UPI payment in festive season: આ વર્ષે દિવાળીની સીઝનમાં યૂનિફાઈડ પેમેન્ટ્સ ઈન્ટરફેસ (UPI)એ ડિજિટલ પેમેન્ટની દુનિયામાં પોતાની શક્તિ ફરી એકવાર સાબિત કરી છે. ધનતેરસથી દિવાળી સુધીના ગાળામાં UPI ટ્રાન્ઝેક્શનની ઝડપ અન્ય તમામ પેમેન્ટ મોડ્સને પાછળ છોડી ગઈ. નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI)ના ડેટા મુજબ, આ દરમિયાન દરરોજ સરેરાશ 737 મિલિયન UPI ટ્રાન્ઝેક્શન થયા, જે ગત વર્ષના 568 મિલિયનની સરખામણીએ લગભગ 30% વધુ છે.
ચાર વર્ષમાં UPIનો ત્રણ ગણો વધારો
UPIની લોકપ્રિયતા દર વર્ષે વધી રહી છે. નીચેનું ટેબલ ધનતેરસથી દિવાળી સુધીના સરેરાશ દૈનિક ટ્રાન્ઝેક્શન દર્શાવે છે.
જોકે, ટ્રાન્ઝેક્શનની કુલ રકમમાં માત્ર 2.7%નો નાનો વધારો થયો. આ દર્શાવે છે કે UPIનો ઉપયોગ હવે નાના રિટેલ અને વેપારી ચૂકવણી માટે વધુ થઈ રહ્યો છે.
ઈ-કોમર્સમાં ક્રેડિટ કાર્ડનો દબદબો
ઈ-કોમર્સમાં ક્રેડિટ કાર્ડે શાનદાર પ્રદર્શન કર્યું. આ વર્ષે ઈ-કોમર્સ પેમેન્ટમાં ક્રેડિટ કાર્ડ ટ્રાન્ઝેક્શન 22% વધ્યા, જ્યારે ડેબિટ કાર્ડ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં 24%નો ઘટાડો નોંધાયો. આ દર્શાવે છે કે લોકો ઓનલાઈન શોપિંગ માટે ક્રેડિટ કાર્ડનો વધુ ઉપયોગ કરી રહ્યા છે.
સતત બીજા વર્ષે ક્રેડિટ કાર્ડે ઈ-કોમર્સ ટ્રાન્ઝેક્શનમાં PoS (પોઈન્ટ ઓફ સેલ) ટ્રાન્ઝેક્શનને પાછળ છોડ્યા, જેમાં 4.8 મિલિયનની સરખામણીએ 4.2 મિલિયન ટ્રાન્ઝેક્શન થયા. આનાથી સ્પષ્ટ થાય છે કે દિવાળી દરમિયાન ઓનલાઈન શોપિંગે ઓફલાઈન ખરીદી પર મોટી બાજી મારી.
ઓફલાઈન ખર્ચમાં પણ જોરદાર રિટર્ન
ક્રેડિટ કાર્ડ ટ્રાન્ઝેક્શનની કુલ વૃદ્ધિ આ વર્ષે 22% રહી, જે ગત વર્ષના 25.5%થી થોડી ઓછી છે. પરંતુ ઓફલાઈન ખર્ચમાં જોરદાર વળતર જોવા મળ્યું. PoS ટ્રાન્ઝેક્શનમાં 15.6%નો વધારો થયો, જે છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં સૌથી ઝડપી વૃદ્ધિ છે. ગત વર્ષે આ ગાળામાં PoS ટ્રાન્ઝેક્શન 0.9% ઘટ્યા હતા.
ડેબિટ કાર્ડ અને વોલેટની ઘટતી લોકપ્રિયતા
ડેબિટ કાર્ડ પેમેન્ટમાં ઘટાડો ચાલુ રહ્યો. PoS ટ્રાન્ઝેક્શનની સંખ્યા અને રકમ અનુક્રમે 11% અને 9% ઘટી. આ ઉપરાંત, પ્રીપેડ સાધનો (જેમ કે વોલેટ અને ગિફ્ટ કાર્ડ)માં સૌથી વધુ ઘટાડો નોંધાયો, જેમાં સંખ્યામાં 26% અને રકમમાં 50%થી વધુનો ઘટાડો થયો. આ દર્શાવે છે કે UPI-કેન્દ્રિત ઈકોસિસ્ટમમાં આ સાધનોનું મહત્ત્વ ઝડપથી ઘટી રહ્યું છે.
UPIની અજેય સફર
છેલ્લી ત્રણ દિવાળી સીઝનમાં UPI ટ્રાન્ઝેક્શનની સંખ્યા ત્રણ ગણી વધી છે, જે 2022માં 245 મિલિયનથી વધીને 2025માં 737 મિલિયન થઈ. આ દરમિયાન ટ્રાન્ઝેક્શનની કુલ રકમ પણ બમણાથી વધુ થઈને 87,569 કરોડ સુધી પહોંચી.
ઈ-કોમર્સ બૂમમાં ક્રેડિટ કાર્ડની ભૂમિકા
ઈ-કોમર્સ બૂમમાં ક્રેડિટ કાર્ડનો મોટો ફાળો રહ્યો. ફ્લિપકાર્ટ, એમેઝોન અને અન્ય ઈ-કોમર્સ પ્લેટફોર્મ પર ક્રેડિટ કાર્ડ યુઝર્સને મળેલા ડિસ્કાઉન્ટે આ વૃદ્ધિને વેગ આપ્યો. નવરાત્રી 2025 દરમિયાન ક્રેડિટ-આધારિત ટ્રાન્ઝેક્શન 26.8% વધ્યા, જ્યારે ડેબિટ કાર્ડ પેમેન્ટ સતત ત્રીજા વર્ષે ઘટ્યા.
સરકારી પગલાંથી વધશે ખર્ચ
સરકારને અપેક્ષા છે કે 22 સપ્ટેમ્બરથી લાગુ થયેલા GST રેટ રેશનલાઈઝેશનથી તહેવારો પછી પણ ખર્ચની ગતિ જળવાઈ રહેશે. કેન્દ્રીય મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે 18 ઓક્ટોબરે જણાવ્યું હતું કે, “GST સુધારાઓથી ઉપભોક્તા ખર્ચમાં નોંધપાત્ર વધારો થશે. આ વર્ષે કુલ ઉપભોગ 10%થી વધુ વધી શકે છે, એટલે કે લગભગ 20 લાખ કરોડનો વધારાનો ખર્ચ થઈ શકે છે.”