બિહાર ચૂંટણી પરિણામ 2025: NDAની ઐતિહાસિક જીત, તેજસ્વી યાદવના ગઢમાં ગાબડું!

Bihar Election 2025: બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણી 2025 માટે યોજાયેલા મતદાન બાદ આજે પરિણામનો દિવસ છે, અને શરૂઆતી વલણોએ રાજ્યના રાજકીય સમીકરણોને સ્પષ્ટ કરી દીધા છે. 6 અને 11 નવેમ્બરે બે તબક્કામાં થયેલા રેકોર્ડબ્રેક 67.13% મતદાન બાદ, મતગણતરીમાં નેશનલ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સ (NDA) એ જંગી બહુમતી તરફ પ્રયાણ કર્યું છે, જ્યારે મહાગઠબંધન માટે આ પરિણામો નિરાશાજનક સાબિત થઈ રહ્યા છે.

મતગણતરીના શરૂઆતી રાઉન્ડથી જ NDA એ પોતાનું વર્ચસ્વ જાળવી રાખ્યું છે. તાજેતરના આંકડા મુજબ, NDA કુલ 201 બેઠકો પર આગળ ચાલી રહ્યું છે, જેમાં ભાજપ 91 અને JDU 81 બેઠકો પર મજબૂત સ્થિતિમાં છે. LJP પણ 21 બેઠકો પર આગળ રહીને સૌને ચોંકાવી રહી છે. આ પ્રચંડ લહેર સામે, તેજસ્વી યાદવના નેતૃત્વ હેઠળનું મહાગઠબંધન 50 બેઠકોનો આંકડો પાર કરવા માટે પણ સંઘર્ષ કરતું જોવા મળી રહ્યું છે. મહાગઠબંધનમાં, RJD માત્ર 27 બેઠકો પર અને કોંગ્રેસ ફક્ત 4 બેઠકો પર લીડ કરી રહી છે, જે તેમની કારમી હાર તરફ ઈશારો કરે છે.

આ ચૂંટણીનું કેન્દ્રબિંદુ બનેલા મહાગઠબંધનના મુખ્યમંત્રી પદના ઉમેદવાર તેજસ્વી યાદવ પોતે પણ પોતાની બેઠક બચાવવા માટે ઝઝૂમી રહ્યા છે. મતગણતરી દરમિયાન તેમની સ્થિતિ સતત ઉપર-નીચે થતી રહી. છઠ્ઠા રાઉન્ડની ગણતરી બાદ તેજસ્વી યાદવે માત્ર 200 વોટની પાતળી સરસાઈ મેળવીને સમર્થકોમાં આશા જગાવી હતી, પરંતુ આ ખુશી લાંબો સમય ટકી ન હતી. દસમા રાઉન્ડની ગણતરી પૂર્ણ થતાં જ ભાજપના ઉમેદવાર સતીશ કુમારે 3000 થી વધુ મતોની સરસાઈ મેળવી લીધી, જેથી તેજસ્વી યાદવની જીત પર સંકટના વાદળો ઘેરાયા છે. જો આગામી રાઉન્ડમાં આ જ વલણ ચાલુ રહ્યું, તો તેમના માટે વાપસી કરવી અત્યંત મુશ્કેલ બની શકે છે.

એક તરફ જ્યાં મહાગઠબંધનમાં સોપો પડી ગયો છે, ત્યાં બીજી તરફ NDA છાવણીમાં ઉજવણીનો માહોલ છે. પરિણામો સ્પષ્ટ થતાં જ મુખ્ય શહેરોમાં 'બિહાર કા મતલબ નીતિશ કુમાર' લખેલા પોસ્ટરો લાગી ગયા છે. 243 બેઠકોવાળી વિધાનસભામાં NDA જે રીતે 200 થી વધુ બેઠકો જીતવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે, તે સ્પષ્ટ દર્શાવે છે કે જનતાએ ફરી એકવાર નીતિશ કુમારના નેતૃત્વ પર વિશ્વાસ મૂક્યો છે. જોકે, આ અંતિમ પરિણામો નથી, પરંતુ વલણોએ બિહારની આગામી સરકારની તસવીર લગભગ સાફ કરી દીધી છે.

