રશિયા-ભારતની વધતી મિત્રતા: તેલ-ગેસ પછી હવે સમુદ્રી સહયોગ, શું આનાથી અમેરિકાને લાગશે આંચકો?

Russia India relations: ભારત અને રશિયા વચ્ચે વધતી જતી નિકટતા હવે માત્ર ઊર્જા સોદાઓ પૂરતી સીમિત રહી નથી. પહેલા સસ્તું ક્રૂડ ઓઇલ, પછી એલએનજી પુરવઠો વધારવાનો પ્રસ્તાવ... અને હવે રશિયાએ ભારતને સમુદ્રી ક્ષેત્રમાં એક વધુ મોટો પ્રસ્તાવ આપીને આંતરરાષ્ટ્રીય રાજકારણમાં ખળભળાટ મચાવી દીધો છે.

ભારત અને રશિયા વચ્ચેની વધતી નિકટતા ફરી એકવાર ચર્ચાનો વિષય બની છે. પહેલા સસ્તું ક્રૂડ ઓઇલ, પછી એલએનજી સપ્લાય વધારવાનો પ્રસ્તાવ અને હવે રશિયાની નવી મેગા ઓફર... આ બધું એ ઇશારો કરે છે કે મોસ્કો નવી દિલ્હીને તેના વ્યૂહાત્મક દાયરામાં વધુ મજબૂત રીતે સામેલ કરવા માંગે છે. તાજેતરના ઘટનાક્રમમાં રશિયાએ ભારતને જહાજ નિર્માણ અને પોર્ટ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સેક્ટરમાં મોટા સહયોગનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. સવાલ એ છે કે, આ વધતી ભાગીદારી પર અમેરિકા કેવી પ્રતિક્રિયા આપશે, ખાસ કરીને ત્યારે જ્યારે વોશિંગ્ટન ઈચ્છતું નથી કે ભારત રશિયાની વધુ નજીક જાય.

રશિયાનો નવો મેગા પ્રસ્તાવ

તાજેતરમાં જ રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિનના ખાસ સલાહકાર અને પૂર્વ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર નિકોલાઈ પેટ્રુશેવ ભારતની મુલાકાતે આવ્યા હતા. તેમણે કેન્દ્રીય પોર્ટ, શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રી સર્બાનંદ સોનોવાલ સાથે મુલાકાત કરી હતી. આ બેઠક દરમિયાન રશિયાએ ભારતને માછીમારી જહાજો, પેસેન્જર જહાજો અને સહાયક જહાજોની હાલની ડિઝાઇનો આપવા, તથા ભારતની જરૂરિયાતો અનુસાર નવી ડિઝાઇનો તૈયાર કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો.

રશિયાએ એ પણ જણાવ્યું કે તે ખાસ જહાજો, જેમ કે બરફમાં ચાલતા આઇસબ્રેકર અને ઊંડા સમુદ્રમાં સંશોધન કરતા જહાજોના નિર્માણમાં ભારતને તકનીકી મદદ આપી શકે છે. આ ઉપરાંત, ગ્રીન શિપબિલ્ડિંગ અને સમુદ્રી લોજિસ્ટિક્સમાં વ્યાપક સહયોગની પણ વાતચીત થઈ છે, જે ભારતના સમુદ્રી ક્ષેત્રમાં આજની સૌથી મોટી પ્રાથમિકતાઓમાંની એક છે.

તેલ અને ગેસ પછી હવે પોર્ટ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સુધી સહયોગ

આ નવી ઓફર રશિયા તરફથી પહેલો પ્રયાસ નથી. આ પહેલા રશિયા ભારતને એલએનજીનો પુરવઠો વધારવાની ઓફર કરી ચૂક્યું છે. રશિયાના ઊર્જા મંત્રી સર્ગેઈ ત્સીવીલેવે જણાવ્યું હતું કે ભારત તેની ઊર્જા જરૂરિયાતોમાં ગેસનો હિસ્સો 15% સુધી વધારવા માંગે છે અને રશિયા તેની વર્તમાન અને ભવિષ્યની યોજનાઓમાંથી ભારતને વધુ ગેસ આપવા તૈયાર છે. આ સાથે રશિયા ભારતને સસ્તું ક્રૂડ ઓઇલ પણ ઉપલબ્ધ કરાવી રહ્યું છે, જેનાથી બંને દેશોનો ઊર્જા વેપાર સતત મજબૂત થયો છે.

શું અમેરિકા નારાજ થશે?

અમેરિકા ભારતના રશિયા સાથેના વધતા વેપારી સંબંધોને લઈને પહેલેથી જ સાવધ છે. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ વચ્ચે અમેરિકા ખુલ્લેઆમ રશિયા પર આર્થિક દબાણ વધારવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ તો એ પણ કહી ચૂક્યા છે કે જે દેશો રશિયાને આર્થિક મદદ કરશે, તેમના પર વધારાની ટેરિફ લાગુ પડી શકે છે. આવા સંજોગોમાં રશિયાની આ નવી ઓફર અમેરિકા માટે અસ્વસ્થતાજનક બની શકે છે. જોકે, ભારતની કૂટનીતિ હંમેશા સંતુલિત રહી છે. નવી દિલ્હી વ્યૂહાત્મક હિતોને પ્રાથમિકતા આપતા બંને મહાસત્તાઓ સાથે સંબંધો જાળવી રાખવાનો પ્રયાસ કરતું રહ્યું છે.

આ પણ વાંચો- રિલાયન્સ કન્ઝ્યુમરનો પેટ કેર સેગમેન્ટમાં ધમાકેદાર પ્રવેશ, સસ્તું અને ગુણવત્તાયુક્ત વેગીઝ લોન્ચ