Sovereign Gold Bond: સોનાની તેજીથી ખોટમાં મોદી સરકાર, SGB સ્કીમ પર ઉલ્ટો પડ્યો દાંવ

Sovereign Gold Bond: વર્ષ 2015 માં, કેન્દ્ર સરકારે, ખાસ કરીને નાણા મંત્રાલયના ઉચ્ચ અધિકારીઓએ, સોનાની આયાત ઘટાડવા અને ડિજિટલ રોકાણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે એક યોજના ઘડી હતી. તે 'સોવરેન ગોલ્ડ બોન્ડ યોજના' હતી. આ યોજના વિશે સરકારનો વિચાર યોગ્ય હતો પરંતુ અધિકારીઓએ આગળ વિચાર્યું ન હતું, તેથી આ યોજના હવે મોદી સરકાર માટે ખોટનો સોદો સાબિત થઈ રહી છે. હકીકતમાં, સોનાના ભાવમાં ભારે વધારા અને વ્યાજ ચુકવણીને કારણે, આ યોજના સરકાર માટે આર્થિક પડકારો ઉભા કરી રહી છે. ચાલો તમને સમજાવીએ કે કેવી રીતે

2015 માં, નાણા મંત્રાલયે સોનાની આયાત અને તેના પર થતા ખર્ચને ઘટાડવા માટે ગોલ્ડ બોન્ડ શરૂ કરવાનો નિર્ણય લીધો. આ યોજનામાં સોનાના ભાવ સાથે જોડાયેલા વળતરની સાથે રોકાણ પર અલગ વાર્ષિક વ્યાજ પણ આપવામાં આવતું હતું. પરંતુ, સોનાના ભાવમાં વધારાને કારણે આ સરકારી યોજના મોંઘી સાબિત થઈ અને તેના પરિણામે સરકાર પર જવાબદારીઓ વધી ગઈ.

ભારતનો 10 વર્ષ જૂનો સોવરિન ગોલ્ડ બોન્ડ પ્રોગ્રામ સરકાર માટે માત્ર 13 બિલિયન ડૉલરનો ખર્ચાળ બાબત બની રહ્યો છે, જે એક મોટો નાણાકીય બોજ બની રહ્યો છે. તે પણ એવા સમયે જ્યારે સોનાના ભાવ આસમાને પહોંચી રહ્યા છે અને તેમાં ઘટાડો થવાના કોઈ સંકેત નથી.

સરકારનો વિચાર સાચો, પણ દાંવ ઉલટો પડ્યો

બ્લૂમબર્ગના અહેવાલ મુજબ, સરકારે સોવરેન ગોલ્ડ બોન્ડ યોજના ડિઝાઇન કરવામાં કેટલીક ભૂલો કરી છે, જે હવે આર્થિક માથાનો દુખાવો બની રહી છે. જોકે, ગોલ્ડ બોન્ડ અંગે સરકારનો વિચાર સાચો હતો કે લોકો સોનું ખરીદવાને બદલે ડિજિટલી તેમાં રોકાણ કરશે. આનો ફાયદો એ થશે કે સોનાની આયાત પર દર વર્ષે ખર્ચાતા $30 બિલિયનના હાર્ડ કરન્સીમાંથી કેટલીક બચત થશે. પરંતુ, છેલ્લા 10 વર્ષમાં સોનાના ભાવમાં થયેલા જબરદસ્ત વધારાને કારણે સરકારની દરેક ધારણા ખોટી સાબિત થઈ.

પહેલા સોવરિન ગોલ્ડ બોન્ડ તેની ઇશ્યૂ કિંમત બમણાથી વધુ પર પરિપક્વ થયો, જેનાથી સરકારની જવાબદારીમાં વધુ વધારો થયો. દેશમાં સોનાની વધતી કિંમતોને ધ્યાનમાં રાખીને, માંગ ઘટાડવા માટે, સરકારે 2022 માં કસ્ટમ ડ્યુટી વધારીને 15% કરી.

પરંતુ સરકારના આ યુક્તિનો ઉલટો પડ્યો કારણ કે તેનાથી સ્થાનિક સોનાના ભાવમાં વધારો થયો, જેના કારણે પાકતા બોન્ડ પર સરકારનો ખર્ચ વધ્યો. આ જ કારણ છે કે ગયા વર્ષે સોના પરની આયાત ડ્યુટી ઘટાડીને 6% કરવામાં આવી.

રોકાણકારો 200% વળતર અને વાર્ષિક વ્યાજથી ખુશ

ભારતીય રિઝર્વ બેંકે 17 માર્ચ, 2025 ના રોજ ચૂકવવાપાત્ર સોવરિન ગોલ્ડ બોન્ડ (SGB) 2026-17 સિરીઝ IV ના અંતિમ રિડેમ્પશન દર (₹8,634 પ્રતિ ગ્રામ) ની જાહેરાત કરી છે. 17 માર્ચ, 2017 ના રોજ જારી કરાયેલ સોવરિન ગોલ્ડ બોન્ડ (SGB) 2016-17 સિરીઝ IV ની ઇશ્યૂ કિંમત પ્રતિ ગ્રામ ₹2,943 હતી, હવે 17 માર્ચ, 2025 ના રોજ અંતિમ રિડેમ્પશન કિંમત ₹8,624 પ્રતિ ગ્રામ નક્કી કરવામાં આવી છે. આનો અર્થ એ થયો કે રોકાણકારે ગોલ્ડ બોન્ડમાં રોકાણ કરીને 8 વર્ષમાં 193% વળતર મેળવ્યું છે, સાથે જ દર વર્ષે 2.5 ટકા વ્યાજનો લાભ પણ મળે છે.

આ નાણાકીય બોજને કારણે, છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી એવી ચર્ચા ચાલી રહી છે કે સરકાર સોવરેન ગોલ્ડ બોન્ડ યોજના બંધ કરી શકે છે. નોંધ લો કે સરકારે આ વર્ષ માટે હજુ સુધી કોઈ નવા સોવરેન ગોલ્ડ બોન્ડની જાહેરાત કરી નથી.