બિહાર વિધાનસભાની કુલ 243 બેઠકો માટે ચાલી રહેલી મતગણતરીમાં અત્યાર સુધીના આંકડા ખૂબ જ રોચક રહ્યા છે. જ્યાં એક તરફ NDA ગઠબંધન 193 બેઠકો પર મજબૂત સરસાઈ સાથે સત્તા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે, ત્યાં મહાગઠબંધન 45 બેઠકો પર સંઘર્ષ કરતું જોવા મળી રહ્યું છે. આ ચૂંટણીમાં મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર અને ભાજપના પ્રદર્શનની સાથે સાથે એક યુવા નેતાએ સૌનું ધ્યાન પોતાની તરફ ખેંચ્યું છે, અને તે છે લોક જનશક્તિ પાર્ટી (રામવિલાસ) ના અધ્યક્ષ ચિરાગ પાસવાન.

આ ચૂંટણીમાં ચિરાગ પાસવાનની પાર્ટી LJP(R) નું પ્રદર્શન ખરેખર અસાધારણ રહ્યું છે. તેમની પાર્ટીએ NDA ગઠબંધન હેઠળ કુલ 28 બેઠકો પર પોતાના ઉમેદવારો ઉતાર્યા હતા, જેમાંથી 21 બેઠકો પર તેઓ હાલમાં આગળ ચાલી રહ્યા છે. જો આ પરિણામો જીતમાં ફેરવાય છે, તો LJP(R) નો સ્ટ્રાઇક રેટ સીધો 75% સુધી પહોંચી જશે. આ આંકડો એટલા માટે પણ મહત્વનો છે કારણ કે ચિરાગ પાસવાને પ્રચાર દરમિયાન દાવો કર્યો હતો કે 2019 ની લોકસભા ચૂંટણીમાં તેમની પાર્ટીનો સ્ટ્રાઇક રેટ 100% હતો, જ્યાં તેમણે લડેલી તમામ 6 બેઠકો (ઝમુઈ, હાજીપુર, વૈશાલી, નવાદા, ખગડિયા અને સમસ્તીપુર) પર ભવ્ય જીત મેળવી હતી.

આ સફળતા એટલા માટે પણ ખાસ છે કારણ કે 2020 ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ચિરાગ પાસવાન માટે પરિસ્થિતિ તદ્દન વિપરીત હતી. તે સમયે LJP એ NDA થી અલગ થઈને એકલે હાથે 135 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી હતી. પરિણામ સ્વરૂપે, પાર્ટીને 5.68% (લગભગ 23.83 લાખ) મત મળ્યા હોવા છતાં, તે માત્ર 1 જ બેઠક (બેગુસરાયની મટિહાની વિધાનસભા બેઠક) જીતવામાં સફળ રહી હતી. આ વખતે NDA માં રહીને લડવાનો તેમનો નિર્ણય માસ્ટરસ્ટ્રોક સાબિત થયો છે.

આ વખતના બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણીના ગઠબંધનની વાત કરીએ તો, NDA માં કુલ પાંચ પક્ષો છે. જેમાં ભાજપ અને JDU એ 101-101 બેઠકો પર ઉમેદવાર ઉતાર્યા છે. ચિરાગ પાસવાનની LJP(R) 28 બેઠકો પર, જ્યારે રાષ્ટ્રીય લોક મોરચા (RLM) અને હિન્દુસ્તાની આવામ મોરચા (HAM) 6-6 બેઠકો પર લડી રહ્યા છે. બીજી બાજુ, મહાગઠબંધનમાં RJD 143, કોંગ્રેસ 61, CPI(ML) 20, VIP 13, CMI(M) 4 અને CPI 9 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી રહી છે. ચિરાગ પાસવાનની પાર્ટીનું શાનદાર પ્રદર્શન તેમને NDA માં એક મજબૂત અને નિર્ણાયક સાથી પક્ષ તરીકે સ્થાપિત કરે છે.

