India defence export: દુબઈ એર શોમાં તેજસના અકસ્માતથી ભારતને મોટો આંચકો, શું 23,000 કરોડના રક્ષા નિકાસના સોદા જોખમમાં મુકાશે?

India defence export: દુબઈ એર શો દરમિયાન ભારતીય સ્વદેશી લડાકુ વિમાન તેજસના અકસ્માતે દેશના રક્ષા નિકાસ (ડિફેન્સ એક્સપોર્ટ)ના પ્રયાસો પર એક પ્રકારનો પડછાયો પાડી દીધો છે. ભારતીય ટેકનોલોજીનું પ્રતીક મનાતો આ વિમાન હવે સવાલોના ઘેરામાં છે. હજારો દર્શકોની સામે થયેલા આ અકસ્માતથી તેજસની આંતરરાષ્ટ્રીય છબીને ચોક્કસપણે નુકસાન થયું છે, જેને કારણે રક્ષા સોદા ખતરામાં મુકાઈ શકે છે.

તેજસનો સંઘર્ષ ભરેલો પ્રવાસ અને વર્તમાન સ્થિતિ

તેજસ લડાકુ વિમાનનો ઇતિહાસ ઉતાર-ચઢાવ ભરેલો રહ્યો છે. તેના નિર્માણમાં વિલંબ અને કેટલીક ટેકનિકલ સમસ્યાઓ જોવા મળી હતી, પરંતુ આખરે તે એક સફળ પ્રોજેક્ટ તરીકે ઉભરી આવ્યું. ભારતીય વાયુસેનાએ પણ તેના 180 અપગ્રેડેડ વર્ઝનનો ઓર્ડર આપ્યો છે. આ જ વિમાનને દુબઈ એર શોમાં વિદેશી ખરીદદારો સમક્ષ પ્રદર્શિત કરવામાં આવી રહ્યું હતું, ત્યારે જ આ દુર્ભાગ્યપૂર્ણ દુર્ઘટના બની. ભારતીય વાયુસેનાએ આ દુર્ઘટનાના કારણોની તપાસના આદેશ આપ્યા છે.

શું સંભવિત ડીલ પર અસર પડશે?

તેજસની કિંમત અન્ય ફાઈટર જેટ્સની સરખામણીમાં ઓછી છે. ભારત ટેકનોલોજી શેર કરવા, તેમાં વિવિધ હથિયારો અને સેન્સર ઇન્સ્ટોલ કરવા તેમજ આગામી વર્ષોમાં 220 વિમાન સેવામાં હશે તેવા વચનો આપી રહ્યું હતું. આ બધી બાબતોને ધ્યાનમાં રાખીને, પોતાની હવાઈ શક્તિ વધારવા માંગતા નાના દેશો માટે તેજસ એક સારો વિકલ્પ સાબિત થઈ શકે તેમ હતું. જોકે, વર્તમાન અકસ્માત આવા સંભવિત સોદાઓ પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે.

ભારતનો વધતું રક્ષા નિકાસ

દાયકાઓ સુધી શસ્ત્રોના નિકાસથી દૂર રહ્યા પછી, ભારતે વર્ષ 2014થી એક મોટો બદલાવ કર્યો છે. હવે ભારત હથિયારોનો એક મોટો નિકાસકાર બનવાની દિશામાં આગળ વધી રહ્યું છે. સરકાર દેશના ઉત્પાદકોને વૈશ્વિક બજારો તરફ જોવા પ્રોત્સાહિત કરી રહી છે. ભારત રોકેટ, મિસાઈલ, દારૂગોળો, હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી, બખ્તરબંધ વાહનો અને ડ્રોન જેવા રક્ષા ઉપકરણોની નિકાસ કરી રહ્યું છે.

યુરોપ અને પશ્ચિમ એશિયામાં ચાલી રહેલા યુદ્ધોને કારણે વિસ્ફોટકો અને દારૂગોળાની વૈશ્વિક માંગમાં વધારો થયો છે, જેનો સીધો ફાયદો ભારતના રક્ષા નિકાસને મળ્યો છે. નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં ભારતનો રક્ષા નિકાસ 23,622 કરોડ રૂપિયાને પાર પહોંચી ગયો છે. રક્ષા મંત્રી રાજનાથ સિંહે વર્ષ 2029 સુધીમાં વાર્ષિક 50,000 કરોડ રૂપિયાના રક્ષા નિકાસનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે. અમેરિકા, આર્મેનિયા અને ફ્રાન્સ ભારતના મુખ્ય હથિયાર ખરીદનાર દેશો છે, જ્યારે એશિયામાં ફિલિપાઈન્સ, વિયેતનામ અને ઇન્ડોનેશિયા જેવા નવા બજારો પણ ઉભરી રહ્યા છે.

આગળ શું? આંતરરાષ્ટ્રીય છબી પર અસર

દુબઈ એર શોમાં તેજસ લડાકુ વિમાનનો અકસ્માત ભારતની વૈશ્વિક સ્તરે રક્ષા નિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાના પ્રયાસો માટે ગંભીર બાબત છે. આ સ્વદેશી વિમાન, જે ભારતની પોતાની ટેકનિકલ ક્ષમતાનું પ્રતીક માનવામાં આવતું હતું, તે હવે આ ઘટના પછી ચર્ચાનો વિષય બન્યું છે. ભારતીય વાયુસેના દ્વારા ગઠિત તપાસ ટીમ આ અકસ્માતના કારણોને ઉજાગર કરવા કામ કરશે, પરંતુ હજારો દર્શકોની સામે થયેલી આ ઘટનાએ તેજસની આંતરરાષ્ટ્રીય છબી પર નિશ્ચિતપણે અસર કરી છે, જેના પરિણામો ભવિષ્યના રક્ષા સોદાઓ પર દેખાઈ શકે છે.

આ પણ વાંચો-ફૂડ ડિલિવરી વોરમાં નવો વળાંક: Magicpin અને Rapido એ Zomato-Swiggyને આપ્યો પડકાર