નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે 2025નું કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરતી વખતે દેશની સંરક્ષણ ક્ષમતાઓને વધુ મજબૂત બનાવવા માટે 6.81 લાખ કરોડ રૂપિયા ફાળવ્યા છે. આ રકમ ગયા વર્ષના રુપિયા 6.2 લાખ કરોડ કરતાં વધુ છે, જે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાને પ્રાથમિકતા આપવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે. આ બજેટમાં, સશસ્ત્ર દળોના આધુનિકીકરણ અને કાર્યકારી ક્ષમતાઓ વધારવા પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે.
સંરક્ષણ બજેટમાં વધારો એ સશસ્ત્ર દળોના આધુનિકીકરણ, સ્વદેશી સંરક્ષણ ઉત્પાદન અને સંશોધનને મજબૂત બનાવવા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે.
Defence Budget India : કેન્દ્રીય નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે 1 ફેબ્રુઆરી 2025 ના રોજ લોકસભામાં સામાન્ય બજેટ રજૂ કર્યું. આ બજેટમાં સંરક્ષણ ક્ષેત્ર માટે મોટી ફાળવણી કરવામાં આવી છે, જે ભારતની લશ્કરી શક્તિને વધુ મજબૂત બનાવવા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. આ વખતે સંરક્ષણ બજેટ તરીકે કુલ 6.8 લાખ કરોડ રૂપિયા રાખવામાં આવ્યા છે, જે અંદાજિત GDPના 1.91% છે.
2025 ના સંરક્ષણ બજેટમાં શું સમાવવામાં આવ્યું છે?
ભારતનું કુલ સંરક્ષણ બજેટ: રુપિયા 6.81 લાખ કરોડ (ગયા વર્ષ કરતાં 9.53% વધુ)
મૂડી બજેટ: ૧.૮ લાખ કરોડ રૂપિયા, જેનો ઉપયોગ નવા શસ્ત્રો, યુદ્ધ જહાજો, ફાઇટર જેટ અને અન્ય લશ્કરી સાધનો ખરીદવા માટે કરવામાં આવશે.
સ્થાનિક સંરક્ષણ ઉદ્યોગ: રુપિયા 1.12 લાખ કરોડ, જે મેક ઇન ઇન્ડિયાને વેગ આપશે.
સંરક્ષણ પેન્શન: 14%ના વધારા સાથે તેને વધુ મજબૂત બનાવવામાં આવ્યું છે.
સંરક્ષણ સંશોધન અને વિકાસ (DRDO): 12%નો વધારો, જે નવી ટેકનોલોજી અને લશ્કરી નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપશે.
ભારતીય કોસ્ટ ગાર્ડ (ICG): મૂડી બજેટમાં 43% નો નોંધપાત્ર વધારો.
બોર્ડર રોડ્સ ઓર્ગેનાઇઝેશન (BRO): સરહદી વિસ્તારોમાં માળખાગત સુવિધાઓ મજબૂત કરવા માટે રુપિયા 7,146 કરોડ ફાળવવામાં આવ્યા છે.
ગયા વર્ષની સરખામણીમાં બજેટમાં કેટલો વધારો થયો છે?
સંરક્ષણ મંત્રાલયને 2024માં 6.21 લાખ કરોડ રૂપિયા મળ્યા, જે 2023-24માં 5.94 લાખ કરોડ રૂપિયા કરતાં 4.79% વધુ હતા. આ વખતે 60 હજાર કરોડ રૂપિયાનો વધારો થયો છે, જે પાછલા વર્ષો કરતા વધુ છે.
વિશ્વના અન્ય દેશોનું સંરક્ષણ બજેટ
યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ: 895 બિલિયન યુએસ ડોલર (વિશ્વનું સૌથી મોટું સંરક્ષણ બજેટ)
ચીન: US$225 બિલિયન (2024 અંદાજ).
પાકિસ્તાન: 1.8 ટ્રિલિયન રૂપિયા, જે તેના જીડીપીના 1.7% છે.
આ બજેટનો ભારત માટે શું અર્થ છે?
સંરક્ષણ બજેટમાં વધારો એ સશસ્ત્ર દળોના આધુનિકીકરણ, સ્વદેશી સંરક્ષણ ઉત્પાદન અને સંશોધનને મજબૂત બનાવવા તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. આનાથી 'મેક ઇન ઇન્ડિયા' અને 'આત્મનિર્ભર ભારત'ને પ્રોત્સાહન મળશે અને દેશની સંરક્ષણ તૈયારીઓને વધુ મજબૂત બનાવશે.
સંરક્ષણ ક્ષેત્રને મોટો પ્રોત્સાહન
બજેટમાં મહેસૂલ ખર્ચ માટે રુપિયા 4.88 લાખ કરોડની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે, જે સંરક્ષણ દળોના પગાર, જાળવણી અને સંચાલન ખર્ચને આવરી લેશે. તે જ સમયે, મૂડી ખર્ચ તરીકે રુપિયા 1.92 લાખ કરોડ નક્કી કરવામાં આવ્યા છે, જે આધુનિક શસ્ત્રોની ખરીદી, લશ્કરી માળખાગત સુવિધાઓના વિકાસ અને અન્ય વ્યૂહાત્મક સુધારાઓમાં મદદ કરશે.