બિહારની રાજનીતિ હંમેશા અણધાર્યા વળાંકો માટે જાણીતી છે, અને આ વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પણ કંઈક આવું જ બન્યું. ચૂંટણી પહેલાં જેમને વિરોધીઓ 'કમજોર કડી' ગણાવી રહ્યા હતા, તે જ નીતિશ કુમારે ફરી એકવાર સાબિત કરી દીધું છે કે તેમને બિહારના રાજકીય સમીકરણોના માસ્ટર કેમ કહેવામાં આવે છે. સત્તા વિરોધી લહેર અને મહાગઠબંધનના મજબૂત પડકાર છતાં, નીતિશ કુમારની આગેવાનીમાં NDA ફરી સત્તામાં આવી રહી છે. તેમની પાર્ટી JDUએ ભાજપ કરતાં પણ વધુ બેઠકો જીતીને સ્પષ્ટ સંકેત આપ્યો છે કે બિહારની જનતાનો 'સુશાસન બાબુ' પરનો વિશ્વાસ અકબંધ છે. ચાલો જાણીએ કે કઈ ગુપ્ત વ્યૂહરચનાથી તેમણે આ અશક્ય લાગતી બાજી જીતી લીધી.

1) 'સુશાસન બાબુ' પરનો વિશ્વાસ અકબંધ

આ જીત પાછળનો સૌથી મોટો શ્રેય નીતિશ સરકારના એક 'માસ્ટરસ્ટ્રોક'ને જાય છે, જે તેમણે ચૂંટણીની જાહેરાત પહેલાં જ અમલમાં મૂક્યો હતો. સરકારે શાંતિથી 75 લાખ મહિલાઓના બેંક ખાતામાં સીધા 10,000 ટ્રાન્સફર કર્યા. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા શરૂ કરાયેલી આ યોજનાનો લાભ લેનારી મહિલાઓની સંખ્યા જોતજોતામાં 1 કરોડને પાર કરી ગઈ. વિપક્ષે આ રકમને લોન ગણાવીને મતદારોને ગેરમાર્ગે દોરવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ જેમના ખાતામાં પૈસા જમા થયા હતા, તેમના પર તેની કોઈ અસર થઈ નહીં. તેજસ્વી યાદવે જીવિકા દીદીઓ માટે 30,000ના પગાર અને સરકારી નોકરી જેવા મોટા વચનો આપ્યા, પરંતુ બિહારના મતદારોએ ભવિષ્યના 'વચન' કરતાં હાથમાં આવેલી 'રસીદ' પર વધુ ભરોસો કર્યો. આ વ્યૂહરચનાએ નીચલા સ્તરે NDA માટે મજબૂત પાયો નાખ્યો.

2) પૈસાની સીધી મદદ અને દારૂબંધી

પૈસાની સીધી મદદ ઉપરાંત, નીતિશ કુમારનો બીજો એક નિર્ણય પણ મહિલા મતદારો માટે નિર્ણાયક સાબિત થયો - દારૂબંધી. વર્ષ 2015માં એક મહિલા કાર્યક્રમમાં થયેલી માંગ પર નીતિશ કુમારે વચન આપ્યું હતું કે જો તેઓ ફરી સત્તામાં આવશે તો સંપૂર્ણ દારૂબંધી લાગુ કરશે, અને તેમણે એ વચન નિભાવ્યું. ભલે દારૂબંધીના અમલીકરણને લઈને ઘણા સવાલો ઉઠાવવામાં આવ્યા, પરંતુ નીતિશ કુમાર પોતાના નિર્ણય પર અડગ રહ્યા. બીજી તરફ, પ્રશાંત કિશોર જેવા નેતાઓએ દારૂબંધી હટાવવાની વાત કરી. જોકે, ચૂંટણીના પરિણામોએ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે બિહારની મહિલાઓ સહિત મોટો વર્ગ દારૂબંધીના પક્ષમાં છે અને તેમણે નીતિશ કુમારના આ પગલાને મંજૂરીની મહોર મારી દીધી.

