RBIની મોટી કાર્યવાહી, ICICI, એક્સિસ સહિત 5 બેન્કો પર 2.5 કરોડનો દંડ, સાયબર સુરક્ષા અને KYC નિયમોનું ઉલ્લંઘન

ભારતીય રિઝર્વ બેન્ક (RBI)એ નિયમનકારી માર્ગદર્શિકાઓના ઉલ્લંઘનને લઈને દેશની પાંચ મોટી બેન્કો પર કુલ 2.5 કરોડ રૂપિયાનો દંડ ફટકાર્યો છે. આ બેન્કોમાં ICICI બેન્ક, એક્સિસ બેન્ક, બેન્ક ઓફ બરોડા, IDBI બેન્ક અને બેન્ક ઓફ મહારાષ્ટ્રનો સમાવેશ થાય છે. RBIએ આ કાર્યવાહી સાયબર સુરક્ષા, ગ્રાહક સેવાઓ અને KYC (નો યોર કસ્ટમર) પ્રક્રિયાઓમાં ખામીઓને કારણે હાથ ધરી છે. જોકે, RBIએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે આ દંડની કાર્યવાહી ગ્રાહકોની સેવાઓ કે તેમના વ્યવહારોને અસર કરશે નહીં.

ICICI બેન્ક પર સૌથી વધુ દંડ

દેશની બીજી સૌથી મોટી ખાનગી બેન્ક ICICI બેન્ક પર સૌથી વધુ 97.8 લાખ રૂપિયાનો દંડ લાદવામાં આવ્યો છે. RBIના જણાવ્યા અનુસાર, બેન્કે એક સાયબર સુરક્ષા ઘટનાની જાણ નિર્ધારિત સમયમર્યાદામાં કરી ન હતી. આ ઉપરાંત, અમુક ખાતાઓ માટે અસરકારક ચેતવણી સિસ્ટમ લાગુ કરવામાં નિષ્ફળ રહી હતી. વધુમાં, ICICI બેન્કે ક્રેડિટ કાર્ડના બિલો કે સ્ટેટમેન્ટ મોકલ્યા વિના ગ્રાહકો પાસેથી મોડા ચૂકવણીની ફી વસૂલી હતી, જે નિયમોનું ઉલ્લંઘન છે.

એક્સિસ બેન્ક પર 29.6 લાખનો દંડ

બેન્ક ઓફ મહારાષ્ટ્રની ગેરરીતિઓ

બેન્ક ઓફ મહારાષ્ટ્ર પર 31.8 લાખ રૂપિયાનો દંડ લાદવામાં આવ્યો છે. બેન્કે RBIની માર્ગદર્શિકાઓનું પાલન કર્યા વિના, ફેસ-ટુ-ફેસ ચકાસણી વગર આધાર OTP આધારિત ઈ-કેવાયસી દ્વારા મોટી સંખ્યામાં બચત ખાતાઓ ખોલ્યા હતા. આ પ્રક્રિયા નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરે છે અને તેનાથી ઓળખની ચોરી કે છેતરપિંડીનું જોખમ વધે છે.

IDBI બેન્ક પર પણ કાર્યવાહી

IDBI બેન્ક પર 31.8 લાખ રૂપિયાનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે. બેન્કે કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ (KCC) ખાતાઓ પર લાગુ બ્યાજ દરથી વધુ વ્યાજ વસૂલ્યું, જે સરકારની બ્યાજ સબ્સિડી યોજનાનું ઉલ્લંઘન છે. આ યોજના ખેડૂતોને સબસિડીવાળા દરે લોન પૂરી પાડવાનો હેતુ ધરાવે છે.

