બ્રહ્મોસ મિસાઇલે ઓપરેશન સિંદૂર દ્વારા વિશ્વને પોતાની શક્તિ અને ચોકસાઇનો પરિચય આપ્યો છે. આજે 17 દેશો આ મિસાઇલ ખરીદવા માટે ભારત સાથે વાટાઘાટો કરી રહ્યા છે, જે ભારતની રક્ષા તકનીક અને સૈન્ય શક્તિની વધતી જતી સ્વીકૃતિને દર્શાવે છે. ફિલિપાઇન્સે આ મિસાઇલની ખરીદી શરૂ કરી દીધી છે, અને અન્ય દેશો પણ ટૂંક સમયમાં આ પાવરફૂલ હથિયારને પોતાની સેનામાં સામેલ કરવા માટે આતુર છે.
બ્રહ્મોસનું પ્રથમ પરીક્ષણ 12 જૂન, 2001ના રોજ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારથી તેની ક્ષમતાઓમાં સતત સુધારો કરવામાં આવ્યો છે.
ભારતની સૌથી એડવાન્સ્ડ અને ઝડપી ક્રૂઝ મિસાઇલ બ્રહ્મોસે ઓપરેશન સિંદૂરમાં પોતાની ક્ષમતાઓનું પ્રભાવશાળી પ્રદર્શન કર્યા બાદ ગ્લોબલ લેવલે ધ્યાન ખેંચ્યું છે. આ ઓપરેશન દરમિયાન પહેલગામ આતંકવાદી હુમલાના જવાબમાં બ્રહ્મોસ મિસાઇલનો ઉપયોગ કરીને ભારતે પાકિસ્તાન અને આતંકવાદી નેટવર્કને કડક સંદેશ આપ્યો હતો. આ સફળતાએ ભારતની ચોકસાઇભર્યા હુમલાની ક્ષમતાને વિશ્વ સમક્ષ રજૂ કરી, જેના કારણે હવે 17 દેશો આ મિસાઇલ ખરીદવા માટે ભારત સાથે વાટાઘાટો કરી રહ્યા છે.
બ્રહ્મોસ મિસાઇલની ખાસિયતો
બ્રહ્મોસ મિસાઇલ એક બહુમુખી અને પાવરફૂલ હથિયાર છે, જેને જમીન, હવા અને સમુદ્રથી લોન્ચ કરી શકાય છે. આ મિસાઇલ મેક-3ની ઝડપે ઉડાન ભરે છે અને તેની પ્રમાણભૂત રેન્જ 290 કિલોમીટર છે. એડવાન્સ્ડ વર્ઝનમાં આ રેન્જ 500થી 800 કિલોમીટર સુધી વધારવામાં આવી છે. આ મિસાઇલ 200થી 300 કિલોગ્રામનું વોરહેડ વહન કરી શકે છે અને 15 કિલોમીટરની ઊંચાઈએ ઉડીને જમીનથી માત્ર 10 મીટરની ઊંચાઈએ આવેલા લક્ષ્યને ચોક્કસ નિશાન બનાવી શકે છે.
બ્રહ્મોસનું પ્રથમ પરીક્ષણ 12 જૂન, 2001ના રોજ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારથી તેની ક્ષમતાઓમાં સતત સુધારો કરવામાં આવ્યો છે, જેના કારણે તે ભારતનું સૌથી ઝડપી અને વિશ્વસનીય ક્રૂઝ મિસાઇલ બની ગયું છે.
ફિલિપાઇન્સ: પ્રથમ કન્ફોર્મ થયેલું ખરીદદાર
ફિલિપાઇન્સ એકમાત્ર દેશ છે જેણે બ્રહ્મોસ મિસાઇલ માટે પુષ્ટિ થયેલ કરાર કર્યો છે. જાન્યુઆરી 2022માં ફિલિપાઇન્સે ત્રણ કોસ્ટલ ડિફેન્સ બેટરી માટે 375 મિલિયન ડોલરનો સોદો કર્યો હતો. આ કરાર હેઠળ પ્રથમ બેટરી એપ્રિલ 2024માં ડિલિવર કરવામાં આવી હતી, જ્યારે બીજી બેટરી એપ્રિલ 2025માં ડિલિવર થવાની અપેક્ષા છે. આ સોદાએ બ્રહ્મોસની ગ્લોબલ માંગને વધુ મજબૂત કરી છે.
