સુરક્ષા સંબંધિત યોજનાઓ અંગે કેટલીક જાહેરાતો થઈ શકે છે. જોકે આવકવેરાના મામલામાં રાહતની આશા ઓછી છે. એવું અર્થશાસ્ત્રીઓ કહે છે. તેમનું એમ પણ કહેવું છે કે અર્થવ્યવસ્થાને વેગ આપવા માટે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, ગ્રામીણ અને કૃષિ ફાળવણીમાં વધારો અને સૂક્ષ્મ અને નાના ઉદ્યોગોને પ્રોત્સાહન આપવાના પગલાં પર ભાર મૂકવાની શક્યતા છે. નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણ 23 જુલાઈ, મંગળવારના રોજ લોકસભામાં સતત સાતમી વખત અને નરેન્દ્ર મોદીની આગેવાની હેઠળની NDA સરકારના ત્રીજા કાર્યકાળનું પ્રથમ બજેટ 2024-25નું બજેટ રજૂ કરશે.
બજેટ 2024માં NPS અને આયુષ્માન ભારત પર આ અપેક્ષાઓ
જ્યારે બજેટમાં સામાજિક સુરક્ષા યોજનાઓ અંગેની અપેક્ષાઓ વિશે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે, જાણીતા અર્થશાસ્ત્રી અને નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ પબ્લિક ફાઇનાન્સ એન્ડ પોલિસી (NIPFP) ના પ્રોફેસર એનઆર ભાનુમૂર્તિએ કહ્યું, "બજેટમાં NPS અને આયુષ્માન ભારત પર કેટલીક જાહેરાતો અપેક્ષિત છે." પેન્શન યોજનાને લઈને રાજ્ય સ્તરે ઘણી ચર્ચા થઈ છે. કેન્દ્ર સરકારે એનપીએસ (નવી પેન્શન સિસ્ટમ) અંગે એક સમિતિની રચના પણ કરી હતી. વડાપ્રધાને આયુષ્માન ભારત વિશે કેટલીક વાતો કહી છે. આવી સ્થિતિમાં, બંને યોજનાઓમાં કેટલીક ઘોષણાઓની અપેક્ષા રાખી શકાય છે.
વડાપ્રધાને લોકસભા ચૂંટણી પહેલા આપ્યા હતા સંકેતો
લોકસભા ચૂંટણી માટે ભારતીય જનતા પાર્ટીનો ઢંઢેરો જાહેર કરતી વખતે વડાપ્રધાન મોદીએ કહ્યું હતું કે 70 વર્ષથી વધુ ઉંમરના તમામ નાગરિકોને 5 લાખ રૂપિયા સુધીની મફત સારવાર માટે આયુષ્માન યોજના હેઠળ લાવવામાં આવશે. તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે પાર્ટીનું ધ્યાન રોકાણ દ્વારા લોકોનું ગૌરવ અને બહેતર જીવન અને રોજગાર સુનિશ્ચિત કરવા પર છે.
NPS અને આયુષ્માન ભારત વિશે, સચિન ચતુર્વેદી, અર્થશાસ્ત્રી અને સંશોધન સંસ્થા RIS (રિસર્ચ એન્ડ ઇન્ફર્મેશન સિસ્ટમ ઑફ ડેવલપિંગ કન્ટ્રીઝ) ના ડિરેક્ટર જનરલે કહ્યું, “આ એક ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ક્ષેત્ર છે. મુખ્ય કાર્યક્રમો પહેલેથી જ સંપૂર્ણ લક્ષ્ય સુધી પહોંચવાની નજીક છે... આ દિશામાં નવા પગલાંની અપેક્ષા રાખી શકાય છે.
