Budget 2025: દેશનું બજેટ 1 ફેબ્રુઆરીએ થશે રજૂ, જાણો બજેટ સંબંધિત 5 રસપ્રદ તથ્યો

Budget 2025: દેશનું સામાન્ય બજેટ (યુનિયન બજેટ 2025) રજૂ થવાનું છે અને નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 1 ફેબ્રુઆરીએ સંસદમાં તેને રજૂ કરશે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે સંસદમાં બજેટ રજૂ થાય તે પહેલાં, નાણા મંત્રાલયમાં હલવો વહેંચવામાં આવે છે. બજેટ સપ્તાહની શરૂઆત સાથે, અમે તમને તેનાથી સંબંધિત પાંચ રસપ્રદ તથ્યો જણાવી રહ્યા છીએ, જે તમારા માટે જાણવા મહત્વપૂર્ણ છે.

પહેલો - હલવો સમારોહ

નાણામંત્રી સંસદમાં બજેટ રજૂ કરે તે પહેલાં નાણા મંત્રાલયમાં હલવો વહેંચવામાં આવે છે, આ એક લાંબા સમયથી ચાલતી પરંપરા છે અને સરકાર હજુ પણ તેનું પાલન કરી રહી છે. આ હલવો મંત્રાલયમાં જ તૈયાર કરવામાં આવે છે અને બજેટના કામ સાથે સંકળાયેલા નાણાં મંત્રાલયના અધિકારીઓ અને કર્મચારીઓને પીરસવામાં આવે છે. હલવા સમારોહની આ પરંપરા સ્વતંત્રતા સમયથી ચાલી આવી રહી છે અને તેની પાછળની માન્યતા એ છે કે દેશમાં કોઈપણ શુભ કાર્ય કરતા પહેલા કંઈક મીઠી વસ્તુ ખાવી સારી છે. એટલા માટે આ મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજને જનતા સમક્ષ રજૂ કરતા પહેલા, હલવાથી મોઢું મીઠુ કરાવવામાં આવે છે.

ભારતમાં પહેલું બજેટ બ્રિટિશ કાળ દરમિયાન રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. તે 7 એપ્રિલ 1860ના રોજ બ્રિટિશ સરકારના નાણામંત્રી જેમ્સ વિલ્સન દ્વારા વાંચવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે બ્રિટિશ શાસનથી ભારતને આઝાદી મળ્યા પછી ભારતનું પહેલું બજેટ કોણે રજૂ કર્યું હતું? તો ચાલો તમને જણાવી દઈએ કે તેને આરકે ષણમુખમ ચેટ્ટી દ્વારા 1947માં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ એક વચગાળાનું બજેટ હતું.

ત્રીજું- લીક પણ થઈ ગયું હતું બજેટ

કેન્દ્રીય બજેટ કડક સુરક્ષા હેઠળ તૈયાર કરવામાં આવે છે અને બજેટ રજૂ કરવાના 10 દિવસ પહેલા, આ કાર્ય સાથે સંકળાયેલા અધિકારીઓ અને કર્મચારીઓ લોકડાઉન જેવા વાતાવરણમાં રહે છે. મતલબ કે, તમે તમારા પરિવાર સહિત આખી દુનિયાથી અલગ થઈ ગયા છો. વાસ્તવમાં, આ પાછળનું કારણ જૂનું છે, કારણ કે 1950માં જ્યારે જોન મથાઈ દેશના નાણામંત્રી હતા, ત્યારે બજેટ છાપતી વખતે તે લીક થઈ ગયું હતું. લીક અટકાવવા માટે, તેનું પ્રિન્ટિંગ રાષ્ટ્રપતિ ભવનથી મિન્ટો રોડ પર સ્થાનાંતરિત કરવામાં આવ્યું હતું અને 1980થી તેનું પ્રિન્ટિંગ નોર્થ બ્લોકના ભોંયરામાં ખૂબ જ ગુપ્ત રીતે કરવામાં આવે છે.

ચોથું- પહેલા બજેટ ફક્ત અંગ્રેજીમાં રજૂ કરવામાં આવતું

બજેટ સાથે જોડાયેલી બીજી એક રસપ્રદ વાત એ છે કે અગાઉ તે ફક્ત અંગ્રેજી ભાષામાં જ રજૂ કરવામાં આવતું હતું. 1955 સુધી, કેન્દ્રીય બજેટ ફક્ત અંગ્રેજીમાં જ રજૂ થતું હતું, પરંતુ ત્યારબાદ, દેશની નાણાકીય સ્થિતિને પ્રતિબિંબિત કરતો આ બજેટ ડોક્યુમેન્ટ ફક્ત અંગ્રેજીમાં જ નહીં, પણ હિન્દીમાં પણ રજૂ થવા લાગ્યો. પૂર્વ નાણામંત્રી સીડી દેશમુખે હિન્દી અને અંગ્રેજી બંને ભાષાઓમાં બજેટ રજૂ કરવાનું શરૂ કર્યું હતું.

પાંચમું- બજેટ પહેલા આર્થિક સર્વેક્ષણ

કેન્દ્રીય નાણામંત્રી દ્વારા 1 ફેબ્રુઆરી 2024ના રોજ બજેટ રજૂ કરવામાં આવે છે, પરંતુ તેના એક દિવસ પહેલા જ આર્થિક સર્વે સંસદમાં રજૂ કરવામાં આવે છે. આ દેશના સ્વાસ્થ્યનો સંપૂર્ણ હિસાબ છે. આ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે અને બીજા દિવસે રજૂ થનારા બજેટનું સંપૂર્ણ ચિત્ર આપે છે. આર્થિક સર્વેક્ષણ દસ્તાવેજ તૈયાર થયા પછી, તેને નાણામંત્રી દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવે છે. દેશનો પહેલો આર્થિક સર્વે 1950-51માં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. ત્યારબાદ આર્થિક સર્વેક્ષણ સામાન્ય બજેટના ભાગ રૂપે રજૂ કરવામાં આવ્યું. જોકે, 1964માં આર્થિક સર્વેક્ષણને બજેટથી અલગ કરવામાં આવ્યું.

આ પણ વાંચો - Mahakumbh 2025: દેશ-વિદેશથી પ્રયાગરાજની કનેક્ટેડ ફ્લાઇટનું ભાડું થયું બમણું, સરકારે બોલાવી બેઠક