બ્રહ્મોસ ખરીદવા આતુર દેશો
બ્રહ્મોસની ઝડપ, ચોકસાઇ અને બહુમુખી ક્ષમતાઓએ વિશ્વભરના દેશોનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે. નીચેના દેશો આ મિસાઇલ ખરીદવા માટે ભારત સાથે વાટાઘાટો કરી રહ્યા છે:
-ઇન્ડોનેશિયા: ઇન્ડોનેશિયા બ્રહ્મોસના એડવાન્સ્ડ વર્ઝન માટે 200થી 350 મિલિયન ડોલરના સોદા પર વાટાઘાટો કરી રહ્યું છે.
-વિયેતનામ: વિયેતનામ 700 મિલિયન ડોલરના સોદાની યોજના ધરાવે છે, જેમાં તેની સેના અને નૌકાદળ માટે મિસાઇલનો સમાવેશ થાય છે.
-મલેશિયા: મલેશિયા તેના સુખોઇ Su-30MKM ફાઇટર જેટ અને કેદાહ-શ્રેણીના યુદ્ધ જહાજો માટે બ્રહ્મોસ મિસાઇલની ખરીદી પર વિચાર કરી રહ્યું છે.
-થાઇલેન્ડ, સિંગાપોર, બ્રુનેઇ: આ દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયાઇ દેશોએ રુચિ દર્શાવી છે અને વિવિધ તબક્કે વાટાઘાટો ચાલી રહી છે.
-બ્રાઝિલ, ચિલી, આર્જેન્ટિના, વેનેઝુએલા: આ લેટિન અમેરિકન દેશો નૌકાદળ અને કોસ્ટલ ડિફેન્સ માટે બ્રહ્મોસના વર્ઝન પર ધ્યાન આપી રહ્યા છે.
-મિસર, સાઉદી અરેબિયા, સંયુક્ત આરબ અમીરાત (UAE), કતાર, ઓમાન: આ મધ્ય પૂર્વના દેશોએ પણ રુચિ દર્શાવી છે, અને કેટલાક સાથેની વાટાઘાટો એડવાન્સ્ડ તબક્કામાં છે.
-દક્ષિણ આફ્રિકા, બલ્ગેરિયા: આ દેશો પણ સંભવિત ખરીદી માટે વિવિધ તબક્કે વાટાઘાટો કરી રહ્યા છે.
ઓપરેશન સિંદૂરની અસર
ઓપરેશન સિંદૂરમાં બ્રહ્મોસ મિસાઇલના સફળ ઉપયોગે ભારતની સૈન્ય ક્ષમતાઓને ગ્લોબલ લેવલે હાઇલાઇટ કરી છે. આ ઓપરેશન દ્વારા ભારતે પાકિસ્તાન અને તેના સમર્થિત આતંકવાદી નેટવર્કને ચોક્કસ અને ઝડપી હુમલાની ક્ષમતા દર્શાવી. આ ઘટનાએ બ્રહ્મોસની વિશ્વસનીયતા અને અસરકારકતાને સાબિત કરી, જેના કારણે વિશ્વભરના દેશોમાં તેની માંગમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.
ભારતની રક્ષા નિકાસમાં વધારો
બ્રહ્મોસ મિસાઇલની વધતી માંગ ભારતની રક્ષા નિકાસ નીતિની સફળતાનું પ્રતીક છે. ભારતે આ મિસાઇલના નિકાસ દ્વારા માત્ર આર્થિક લાભ જ નથી મેળવ્યો, પરંતુ ગ્લોબલ લેવલે પોતાની તકનીકી શ્રેષ્ઠતા પણ સ્થાપિત કરી છે. આ સોદાઓ ભારતના ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ અભિયાનને પણ મજબૂત કરી રહ્યા છે.