Economic Survey 2025: નાણામંત્રી નિર્મળા સીતારમણે લોકસભામાં આર્થિક સર્વક્ષણ 2024-25 રજુ કર્યુ. વર્તમાન પડકારની બાવજૂદ, એવી આશા છે કે સરકાર નાણાકીય વર્ષ 2026 માં રાજકોષીય ખોટને સફળ ઘરેલૂ ઉત્પાદ (GDP) ના 4.5% થી ઓછી કરવાની કોશિશ કરશે. છૂટક ફુગાવો લક્ષ્યાંક મુજબ રહેશે.
ફુગાવાના દરની સ્થિતિ સંતુલિત સ્તરે યથાવત છે. ટ્રેડ આઉટલુકમાં અનિશ્ચિતતા યથાવત રહેવાની સંભાવના છે. નિયર-ટર્મમાં ગ્લોબલ ગ્રોથ પ્રભાવિત રહેવાની સંભાવના છે. FY26 માટે GDP ગ્રોથનું અનુમાન 6.3-6.8% છે.
કોમોડિટીના ભાવ ઘટતા મોંઘવારી ઘટે એવી શક્યતા છે. વૈશ્વિક કોમોડિટીના ભાવ નીચે રહેવાની શક્યતા છે. સ્થાનિક મોરચે ગ્રામીણ માગથી કન્ઝમ્પશન વધશે. આગામી વર્ષ માટે Trade Outlook અનિશ્વિત છે. ગ્લોબલ ગ્રોથ ટૂંકાગાળામાં ધારણા કરતા ઓછો છે. રિટેલ મોંઘવારી પ્રગતિના લક્ષ્યના અનુસાર છે. જાહેર ખર્ચાના ટેકે ઈન્વેસ્ટમેન્ટ વધતુ જણાય છે.
ઈકોનૉમિક સર્વેમાં સરકારે બુનિયાદી ઈંફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર પોતાનો ફોક્સ વધાર્યો છે. સર્વેમાં કહેવામં આવ્યુ છે કે રેલવે, રોડ, એરપોર્ટ અન પોર્ટ જેવા મહત્વના ક્ષેત્રોમાં ગ્રોથ યથાવત છે. પહેલાની યોજનાના મુજબ તેની ક્ષમતાનું વિસ્તાર પણ થઈ રહ્યા છે જેનાથી લોંગ ટર્મમાં દેશની અર્થવ્યવસ્થાને સપોર્ટ મળશે.
ઈકોનૉમિક સર્વેના મુજબ, સરકારે છેલ્લા 5 વર્ષમાં બુનિયાદી ઈંફ્રાસ્ટ્રક્ચરને સારી બનાવવા પર ફોક્સ કર્યો છે. ફિસ્કલ વર્ષ 2020 થી લઈને 2024 સુધી સરકારી ખર્ત (Capital Expenditure) 38.8% ના દરથી વધ્યો છે. ફિસ્કલ વર્ષ 2025 માં સામાન્ય લોકોસભા ચૂંટણી થવાના કારણે થી ખર્ચા રોકાયેલા હતા. તે ચૂંટણી થવાની બાદ જૂલાઈથી નવેમ્બર 2024 ની વચ્ચે વધે છે, જેનાથી ઈંફ્રાસ્ટ્રક્ચરને સપોર્ટ મળ્યો છે.
સરકાર અને RBI માટે મોંઘવારી એક ખુબ મોટો પડકાર બનેલો છે. ફિસ્કલ વર્ષ 2024 માં રિટેલ મોંઘવારી દર 5.4 ટકાથી ઘટીને એપ્રિલ-ડિસેમ્બર 2024 ના દરમ્યાન 4.9 ટકા પર આવી ગઈ છે. મોંઘવારીના દર ઘટવાના કારણે કોર ઈનફ્લેશનમાં 0.9% ઘટાડો રહ્યો. કોર ઈનફ્લેશનમાં ફ્યૂલ અને ફૂડ સામેલ નહીં થાય. તેના સિવાય બધી રીતની વસ્તુઓ અને સર્વિસની કિંમતો સામેલ થાય છે.
રેલવે કનેક્ટિવિટીની હેઠળ, એપ્રિલ અને નવેમ્બર, 2024 ની વચ્ચે 2031 કિલોમીટર રેલવે નેટવર્ક ચાલૂ કરવામાં આવ્યુ અને એપ્રિલ અને ઑક્ટોબર 2024 ની વચ્ચે વંદે ભારત ટ્રેનોના 17 નવા પેપર શરૂ કરવામાં આવ્યુ.
ઈકો સર્વેમાં નાણામંત્રી નિર્મળા સિતારમણે જણાવ્યુ કે પ્રધાનમંત્રી આવસ યોજના (PMAY) ની હેઠળ 89 લાખથી વધારે ઘરોના નિર્માણ પૂરા કરવામાં આવી ચુક્યા છે. રિયલ એસ્ટેટમાં ટ્રાંસપેરંસી બનાવી રાખવા અને હોમબાયર્સના હિતોની સુરક્ષા માટે સરકારે Real Estate (Regulation & Development) Act, 2016 બનાવ્યા છે. આ વર્ષ જાન્યુઆરી 2025 સુધી 1.38 લાખથી વધારે રિયલ એસ્ટેટ પ્રોજેક્ટના રજિસ્ટ્રેશન થયુ છે. તેની સાથે જ આશરે 1.38 ફરિયાદોનો સામનો કરવામાં આવ્યો જેનાથી સામાન્ય લોકોનો ભરોસો વધ્યો છે.
ઈકો સર્વેમાં કહેવામાં આવ્યુ છે કે FY25 (એપ્રિલ-ડિસેમ્બર) માં, 5853 Km નેશનલ હાઈવે બનાવામાં આવ્યો છે. તેના સિવાય જળ જીવન મિશનની હેઠળ, તેને લૉન્ચની બાદથી 12 કરોડથી વધારે પરિવારોને પાઈપથી પીવાનું પાણી મળી ચુક્યુ છે.
ઈલેક્ટ્રિક ગાડીઓનું પ્રોડક્શન હાલમાં ઘણી હદ સુધી ઈંપોર્ટ પર ટકેલુ છે. તેનાથી દેશના ટ્રેડ ડેફેસિટ સતત વધતા જઈ રહ્યા છે. સરકાર ઈલેક્ટ્રિક ગાડીઓને પ્રોત્સાહન આપી રહી છે અને તેના માટે થોડી નીતિઓ પણ બનાવામાં આવી છે. આ નીતિઓનો મકસદ Make In India ને વધારો આપ્યો. ઈલેક્ટ્રિક ગાડીઓ માટે વિદેશ પર નિર્ભરતા ઓછી કરવી એટલે કે ટ્રેડ ડેફેસિટ ઓછી થઈ શકે. ઘરેલૂ સપ્લાઈ ચેનના મજબૂત કરવુ એટલે કે લૉન્ગ ટર્મ સ્ટેબિલિટીને વધારો આપવામાં આવી શકે.