RBI coin production: 5 રૂપિયાના જાડા સિક્કા બંધ! RBIનો મોટો નિર્ણય, જાણો શું છે કારણ

ભારતીય રિઝર્વ બેન્કે (RBI) પાંચ રૂપિયાના જાડા સિક્કાઓનું પ્રોડક્શન બંધ કર્યું, પરંતુ શું આ સિક્કા હવે બજારમાં જોવા નહીં મળે? આ નિર્ણય પાછળના આર્થિક અને સુરક્ષા સંબંધિત કારણો શું છે?

RBIનો નિર્ણય: પાંચ રૂપિયાના જાડા સિક્કા બંધ

ભારતીય રિઝર્વ બેન્ક દેશની ચલણ વ્યવસ્થાને સુચારુ રાખવા માટે સમયાંતરે મહત્વના નિર્ણયો લેતી રહે છે. તાજેતરમાં, RBIએ પાંચ રૂપિયાના જાડા ધાતુના સિક્કાઓ, જે ક્યુપ્રો-નિકલ ધાતુથી બનતા હતા, તેનું પ્રોડક્શન સંપૂર્ણપણે બંધ કરી દીધું છે. આ નિર્ણય આર્થિક નુકસાન અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને લેવામાં આવ્યો છે. જોકે, આ સિક્કાઓ હજુ પણ લીગલ ટેન્ડર તરીકે માન્ય છે, પરંતુ તેનું પ્રોડક્શન બંધ થયું હોવાથી બજારમાં તે ધીમે ધીમે ઓછા જોવા મળશે.

શા માટે બંધ થયું જાડા સિક્કાઓનું પ્રોડક્શન?

1. આર્થિક નુકસાન

જાડા સિક્કાઓની ધાતુની કિંમત તેના અંકિત મૂલ્ય એટલે કે 5 રૂપિયા કરતાં વધુ હતી. આ સિક્કાઓને ઓગાળીને રેઝર બ્લેડ જેવી વસ્તુઓ બનાવવામાં આવતી હતી. એક સિક્કામાંથી 4થી 6 રેઝર બ્લેડ બનતા, જે દરેક રુપિયા 2ના ભાવે વેચાતા. આ રીતે એક 5 રૂપિયાના સિક્કામાંથી 8થી 12 રૂપિયાની કમાણી થતી હતી. આનાથી ચલણની અખંડિતતાને નુકસાન થતું હતું અને RBIને આર્થિક નુકસાન થતું હતું. RBIના નિયમ મુજબ, જો ચલણનું પ્રોડક્શન ખર્ચ તેના અંકિત મૂલ્ય કરતાં વધુ હોય, તો તેને બંધ કરવું જરૂરી છે.

2. ગેરકાયદે તસ્કરી અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા

આ સિક્કાઓની ગેરકાયદે તસ્કરી ખાસ કરીને બાંગ્લાદેશમાં થતી હતી. ત્યાં આ સિક્કાઓને ઓગાળીને રેઝર બ્લેડ, દાગીના અને અન્ય ચીજવસ્તુઓ બનાવવામાં આવતી હતી. આ પ્રવૃત્તિ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે જોખમી હતી, કારણ કે તેનાથી ભારતના ચલણની ઉપલબ્ધતા ઘટી હતી અને સરહદ પાર ગેરકાયદે પ્રવૃત્તિઓને પ્રોત્સાહન મળતું હતું. આને રોકવા માટે RBIએ જાડા સિક્કાઓનું પ્રોડક્શન બંધ કરીને પાતળા પિત્તળના સિક્કાઓનું પ્રોડક્શન શરૂ કર્યું, જેની ધાતુની કિંમત ઓછી છે.

પાતળા પિત્તળના સિક્કાઓ

RBIએ જાડા સિક્કાઓની જગ્યાએ પાતળા પિત્તળના સિક્કાઓનું પ્રોડક્શન શરૂ કર્યું છે, જે ઓછા ખર્ચાળ છે અને તેને ઓગાળવાનું આકર્ષણ પણ ઓછું છે. આ નવા સિક્કાઓ હાલ બજારમાં વ્યાપકપણે ઉપલબ્ધ છે. જોકે, જાડા સિક્કાઓ હજુ પણ લીગલ ટેન્ડર તરીકે માન્ય છે, પરંતુ તેનું પ્રોડક્શન બંધ થયું હોવાથી તે ધીમે ધીમે બજારમાંથી ગાયબ થઈ રહ્યા છે.

RBIની ચલણ નીતિ અને પ્રક્રિયા

RBI ચલણના પ્રોડક્શન અને બંધ કરવાની પ્રક્રિયામાં કેન્દ્ર સરકારની મંજૂરી લે છે. આ પ્રક્રિયામાં RBI પ્રસ્તાવ રજૂ કરે છે, જેનું મૂલ્યાંકન કેન્દ્ર સરકાર અને વરિષ્ઠ અધિકારીઓ દ્વારા કરવામાં આવે છે. આ પછી જ નવા ચલણનું પ્રોડક્શન અથવા જૂના ચલણને બંધ કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવે છે. હાલમાં, 1 રૂપિયાથી 20 રૂપિયા સુધીના સિક્કાઓ બજારમાં ચલણમાં છે, અને કેટલીક રિપોર્ટ્સમાં 30 અને 50 રૂપિયાના સિક્કાઓનું પણ સીમિત પ્રોડક્શન થયું હોવાનું જણાવાયું છે.

જનતા માટે મહત્વની માહિતી

ઓનલાઈન ફેલાતી અફવાઓથી બચવું જરૂરી છે. RBIએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે પાંચ રૂપિયાના સિક્કાઓનું સંપૂર્ણ ચલણ બંધ થયું નથી. જાડા સિક્કાઓનું પ્રોડક્શન બંધ થયું છે, પરંતુ તે હજુ લીગલ ટેન્ડર છે. જનતાએ આવી અફવાઓ પર ધ્યાન ન આપવું જોઈએ અને સાચી માહિતી માટે RBIની સત્તાવાર વેબસાઈટ (www.rbi.org.in) (www.rbi.org.in)ની મુલાકાત લેવી જોઈએ.

આ પણ વાંચો- Ahmedabad Rain Update: અમદાવાદમાં રાતભર મેઘાની ધબધબાટી, નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં ભરાયાં પાણી, જાણો લેટેસ્ટ અપડેટ્સ