ભારતમાં ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ ઝડપથી વધી રહ્યો છે, પરંતુ તેની સાથે ડિફોલ્ટનું જોખમ પણ ગંભીર બનતું જાય છે. ભારતીય રિઝર્વ બેન્ક (RBI)ના તાજેતરના આંકડા દર્શાવે છે કે ડિસેમ્બર 2024 સુધીના 12 મહિનામાં ક્રેડિટ કાર્ડ સેગમેન્ટમાં નોન-પરફોર્મિંગ એસેટ્સ (NPA) એટલે કે ડિફોલ્ટની રકમ 28.42% વધીને 6,742 કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચી ગઈ છે. ગયા વર્ષે ડિસેમ્બર 2023માં આ રકમ 5,250 કરોડ રૂપિયા હતી, જે દર્શાવે છે કે આર્થિક મંદીના સમયગાળામાં પણ ડિફોલ્ટમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.
ક્રેડિટ કાર્ડ ડિફોલ્ટ 6,742 કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચ્યું, સુવિધા બની રહી છે બોજ
આ આંકડાઓ દર્શાવે છે કે ગ્રાહકોએ ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ સમજદારીપૂર્વક અને સમયસર ચૂકવણી સાથે કરવાની જરૂર છે, નહીં તો આ સુવિધા દેવાના ભારમાં ફેરવાઈ શકે છે.
અપડેટેડ 10:27:07 AM Apr 07, 2025 પર
નવેમ્બર 2023માં RBIએ કન્ઝ્યુમર ક્રેડિટ અને ક્રેડિટ કાર્ડ પર રિસ્ક વેઈટ 25% વધારીને 150% કર્યું હતું
ક્રેડિટ કાર્ડનું લોન આઉટસ્ટેન્ડિંગ 2.92 લાખ કરોડ
RBIના આંકડા મુજબ, ડિસેમ્બર 2024માં ક્રેડિટ કાર્ડનું કુલ બાકી લોન આઉટસ્ટેન્ડિંગ 2.92 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું, જેમાંથી 2.3% એટલે કે 6,742 કરોડ રૂપિયા ડિફોલ્ટમાં ફેરવાયા છે. ગયા વર્ષે આ આઉટસ્ટેન્ડિંગ 2.53 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું, જેમાં ડિફોલ્ટનો હિસ્સો 2.06% હતો. આ દર્શાવે છે કે ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ વધ્યો છે, પરંતુ લોકોની ચૂકવણી કરવાની ક્ષમતા ઘટી રહી છે.
ચાર વર્ષમાં 500%નો ઉછાળો
એક RTIના જવાબમાં જાહેર થયેલા આંકડા મુજબ, ડિસેમ્બર 2020માં ક્રેડિટ કાર્ડ ડિફોલ્ટ માત્ર 1,108 કરોડ રૂપિયા હતું. એટલે કે ચાર વર્ષમાં આ આંકડામાં 500%થી વધુનો વધારો થયો છે. રસપ્રદ વાત એ છે કે આ જ સમયગાળામાં બેન્કોએ એકંદરે NPAને ઘટાડીને ડિસેમ્બર 2023ના 5 લાખ કરોડ રૂપિયા (કુલ લોનના 2.5%)થી ડિસેમ્બર 2024માં 4.55 લાખ કરોડ રૂપિયા (2.41%) પર લાવ્યા છે. જોકે, પર્સનલ લોન અને ક્રેડિટ કાર્ડ સેગમેન્ટમાં ડિફોલ્ટની સમસ્યા વધી રહી છે.
ઊંચા વ્યાજદરનું જોખમ
ક્રેડિટ કાર્ડ લોન અનસિક્યોર્ડ હોય છે અને તેના પર વાર્ષિક 42-46%ના ઊંચા વ્યાજદર લાગે છે. જો ગ્રાહક બિલિંગ સાયકલ પછી ચૂકવણી ન કરે તો તેનું ખાતું ડિફોલ્ટમાં ફેરવાઈ જાય છે, જેનાથી તેમનો ક્રેડિટ સ્કોર પણ ખરાબ થાય છે. એક બેન્ક અધિકારીએ જણાવ્યું, “રિવોર્ડ પોઈન્ટ્સ અને લાઉન્જ સુવિધાઓથી લલચાઈને ગ્રાહકો ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ કરે છે, પરંતુ વ્યાજ-મુક્ત સમયગાળા પછી ચૂકવણી ન કરવાથી 42% સુધીનું વ્યાજ ચૂકવવું પડે છે, જે તેમને દેવાના ખાડામાં ધકેલી દે છે.”
RBIનું રિસ્ક વેઈટ 150% સુધી વધ્યું
નવેમ્બર 2023માં RBIએ કન્ઝ્યુમર ક્રેડિટ અને ક્રેડિટ કાર્ડ પર રિસ્ક વેઈટ 25% વધારીને 150% કર્યું હતું, જેથી આ સેગમેન્ટમાં વધતા જોખમને નિયંત્રણમાં લાવી શકાય. આનાથી પર્સનલ લોન અને ક્રેડિટ કાર્ડની વૃદ્ધિ દર પર અસર પડી છે, એમ RBIના નાણાકીય સ્થિરતા અહેવાલમાં જણાવાયું છે.
ક્રેડિટ કાર્ડની સંખ્યા 10.88 કરોડ
આ તમામ પડકારો છતાં ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ સતત વધી રહ્યો છે. માર્ચ 2021માં ક્રેડિટ કાર્ડ ટ્રાન્ઝેક્શનનું મૂલ્ય 6.30 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું, જે માર્ચ 2024 સુધીમાં 18.31 લાખ કરોડ રૂપિયા થયું. જાન્યુઆરી 2025માં માસિક ટ્રાન્ઝેક્શન 1.84 લાખ કરોડ રૂપિયા નોંધાયું, જ્યારે જાન્યુઆરી 2021માં તે 64,737 કરોડ રૂપિયા હતું. દેશમાં ક્રેડિટ કાર્ડની સંખ્યા જાન્યુઆરી 2021ના 6.10 કરોડથી વધીને જાન્યુઆરી 2025માં 10.88 કરોડ થઈ ગઈ છે.
MoneyControl News
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.