આ સંદર્ભે, NIPFP ખાતે પ્રોફેસર લેખા ચક્રવર્તીએ જણાવ્યું હતું કે, “રોગચાળા પછીની નાણાકીય વ્યૂહરચનામાં સામાજિક સુરક્ષા યોજનાઓ મહત્વપૂર્ણ છે. જો કે, આરોગ્ય ક્ષેત્રમાં વીમા યોજનાઓ આ સિસ્ટમને વધુ ખર્ચાળ બનાવે છે. વીમા યોજનાઓને બદલે, અમને મજબૂત સ્વાસ્થ્ય માળખા અને આરોગ્ય કર્મચારીઓની જરૂર છે.
બજેટ 2024માં આવકવેરા અંગે નિષ્ણાતોનો શું અભિપ્રાય?
લોકસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપને પૂર્ણ બહુમતી ન મળવાની વચ્ચે બજેટમાં કરવેરાના મોરચે રાહત વિશે પૂછવામાં આવતા ભાનુમૂર્તિએ કહ્યું, “મને નથી લાગતું કે ચૂંટણી પરિણામોની સીધી કર નીતિ પર અસર પડશે. ખાનગી વપરાશ ચિંતાનો વિષય હોવાથી, GST કાઉન્સિલે તેના દર ઘટાડવાનું વિચારવું જોઈએ, ખાસ કરીને જ્યારે કર સંગ્રહ રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી ગયો હોય, ત્યારે ચતુર્વેદીએ પણ કહ્યું હતું કે, "મને નથી લાગતું કે બજેટમાં દરોમાં કોઈ ઘટાડો થશે." ચક્રવર્તીએ જણાવ્યું હતું કે, “ટેક્સ દરોમાં ઘટાડો કરવાથી લોકોના હાથમાં નિકાલજોગ આવક વધશે અને વપરાશમાં વધારો થશે. પરંતુ આપણે ધ્યાનમાં રાખવું પડશે કે દેશની વસ્તીનો માત્ર એક નાનો ભાગ (લગભગ 4 ટકા) આવકવેરો ચૂકવે છે.
બજેટ 2024માં રોજગારની સાથે વિકાસ પર ધ્યાન આપવાની અપેક્ષા
અન્ય એક પ્રશ્નના જવાબમાં ભાનુમૂર્તિએ કહ્યું હતું કે, “બજેટમાં રોજગારની સાથે વિકાસ પર ધ્યાન આપવાની સંભાવના છે. PLI (પ્રોડક્શન લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ) એ કોવિડ રોગચાળા દરમિયાન ઉદ્યોગને મદદ કરી હોવાથી હવે એનું મૂલ્યાંકન કરવાની જરૂર છે કે શું તેનાથી રોજગારી સર્જવામાં પણ મદદ મળી છે. તેનો અર્થ એ કે PLI યોજનાનું મૂલ્યાંકન કરવાની જરૂર છે.
80 કરોડની વસ્તી માટે મફત અનાજ યોજના સંબંધિત એક પ્રશ્નના જવાબમાં ચતુર્વેદીએ કહ્યું, “ઘણા પ્રયત્નો પછી, ભારતે 35 કરોડથી વધુ લોકોને બહુપરીમાણીય ગરીબીમાંથી બહાર કાઢ્યા છે. તેમને ફરીથી એ જ પરિસ્થિતિમાં ન પડે તે માટે તમામ પ્રયાસો કરવા જોઈએ. ખાદ્ય કાર્યક્રમો તે સ્તર પરના ઉકેલનો માત્ર એક ભાગ છે. સૂક્ષ્મ અને નાના સાહસોનો વિકાસ, વધુ સારા સ્વાસ્થ્ય કવરેજ માટે સતત પ્રયાસો અને સ્વચ્છતાની પહોંચ પણ એટલી જ મહત્વપૂર્ણ રહેશે.
જો કે, ભાનુમૂર્તિએ કહ્યું કે, કોવિડ દરમિયાન શરૂ થયેલી ખાદ્ય યોજના જેવા તમામ પગલાં પર પુનર્વિચાર કરવાની જરૂર છે. તેના બદલે, ગ્રામીણ વિકાસ જેવા અન્ય ક્ષેત્રો છે જેના પર સરકારે ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની જરૂર છે.