Dollar Dominance: ડોલરનો દબદબો ઘટવા લાગ્યો? ટ્રમ્પના ટેરિફથી માંડીને ફેડની નીતિઓ સુધી... ભારત માટે એક સુવર્ણ તક?

Dollar Dominance: શું વિશ્વભરમાં અમેરિકી ડોલરનો પ્રભાવ ઘટી રહ્યો છે? તાજેતરના આર્થિક અને રાજકીય ઘટનાક્રમો આ તરફ ઈશારો કરી રહ્યા છે, જે એક સમયની સૌથી મજબૂત કરન્સીની ચમક ઓછી કરી રહ્યા છે. અમેરિકી સરકારના કેટલાક નિર્ણયો અને બદલાતી વૈશ્વિક ગતિવિધિઓ ડોલરના વર્ચસ્વને પડકારી રહી છે. ડોલર પરથી શા માટે વિશ્વાસ ઉઠી રહ્યો છે? બ્લૂમબર્ગના 'ન્યૂ ઇકોનોમી ફોરમ' માટે તૈયાર કરાયેલા એક અહેવાલ મુજબ, 'ગ્લોબલ સાઉથ' તરીકે ઓળખાતા વિકાસશીલ દેશો હવે ડોલર પરથી પોતાનો વિશ્વાસ ગુમાવી રહ્યા છે. આ પાછળ અનેક કારણો જવાબદાર છે:

ટ્રમ્પના ટેરિફ: ભૂતપૂર્વ અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દ્વારા લાગુ કરાયેલા ટેરિફ (આયાત જકાત) એ અમેરિકાના મિત્રો અને દુશ્મનો બંનેને નિશાન બનાવ્યા, જેના કારણે વૈશ્વિક સ્તરે નારાજગી વધી.

ફેડરલ રિઝર્વ પર દબાણ: અહેવાલો અનુસાર, અમેરિકાની કેન્દ્રીય બેંક, ફેડરલ રિઝર્વ પર 'દાદાગીરી'નો આરોપ છે, જે તેની સ્વતંત્રતા પર પ્રશ્નાર્થ ઊભો કરે છે.

વધતું દેવું: અમેરિકા પર સતત વધી રહેલું દેવું પણ ડોલરની સ્થિતિને નબળી પાડી રહ્યું છે.

ચીન સાથે સ્પર્ધા: ચીનનો વધતો વૈશ્વિક આર્થિક પ્રભાવ અને તેની કરન્સી યુઆનની વધતી સ્વીકૃતિ પણ ડોલર માટે પડકાર ઊભો કરી રહી છે.

ઘટી રહ્યો છે ડોલરનો વૈશ્વિક હિસ્સો એક સમય હતો જ્યારે અમેરિકી ડોલરને વિશ્વની સૌથી મજબૂત અને પ્રભાવશાળી કરન્સી ગણવામાં આવતી હતી. આંકડા દર્શાવે છે કે, 2000ની શરૂઆતમાં વૈશ્વિક વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં ડોલરનો હિસ્સો 70%થી વધુ હતો, જે હવે ઘટીને 60%થી પણ નીચે આવી ગયો છે. આ સ્પષ્ટપણે સૂચવે છે કે ડોલર તેની સર્વોચ્ચતા ગુમાવી રહ્યો છે. જો યુરો વિસ્તાર ઓછો વિખરાયેલો હોત અને ચીનની નાણાકીય પ્રણાલી વધુ ખુલ્લી હોત, તો ડોલરના વિકલ્પો વધુ આકર્ષક બન્યા હોત અને તેની પડતી વધુ ઝડપી બની હોત.

ભારત માટે કેવી રીતે ફાયદાકારક? ડોલરના નબળા પડવાથી ભારતને અનેક રીતે ફાયદો થઈ શકે છે:

સ્થાનિક કરન્સીમાં વેપાર: ભારત BRICS દેશોનો સભ્ય છે. BRICS દેશો લાંબા સમયથી પોતાની સ્થાનિક કરન્સીમાં વેપાર કરવાની હિમાયત કરી રહ્યા છે. જો ડોલરનો દબદબો ઘટશે, તો ભારત સહિતના BRICS દેશો માટે પોતાની કરન્સીમાં વેપાર કરવાનું સરળ બનશે, જેનાથી ડોલર પરની નિર્ભરતા ઘટશે.

આયાત-નિકાસમાં સરળતા: વિશ્વનો મોટાભાગનો વેપાર, ખાસ કરીને ક્રૂડ ઓઇલ જેવી આવશ્યક ચીજવસ્તુઓનો વેપાર, હજુ પણ અમેરિકી ડોલરમાં થાય છે. ડોલરના નબળા પડવાથી ભારતીય કંપનીઓ માટે બીજા દેશો સાથે માલ ખરીદવા અને વેચવાનું વધુ સરળ અને સસ્તું બની શકે છે.

વિદેશી રોકાણ: ડોલરના નબળા પડવાથી વિદેશી રોકાણકારો ભારતીય શેરબજારમાં પોતાનું રોકાણ વધારવા માટે પ્રોત્સાહિત થઈ શકે છે, કારણ કે તેમને ભારતમાં રોકાણ વધુ આકર્ષક લાગશે.

વૈશ્વિક અર્થતંત્રમાં ડોલરનો દબદબો ભલે ઘટી રહ્યો હોય, પરંતુ તે હજુ પણ એક શક્તિશાળી કરન્સી છે. જોકે, આ બદલાતી પરિસ્થિતિ ભારત જેવા ઉભરતા અર્થતંત્રો માટે વૈશ્વિક વેપાર અને નાણાકીય વ્યવસ્થામાં વધુ સ્વતંત્રતા અને મજબૂતી મેળવવાની એક સુવર્ણ તક પૂરી પાડે છે.

આ પણ વાંચો- નોકરીયાત વર્ગ માટે ખુશખબર! નિવૃત્તિ પછી દર મહિને મળશે પાક્કું પેન્શન, જાણો સરકારની આ યોજનાના નિયમો