3) ગામડાઓમાં 24 કલાક વીજળી અને રાજ્યના ખૂણેખૂણા સુધી પહોંચેલા સારા રસ્તાઓ

વર્ષ 2002થી નીતિશ કુમારે જે 'સુશાસન બાબુ'ની છબી બનાવી છે, તે આજે પણ લોકોના મનમાં જીવંત છે. બિહારના ગામડાઓમાં 24 કલાક વીજળી અને રાજ્યના ખૂણેખૂણા સુધી પહોંચેલા સારા રસ્તાઓ જેવા વિકાસના કાર્યોએ લોકોમાં એ વિશ્વાસ જાળવી રાખ્યો કે વિકાસની ગાડી પાટા પરથી નહીં ઉતરે. ચૂંટણી પહેલાં કાયદો અને વ્યવસ્થાના કેટલાક મુદ્દાઓ ઉછળ્યા, પરંતુ નીતિશ કુમારે ભાજપ સાથે મળીને કુશળતાપૂર્વક 'જંગલ રાજ'ના જૂના દિવસોની યાદ અપાવી અને વિપક્ષના હુમલાને નિષ્ફળ બનાવી દીધો. વિરોધીઓએ તેમને 'પલટુ રામ' કહ્યા, પરંતુ જનતાએ તેમના કામ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું.

4) નીતિશ કુમાર પર થયેલા અંગત હુમલાઓ ઉલ્ટા પડ્યાં

અંતે, ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન નીતિશ કુમાર પર થયેલા અંગત હુમલાઓએ પણ સહાનુભૂતિનું વાતાવરણ બનાવવામાં મદદ કરી. તેજસ્વી યાદવે તેમને 'બીમાર મુખ્યમંત્રી' અને 'ભ્રષ્ટાચારના ભીષ્મ પિતામહ' કહ્યા, જ્યારે પ્રશાંત કિશોરે તેમનું હેલ્થ બુલેટિન જાહેર કરવાની માંગ કરી. બિહારની રાજનીતિમાં આવા અંગત હુમલાઓ ઘણીવાર ઉલટા પડે છે. જનતાએ આ ટિપ્પણીઓને નકારી કાઢી અને પરિણામો દ્વારા વિરોધીઓને જડબાતોડ જવાબ આપ્યો. આમ, નીતિશ કુમારે શાંતિથી, જમીની સ્તરે કામ કરીને અને પોતાની મુખ્ય તાકાત પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને આ રાજકીય લડાઈ જીતી લીધી.

આજે 14 નવેમ્બર, 2025ના રોજ મતગણતરી હાથ ધરવામાં આવી છે અને સાંજ સુધીમાં અંતિમ પરિણામો જાહેર થવાની સંભાવના છે. જોકે, શરૂઆતી વલણોએ જે રીતે NDAને સમર્થન આપ્યું છે, તે જોતાં પરિણામોમાં મોટા ફેરફારની કોઈ શક્યતા જણાતી નથી.

ઉલ્લેખનીય છે કે બિહારમાં બે તબક્કામાં મતદાન થયું હતું. પ્રથમ તબક્કાનું મતદાન 6 નવેમ્બરે અને બીજા તબક્કાનું મતદાન 11 નવેમ્બરે યોજાયું હતું. આ ચૂંટણીમાં કુલ 67.13% મતદાન થયું હતું, જે 1951 પછી બિહારના ઇતિહાસમાં સૌથી વધુ મતદાન છે. આ રેકોર્ડબ્રેક મતદાન સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે બિહારની જનતાએ સરકારની પસંદગીમાં ખૂબ જ ઉત્સાહભેર ભાગ લીધો છે. હવે સૌની નજર અંતિમ પરિણામો પર છે, પરંતુ હાલના સંજોગોમાં NDAની જીત નિશ્ચિત મનાઈ રહી છે.

બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણી 2025ના પરિણામોએ સૌને ચોંકાવી દીધા છે. જે ગઠબંધન કાંટાની ટક્કરના દાવા કરતું હતું, તેની આવી કારમી હાર પાછળ કેટલાક મોટા અને વ્યૂહાત્મક કારણો જવાબદાર છે. ચાલો, આ હારના મૂળમાં રહેલી 5 મુખ્ય ભૂલોનું વિશ્લેષણ કરીએ.

1) સૌથી મોટું અને પહેલું કારણ ટિકિટ વહેંચણી

હારનું સૌથી મોટું અને પહેલું કારણ ટિકિટ વહેંચણીમાં થયેલી ગરબડ હતી. RJDએ કુલ ઉમેદવારોના 36_ ટકા એટલે કે 52 ટિકિટ યાદવ ઉમેદવારોને આપી. વર્ષ 2020માં 40 ટિકિટોની સરખામણીમાં આ વધારો RJDની જાતિવાદી છબીને વધુ ઘેરી બનાવતો ગયો. આનાથી બિન-યાદવ મતદારોમાં, ખાસ કરીને સવર્ણો અને અતિ પછાત વર્ગમાં, 'યાદવ રાજ' પાછો આવવાનો ભય ફેલાયો. ભાજપે આ મુદ્દાને પ્રચારમાં ખૂબ જ કુશળતાપૂર્વક ઉઠાવ્યો અને ‘RJD એટલે યાદવ રાજ’ એવું સમીકરણ જનતાના મનમાં ઉતારી દીધું. જો તેજસ્વીએ યાદવ ઉમેદવારોની સંખ્યા 30-35 સુધી સીમિત રાખી હોત, તો અન્ય પછાત જાતિઓને વધુ પ્રતિનિધિત્વ આપીને પોતાની વોટબેંકનો વ્યાપ વધારી શક્યા હોત.

2) બીજી મોટી ભૂલ સાથી પક્ષોને સમાન સન્માન ન આપયું

બીજી મોટી ભૂલ સાથી પક્ષોને સમાન સન્માન ન આપવાની હતી. તેજસ્વી યાદવનો અભિગમ 'RJD-કેન્દ્રિત' રહ્યો, જેના કારણે કોંગ્રેસ અને ડાબેરી પક્ષો જેવા સહયોગીઓ નારાજ થયા. બેઠક વહેંચણીમાં થયેલા વિવાદો અને એકતરફી નિર્ણયોએ ગઠબંધનની એકતાને નબળી પાડી દીધી. એટલું જ નહીં, મહાગઠબંધનના ઘોષણાપત્રને 'તેજસ્વી પ્રણ' જેવું વ્યક્તિગત નામ આપવાથી સાથી પક્ષો હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયા હોવાનો અનુભવ કર્યો. પ્રચાર દરમિયાન પણ રેલીઓમાં રાહુલ ગાંધી કરતાં તેજસ્વીના પોસ્ટરો વધુ જોવા મળતા હતા, જેણે ગઠબંધનમાં સંકલનનો અભાવ સ્પષ્ટ દર્શાવ્યો અને વોટ ટ્રાન્સફર યોગ્ય રીતે થઈ શક્યું નહીં.

3) નક્કર યોજના કે 'બ્લુપ્રિન્ટ' જનતા સમક્ષ મૂકી શક્યા નહીં

ત્રીજું, તેજસ્વી યાદવે સરકારી નોકરી અને પેન્શન જેવા મોટા વાયદાઓ તો કર્યા, પરંતુ તેને પૂરા કેવી રીતે કરાશે તેની કોઈ નક્કર યોજના કે 'બ્લુપ્રિન્ટ' જનતા સમક્ષ મૂકી શક્યા નહીં. ભંડોળ ક્યાંથી આવશે અને અમલીકરણ કેવી રીતે થશે, તેવા સવાલોના જવાબ ન મળતા મતદારોમાં અવિશ્વાસ પેદા થયો. દરેક ઘરમાં સરકારી નોકરીના વાયદા પર તેઓ સતત ‘બે દિવસમાં બ્લુપ્રિન્ટ આવશે’ તેમ કહેતા રહ્યા, પરંતુ ચૂંટણી પૂરી થઈ ત્યાં સુધી તે બ્લુપ્રિન્ટ આવી જ નહીં. આનાથી તેમની વિશ્વસનીયતા પર ગંભીર પ્રશ્નો ઉભા થયા.

