બેન્કના અધિકારીઓની સતર્કતાને કારણે આ કૌભાંડ વધુ આગળ વધતા પહેલા ઝડપાઈ ગયું.
અમદાવાદના એક IT નિષ્ણાતે જૂનાગઢ રેન્જ સાયબર પોલીસનું ઈ-મેઈલ ID હેક કરીને બેન્કોમાં ફ્રીઝ થયેલી 74 લાખ રૂપિયાની રકમ અનફ્રીઝ કરવાની કોશિશ કરી, પરંતુ સબજેક્ટ લાઈન ખાલી રાખવાની ભૂલે તેનું કૌભાંડ ઝડપાઈ ગયું. જૂનાગઢ સાયબર પોલીસે આરોપી વિશાલ વાણંદની ધરપકડ કરી છે, જે પોલીસને સાયબર ક્રાઈમ કેસમાં મદદ કરતો હતો. આ ઘટનાએ સાયબર સુરક્ષા અને પોલીસની આંતરિક સિસ્ટમ પર સવાલો ઉભા કર્યા છે.
શું હતો સમગ્ર મામલો?
જૂનાગઢ રેન્જ સાયબર પોલીસ સ્ટેશનના PSI એમ.એ. જોષી અને વી.એમ. જોટાણીયા સહિતનો સ્ટાફ 3 મે, 2025ના રોજ ફરજ પર હતો. આ દરમિયાન, સાયબર ક્રાઈમના સરકારી ઈ-મેઈલ ID પર ICICI બેન્ક તરફથી એક ફોરવર્ડ કરેલો ઈ-મેઈલ આવ્યો. આ ઈ-મેઈલમાં PSI જી.બી. સિસોદીયાના નામે બેન્કોને ફ્રીઝ થયેલા એકાઉન્ટ્સ અનફ્રીઝ કરવા માટેની સૂચના હતી. જોકે, તપાસ દરમિયાન જાણવા મળ્યું કે જૂનાગઢ સાયબર પોલીસ સ્ટેશનમાં જી.બી. સિસોદીયા નામનો કોઈ અધિકારી નથી, અને આવો કોઈ ઈ-મેઈલ પોલીસે મોકલ્યો ન હતો.
ઈ-મેઈલમાં ચાર બેન્ક એકાઉન્ટ્સની વિગતો હતી, જેમાં બાલાજી ઈ-કોમર્સ (ICICI બેન્ક, 20.44 લાખ), એસ.કે.એલ ઓનલાઈન સર્વિસ ઓપીસી પ્રા. લિ. (SBI, 30.92 લાખ), શ્યામ ઓનલાઈન સર્વિસ (બેન્ક ઓફ બરોડા, 7.40 લાખ), અને ગણેશ ઓનલાઈન સર્વિસ (પંજાબ નેશનલ બેન્ક, 14.95 લાખ)નો સમાવેશ થતો હતો. આ એકાઉન્ટ્સમાં ફ્રોડની રકમ અનફ્રીઝ કરવાની સૂચના હતી. ખાસ વાત એ હતી કે આ ઈ-મેઈલમાં સબજેક્ટ લાઈન ખાલી હતી, જેના કારણે બેન્કે શંકા રાખી અને પોલીસને ઈ-મેઈલ ફોરવર્ડ કર્યો, જેનાથી આ કૌભાંડનો પર્દાફાશ થયો.
કેવી રીતે ઝડપાયો આરોપી?
સાયબર પોલીસે ઈ-મેઈલના IP એડ્રેસના આધારે તપાસ શરૂ કરી. તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે ઈ-મેઈલ જૂનાગઢ રેન્જ સાયબર પોલીસના સરકારી ઈ-મેઈલ IDનો પાસવર્ડ હેક કરીને મોકલવામાં આવ્યો હતો. IP એડ્રેસના આધારે પોલીસ અમદાવાદના વિશાલ વાણંદ સુધી પહોંચી. વિશાલની ધરપકડ કરી પૂછપરછ કરતાં તેણે કબૂલ્યું કે તેણે ફ્રીઝ થયેલી રકમ અનફ્રીઝ કરવા માટે આ ઈ-મેઈલ મોકલ્યો હતો.
વિશાલ વાણંદ IT નિષ્ણાત છે અને અમદાવાદના રાણીપ પોલીસ સ્ટેશન સહિત અન્ય જિલ્લાઓમાં સાયબર ક્રાઈમ કેસમાં પોલીસને મદદ કરતો હતો. તેની આગવી કુશળતાનો ઉપયોગ કરીને તેણે સાયબર પોલીસનું ઈ-મેઈલ ID હેક કર્યું હતું. પોલીસ હાલ વધુ તપાસ કરી રહી છે કે આ કૌભાંડમાં અન્ય કોઈ શખ્સ સામેલ છે કે નહીં.
ફ્રીઝ થયેલા એકાઉન્ટ્સનું રહસ્ય
આ ઘટનામાં એક ચોંકાવનારી વાત એ સામે આવી કે જે એકાઉન્ટ્સને અનફ્રીઝ કરવા માટે ઈ-મેઈલ મોકલવામાં આવ્યા હતા, તે એકાઉન્ટ્સ જૂનાગઢ સાયબર પોલીસે ફ્રીઝ કર્યા જ ન હતા. આ એકાઉન્ટ્સ અન્ય એજન્સીઓ દ્વારા ફ્રીઝ કરવામાં આવ્યા હતા, અને મોટાભાગની બેન્કો અન્ય રાજ્યોની હતી. આથી, આ ઈ-મેઈલનો હેતુ શું હતો અને વિશાલ વાણંદનું નેટવર્ક કેટલું મોટું છે, તે અંગે પોલીસ ઊંડાણપૂર્વક તપાસ કરી રહી છે.
બેન્કની સતર્કતાએ બચાવ્યું મોટું નુકસાન
બેન્કના અધિકારીઓની સતર્કતાને કારણે આ કૌભાંડ વધુ આગળ વધતા પહેલા ઝડપાઈ ગયું. ઈ-મેઈલમાં સબજેક્ટ લાઈન ખાલી હોવાને કારણે બેન્કે શંકા રાખી અને સાયબર પોલીસનો સંપર્ક કર્યો. પોલીસે તાત્કાલિક બેન્કોને કોઈપણ કાર્યવાહી ન કરવા સૂચના આપી, જેનાથી 74 લાખ રૂપિયાની રકમ અનફ્રીઝ થતાં બચી ગઈ.
સાયબર સુરક્ષા પર ઉઠતા સવાલો
આ ઘટનાએ સાયબર પોલીસની આંતરિક સુરક્ષા સિસ્ટમ પર સવાલો ઉભા કર્યા છે. એક IT નિષ્ણાત, જે પોલીસને મદદ કરતો હતો, તેણે જ પોલીસનું ઈ-મેઈલ ID હેક કરીને ગેરકાયદે પ્રવૃત્તિ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, જે ચિંતાનો વિષય છે. પોલીસ હવે આવી ઘટનાઓ રોકવા માટે સાયબર સુરક્ષા મજબૂત કરવા પર ધ્યાન આપી રહી છે.