બેન્ક ઓફ બરોડાની ડબલ ભૂલ

બેન્ક ઓફ બરોડા પર 61.4 લાખ રૂપિયાનો દંડ લાદવામાં આવ્યો છે. બેન્કે નિષ્ક્રિય, ફ્રોઝન કે નોન-ઓપરેટિવ બચત ખાતાઓમાં નિયમિત રીતે વ્યાજ જમા કર્યું ન હતું. આ ઉપરાંત, બેન્કે વીમા કંપનીઓને તેના કર્મચારીઓને નોન-કેશ ઈન્સેન્ટિવ્સ આપવાની મંજૂરી આપી, જે RBIના નિયમોનું ઉલ્લંઘન છે.

વ્યાપક તપાસ બાદ નિર્ણય

RBIએ આ દંડ સ્ટેટયુટરી ઈન્સ્પેક્શન ફોર સુપરવાઈઝરી ઈવેલ્યુએશન (ISE) દરમિયાન બેન્કિંગ સિસ્ટમની દેખરેખ રાખીને લગાવ્યો છે. આ પ્રક્રિયામાં બેન્કોને શો-કોઝ નોટિસ જારી કરવામાં આવી હતી, અને તેમના લેખિત જવાબો તેમજ મૌખિક રજૂઆતોની સમીક્ષા બાદ આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. RBIએ બેન્કોની આ ખામીઓને ગંભીર ગણાવી અને નિયમોનું સખત પાલન કરવાની ચેતવણી આપી છે.

અગાઉ પણ બેન્કો પર કાર્યવાહી

આ પહેલી વખત નથી કે RBIએ બેન્કો પર આવી કાર્યવાહી કરી હોય. ગયા મહિને IDFC ફર્સ્ટ બેન્ક પર KYC નિયમોના ઉલ્લંઘન બદલ 38.6 લાખ રૂપિયાનો દંડ ફટકારવામાં આવ્યો હતો. આ ઉપરાંત, પંજાબ નેશનલ બેન્ક (PNB) પર 30 લાખ રૂપિયા અને કોટક મહિન્દ્રા બેન્ક પર 60 લાખ રૂપિયાનો દંડ RBIની નિયમનકારી માર્ગદર્શિકાઓના ઉલ્લંઘન માટે લગાવવામાં આવ્યો હતો.

શું છે આ કાર્યવાહીનો હેતુ?

RBIની આ કાર્યવાહીનો મુખ્ય ઉદ્દેશ બેન્કિંગ સિસ્ટમમાં પારદર્શિતા, જવાબદારી અને ગ્રાહકોના હિતોનું રક્ષણ કરવાનો છે. સાયબર સુરક્ષા, KYC અને ગ્રાહક સેવાઓમાં ખામીઓ ગ્રાહકોના વિશ્વાસને અસર કરી શકે છે અને નાણાકીય સિસ્ટમની સ્થિરતા માટે જોખમ ઊભું કરી શકે છે. RBIએ બેન્કોને આગામી સમયમાં આંતરિક નિયંત્રણોને મજબૂત કરવા અને નિયમોનું સંપૂર્ણ પાલન કરવા માટે ચેતવણી આપી છે.

ગ્રાહકો પર શું અસર?

RBIએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે આ દંડ ફક્ત નિયમનકારી ઉલ્લંઘનોને લગતો છે અને તેનાથી ગ્રાહકોના વ્યવહારો કે કરારોની માન્યતા પર કોઈ અસર થશે નહીં. ગ્રાહકો તેમની રોજિંદી બેન્કિંગ સેવાઓનો ઉપયોગ પહેલાની જેમ ચાલુ રાખી શકે છે. જોકે, આ ઘટના બેન્કોને તેમની પ્રક્રિયાઓને વધુ સુધારવા અને ગ્રાહકોના હિતોનું રક્ષણ કરવા માટે પ્રેરશે.

આ પણ વાંચો - સેન્સેક્સની ટોચની 10 કંપનીઓમાંથી 7નું માર્કેટ કેપ રુપિયા 2.31 લાખ કરોડ વધ્યું, રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝને સૌથી વધુ ફાયદો