4) મહાગઠબંધનની 'મુસ્લિમપરસ્ત' છબી

ચોથું કારણ મહાગઠબંધનની 'મુસ્લિમપરસ્ત' છબી હતી. આ છબીએ માત્ર બહુમતી સમાજને જ નહીં, પરંતુ ખુદ યાદવ મતદારોના એક વર્ગને પણ તેમનાથી દૂર કર્યો. ખાસ કરીને, સત્તામાં આવ્યા પછી વકફ બિલ લાગુ નહીં કરવાની તેમની વાતથી યાદવ સમાજમાં પણ નારાજગી જોવા મળી. ભાજપે લાલુ યાદવના વકફ બિલ વિરુદ્ધના જૂના ભાષણને વાયરલ કરીને આ મુદ્દાને વધુ હવા આપી અને તેનો રાજકીય લાભ ઉઠાવ્યો.

5) તેજસ્વીની પોતાની મૂંઝવણ

અંતિમ અને પાંચમું કારણ પિતા લાલુ પ્રસાદ યાદવના વારસાને લઈને તેજસ્વીની પોતાની મૂંઝવણ હતી. એક તરફ, તેઓ લાલુજીના સામાજિક ન્યાયના એજન્ડાને આગળ વધારવા માંગતા હતા, તો બીજી તરફ તેમના શાસનકાળની 'જંગલ રાજ'ની છબીથી અંતર પણ રાખવા માંગતા હતા. પ્રચારના પોસ્ટરોમાં લાલુ પ્રસાદની તસવીર નાની રાખવાની તેમની આ દ્વિધાપૂર્ણ નીતિ મતદારોને સમજાઈ નહીં. વડાપ્રધાન મોદીએ પણ આ મુદ્દો ઉઠાવીને કહ્યું કે તેજસ્વી પોતાના પિતાના 'પાપ' છુપાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે, જેણે લોકોના મનમાં જૂની યાદો તાજી કરી દીધી.

આમ, જાતિગત સમીકરણોની ખોટી ગણતરી, સાથી પક્ષોની અવગણના, અધૂરા વાયદાઓ, ચોક્કસ સમુદાય તરફી છબી અને પોતાના પિતાના વારસા અંગેની મૂંઝવણ – આ પાંચ મુખ્ય પરિબળોએ મળીને બિહારમાં તેજસ્વી યાદવના વિજયના સપના પર પાણી ફેરવી દીધું.

ચૂંટણી પંચના સત્તાવાર આંકડાઓએ પણ NDAની બહુમતી પર મહોર લગાવી હતી, જેમાં ભાજપ અને JDU બંનેએ 60થી વધુ બેઠકો પર લીડ મેળવી હતી. આ ભવ્ય જીત પર પ્રતિક્રિયા આપતા ભાજપના વરિષ્ઠ નેતા ગિરિરાજ સિંહે કહ્યું, "હવે બંગાળનો વારો છે."

આમ, બિહારની જનતાએ ફરી એકવાર નીતિશ કુમાર અને NDAના શાસનમાં પોતાનો વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો છે, જ્યારે મહાગઠબંધનને પોતાની રણનીતિ પર પુનર્વિચાર કરવાની ફરજ પડી છે. પ્રશાંત કિશોરની જનસુરાજ પાર્ટી અને અસદુદ્દીન ઓવૈસીની AIMIM પાર્ટીએ પણ કેટલીક બેઠકો પર પોતાનું ખાતું ખોલાવીને રાજકીય સમીકરણોમાં પોતાની હાજરી નોંધાવી છે.