ગુજરાતે એરંડાના વાવેતર, ઉત્પાદન અને ઉત્પાદકતામાં વૈશ્વિક સ્તરે પોતાની આગવી ઓળખને વધુ મજબૂત કરી છે. વર્ષ 2024-25માં 6.46 લાખ હેક્ટર વિસ્તારમાં એરંડાનું વાવેતર નોંધાયું, જેના પગલે ગુજરાતે સતત 4 દાયકાઓથી ભારતમાં પ્રથમ સ્થાન જાળવી રાખ્યું છે. રાજ્યના મહેસાણા જિલ્લાનો કડી વિસ્તાર એરંડાની ઉત્પાદકતામાં વિશ્વમાં સૌથી આગળ છે, જે અંગે રાજ્યના કૃષિ મંત્રી રાઘવજી પટેલે માહિતી આપી હતી.
ગુજરાતે વૈશ્વિક એરંડા બજારમાં જાળવી સર્વોપરિતા, મહેસાણાનો કડી વિસ્તાર વિશ્વમાં નંબર વન
ગુજરાતે “વૈશ્વિક એરંડા ઉત્પાદન હબ” તરીકેની પોતાની ઓળખને માત્ર જાળવી નથી, પરંતુ તેને વધુ ઉન્નત કરી છે. રાજ્ય સરકારની નીતિઓ, ખેડૂતોની મહેનત અને વૈજ્ઞાનિક અભિગમના પરિણામે ગુજરાત એરંડા ઉત્પાદનમાં વિશ્વમાં અગ્રેસર રહેશે.
અપડેટેડ 03:57:20 PM May 02, 2025 પર
ગુજરાતે એરંડાના વાવેતર, ઉત્પાદન અને ઉત્પાદકતામાં વૈશ્વિક સ્તરે પોતાની આગવી ઓળખને વધુ મજબૂત કરી છે.
ગુજરાતનો એરંડા ઉત્પાદનમાં વૈશ્વિક દબદબો
ભારતના કુલ એરંડા ઉત્પાદનમાં ગુજરાતનો હિસ્સો 81.42 ટકા છે, જે રાજ્યને દેશનું સૌથી મોટું એરંડા ઉત્પાદક બનાવે છે. ભારત વૈશ્વિક માંગના 90 ટકા એરંડાનું ઉત્પાદન કરે છે, જેમાં ગુજરાતનું યોગદાન મુખ્ય છે. ગુજરાતનું એરંડા અને એરંડિયા તેલ (દિવેલ) ઉચ્ચ ગુણવત્તા અને વિશ્વસનીયતાને કારણે વૈશ્વિક બજારમાં અગ્રેસર છે.
ઐતિહાસિક વિકાસ અને આધુનિક પ્રગતિ
વર્ષ 2003માં ગુજરાતમાં એરંડાનું વાવેતર માત્ર 2.90 લાખ હેક્ટરમાં હતું, જે 2024-25માં વધીને 6.46 લાખ હેક્ટર થયું. ઉત્પાદનની વાત કરીએ તો, 2003માં 5.41 લાખ મેટ્રિક ટન એરંડાનું ઉત્પાદન થતું હતું, જે 2024માં ત્રણ ગણું વધીને 15.95 લાખ મેટ્રિક ટન થયું. ઉત્પાદકતામાં પણ નોંધપાત્ર વધારો થયો છે, જે 2003માં 1,864 કિલોગ્રામ પ્રતિ હેક્ટર હતી, તે 2024માં 2,200 કિલોગ્રામ પ્રતિ હેક્ટર થઈ.
આ સફળતા પાછળ ગુજરાતના પ્રગતિશીલ ખેડૂતો અને રાજ્ય સરકારની ખેડૂતલક્ષી નીતિઓનો મોટો હાથ છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકેના કાર્યકાળ દરમિયાન કૃષિ ક્ષેત્રને વૈજ્ઞાનિક ઢબે વિકસાવવા માટે નવીન પગલાં લીધાં હતાં. આજે મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ અને કૃષિ મંત્રી રાઘવજી પટેલના નેતૃત્વમાં આ પ્રયાસો વધુ સશક્ત બન્યા છે.
મહેસાણાનો કડી વિસ્તાર વૈશ્વિક પટલ પર
કૃષિ મંત્રી રાઘવજી પટેલે જણાવ્યું કે, મહેસાણા જિલ્લાનો કડી વિસ્તાર એરંડાની ઉત્પાદકતામાં વિશ્વમાં સૌથી આગળ છે. આ ઉપરાંત, સાબરકાંઠા, બનાસકાંઠા, સુરેન્દ્રનગર, કચ્છ, અમદાવાદ, ખેડા, વડોદરા, રાજકોટ, જામનગર અને ગાંધીનગર જેવા જિલ્લાઓમાં પણ એરંડાનું નોંધપાત્ર વાવેતર થાય છે. રાજ્યના ખેડૂતો ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળી હાઈબ્રીડ જાતોનો ઉપયોગ કરીને ઉત્પાદન અને આવકમાં વધારો કરી રહ્યા છે.
એરંડાનો વૈવિધ્યસભર ઉપયોગ
ભારતીય એરંડામાં 48 ટકા તેલ હોય છે, જેમાંથી 42 ટકા તેલ કાઢવામાં આવે છે. આ તેલમાં રિસિનોલેઇન નામના ટ્રાઇગ્લિસરાઇડ્સનું પ્રમાણ વધુ હોવાથી, તેનો ઉપયોગ પેઇન્ટ, લુબ્રિકન્ટ્સ, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, કોસ્મેટિક્સ, કાગળ, રબર, ખાદ્ય ઉમેરણો, બાયો-ડીઝલ, હાઇ-સ્પીડ એન્જિન, વિમાનો અને ઔષધીય ક્ષેત્રોમાં થાય છે. એરંડાના ખોળનો ઉપયોગ કાર્બનિક ખાતર તરીકે થાય છે, જ્યારે ખાદ્યાન્નને સડતું અટકાવવા માટે એરંડાના તેલનો ઉપયોગ થાય છે.
ઐતિહાસિક પરિપ્રેક્ષ્ય
1960માં વૈશ્વિક એરંડા ઉત્પાદન 5.8 લાખ મેટ્રિક ટન હતું, જેમાં ભારતનો હિસ્સો 1.09 લાખ મેટ્રિક ટન હતો. 2020માં વૈશ્વિક ઉત્પાદન 20.5 લાખ મેટ્રિક ટન થયું, જેમાં ભારતનો ફાળો 18.42 લાખ મેટ્રિક ટન હતો. આ આંકડા ભારત અને ખાસ કરીને ગુજરાતની એરંડા ઉત્પાદનમાં મુખ્ય ભૂમિકાને રેખાંકિત કરે છે.
MoneyControl News
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.
