ગલવાન ખીણમાં 2020માં થયેલી લશ્કરી ઝડપ બાદ ભારત-ચીન સંબંધો નીચલા સ્તરે પહોંચી ગયા હતા. આ ઘટનાએ માત્ર સરહદ પર જ નહીં, પરંતુ રાજકીય, કૂટનીતિક, આર્થિક અને રણનીતિક સ્તરે પણ ઊંડી અસર કરી હતી. આવા સમયે, ભારતના વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરની ચીન યાત્રા એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. ચાલો જાણીએ, છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં ભારત-ચીન સંબંધોમાં કેવા ફેરફારો થયા.
ગલવાન ઝડપ બાદ જયશંકરની પ્રથમ ચીન યાત્રા: 5 વર્ષમાં ભારત-ચીન સંબંધોમાં શું બદલાયું?
ગલવાનમાં થયેલી અથડામણ પછી, ભારત-ચીન સંબંધો નીચલા સ્તરે પહોંચી ગયા. આ ઘટનાની માત્ર સરહદ પર જ નહીં, પરંતુ રાજકીય, રાજદ્વારી, આર્થિક અને વ્યૂહાત્મક સ્તરો પર પણ ઊંડી અસર પડી. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ કે છેલ્લા 5 વર્ષમાં ભારત-ચીન સંબંધોમાં કેવા પ્રકારના ફેરફારો જોવા મળ્યા છે.
અપડેટેડ 12:15:33 PM Jul 14, 2025 પર
આ યાત્રા એટલા માટે પણ મહત્વની છે કારણ કે 22 એપ્રિલે જમ્મુ-કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકી હુમલા બાદ ભારત-પાકિસ્તાન સંબંધોમાં તણાવ વધ્યો હતો.
જયશંકરની ચીન યાત્રા
વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે બેઇજિંગમાં ચીનના ઉપરાષ્ટ્રપતિ હાન ઝેંગ સાથે મુલાકાત કરી. આ તેમની પાંચ વર્ષ બાદની પ્રથમ ચીન યાત્રા છે. આ દૌરાનો મુખ્ય હેતુ ગલવાન ઝડપ બાદ ખરડાયેલા દ્વિપક્ષીય સંબંધોને સુધારવાનો અને બંને દેશો વચ્ચે વિશ્વાસ વધારવાનો છે. જયશંકર મંગળવારે તિયાનજિનમાં શાંઘાઈ સહકાર સંગઠન (SCO)ની વિદેશ મંત્રીઓની બેઠકમાં ભાગ લેશે અને ચીનના વિદેશ મંત્રી વાંગ યી સાથે દ્વિપક્ષીય ચર્ચા પણ કરશે.
ચીનની ચાલબાજી
આ યાત્રા એટલા માટે પણ મહત્વની છે કારણ કે 22 એપ્રિલે જમ્મુ-કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકી હુમલા બાદ ભારત-પાકિસ્તાન સંબંધોમાં તણાવ વધ્યો હતો. આ દરમિયાન ચીને પાકિસ્તાનને લશ્કરી સમર્થન આપ્યું હતું. 2020થી 2025 સુધી ભારત-ચીન સંબંધોમાં વિશ્વાસનો અભાવ સ્પષ્ટ દેખાયો છે. સરહદી વિવાદને લઈને તણાવ ઓછો થયો હોવા છતાં, તેની અસર હજુ પણ જોવા મળે છે. ભૂતકાળમાં જ્યાં સહયોગની શક્યતા હતી, ત્યાં હવે સાવધાની અને અંતરનું વાતાવરણ છે.
મોદી-શી મુલાકાત
આ પાંચ વર્ષમાં બંને દેશોના સંબંધો સંપૂર્ણપણે સ્થગિત નથી થયા. રશિયામાં બ્રિક્સ સમિટ દરમિયાન વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ વચ્ચે મુલાકાત થઈ. આ બેઠકમાં મોદીએ વિવાદોને યોગ્ય રીતે ઉકેલવા, સરહદી વિસ્તારોમાં શાંતિ જાળવવા અને પરસ્પર વિશ્વાસ, સન્માન અને સંવેદનશીલતા પર ભાર મૂક્યો હતો. શીએ કહ્યું હતું કે બંને દેશોએ એકબીજા પ્રત્યે સકારાત્મક દૃષ્ટિકોણ રાખવો જોઈએ અને સાથે મળીને કામ કરવું જોઈએ.
સ્થિર થયા સંબંધો
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારત-ચીન સંબંધોમાં ઘણી સ્થિરતા આવી છે. જયશંકરની આ યાત્રા બંને દેશો વચ્ચે સાર્થક સંવાદની દિશામાં મહત્વનું પગલું બની શકે છે. તેમણે તાજેતરમાં જણાવ્યું હતું કે ભારત અને ચીન બંને વિકાસશીલ દેશો તરીકે ઉભરી રહ્યા છે, પરંતુ બંનેના આર્થિક અને રાજકીય મોડલ અલગ-અલગ છે, જેના કારણે કેટલીક ચિંતાઓ ઉભી થઈ શકે છે.
ગલવાન બાદ બદલાયેલું ચિત્ર
જૂન 2020માં ગલવાન ખીણમાં થયેલી ઝડપ બાદ ભારત-ચીન સંબંધો નીચલા સ્તરે પહોંચ્યા હતા. આ ઝડપ દાયકાઓમાં બંને દેશો વચ્ચેની સૌથી ગંભીર લશ્કરી અથડામણ હતી. આ ઘટના બાદ બંને દેશોએ પૂર્વી લદ્દાખમાં ટકરાવના સ્થળોએથી સૈનિકો હટાવવા અને ગસ્ત શરૂ કરવા માટે સમજૂતી કરી. આ સમજૂતીને લગભગ ચાર વર્ષથી ચાલતા લશ્કરી ગતિરોધના ઉકેલ તરીકે જોવામાં આવી. 2003માં સ્થપાયેલા વિશેષ પ્રતિનિધિ તંત્ર હેઠળ અત્યાર સુધી 20 રાઉન્ડની વાતચીત થઈ ચૂકી છે.
રશિયાનું નિવેદન
રશિયાના વિદેશ મંત્રી સર્ગેઈ લાવરોવે તાજેતરમાં ભારત-ચીન સંબંધોમાં સુધારાના સંકેતો આપ્યા હતા. તેમણે રશિયા-ભારત-ચીન (RIC) ત્રિપક્ષીય વાતચીત ફરી શરૂ થવાની આશા વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે જણાવ્યું હતું કે આ સમૂહની અત્યાર સુધી વિદેશ મંત્રીઓના સ્તરે અને આર્થિક, વેપાર તેમજ નાણાકીય એજન્સીઓના વડાઓના સ્તરે 20થી વધુ બેઠકો થઈ ચૂકી છે.
MoneyControl News
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.
