ઈરાન-ઈઝરાયલ યુદ્ધનો અંત: કતારની મધ્યસ્થીથી મિડલ ઈસ્ટમાં શાંતિનો નવો અધ્યાય

મિડલ ઈસ્ટમાં લગભગ બે અઠવાડિયાથી ચાલી રહેલા ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચેના ખૂનખરાબા પર અંતે બ્રેક લાગી છે. અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે જાહેરાત કરી છે કે બંને દેશો વચ્ચે સીઝફાયરની સમજૂતી થઈ ગઇ છે. આ સમજૂતીમાં ખાડી દેશ કતારે મધ્યસ્થીની મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે, જેના કારણે મિડલ ઈસ્ટમાં શાંતિની આશા જાગી છે. જોકે, ઈરાને શરૂઆતમાં આ સમજૂતીને નકારી હતી, પરંતુ હવે તેમણે તેને સ્વીકારી લીધી છે, જ્યારે ઈઝરાયલ તરફથી હજુ સત્તાવાર પ્રતિક્રિયા આવવાની બાકી છે.

યુદ્ધની શરૂઆત અને તણાવનો માહોલ

13 જૂન, 2025ના રોજ ઈઝરાયલે ઈરાનના પરમાણુ કેન્દ્રો અને સૈન્ય ઠેકાણાઓ પર હવાઈ હુમલા શરૂ કર્યા હતા, જેને તેઓએ "ઓપરેશન રાઈઝિંગ લાયન" નામ આપ્યું હતું. આ હુમલામાં ઈરાનના ફોર્દો, નતાંઝ અને ઈસ્ફહાન જેવા મહત્વના પરમાણુ ઠેકાણાઓને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા. જવાબમાં, ઈરાનના ઈસ્લામિક રિવોલ્યુશનરી ગાર્ડ કોર્પ્સ (IRGC) એ "ઓપરેશન ટ્રૂ પ્રોમિસ 3" હેઠળ ઈઝરાયલના શહેરો પર મિસાઈલ અને ડ્રોન હુમલા કર્યા. આ યુદ્ધમાં ઈરાનમાં 657 લોકોના મોત અને 2000થી વધુ લોકો ઘાયલ થયા, જ્યારે ઈઝરાયલમાં 24 લોકોના મોત થયા.

કતારની મધ્યસ્થી: શાંતિનો નવો રસ્તો

રોયટર્સના એક અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર, ટ્રમ્પે કતારના અમીરને જણાવ્યું હતું કે ઈઝરાયલ સીઝફાયર માટે તૈયાર છે, અને કતારે ઈરાનને પણ આ માટે મનાવવું જોઈએ. આ પછી, કતારના વડાપ્રધાને ઈરાની અધિકારીઓ સાથે વાતચીત કરી અને તેમની સહમતી મેળવી. ઈરાનના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ પણ પુષ્ટિ કરી કે તેહરાને કતારની મધ્યસ્થીથી સીઝફાયર સ્વીકાર્યું છે.

ટ્રમ્પની ભૂમિકા અને ઈઝરાયલની સહમતી

અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે સોમવારે (23 જૂન, 2025) ટ્રુથ સોશિયલ પર જાહેરાત કરી કે ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચે "પૂર્ણ અને સંપૂર્ણ સીઝફાયર" પર સહમતી થઈ ગઈ છે, જે 24 કલાકમાં ચરણબદ્ધ રીતે લાગુ થશે. ટ્રમ્પે દાવો કર્યો કે બંને દેશો શાંતિ ઈચ્છે છે અને આ સમજૂતો મિડલ ઈસ્ટ તેમજ વિશ્વ માટે એક મોટી જીત છે.

ટ્રમ્પે ઈઝરાયલના વડાપ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહુ સાથે ફોન પર વાતચીત કરી અને સીઝફાયર માટે તેમની સહમતી મેળવી. વ્હાઈટ હાઉસના એક અધિકારીએ જણાવ્યું કે આ વાતચીત સોમવારે બપોરે થઈ હતી. જોકે, ઈઝરાયલે હજુ સુધી આ અંગે સત્તાવાર નિવેદન જાહેર કર્યું નથી.

ઈરાનનો જવાબ અને સૈન્યની ભૂમિકા

ઈરાનના વિદેશ મંત્રી સૈયદ અબ્બાસ અરાગચીએ શરૂઆતમાં ટ્રમ્પના સીઝફાયરના દાવાને નકારી કાઢ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે ઈઝરાયલે યુદ્ધ શરૂ કર્યું છે, તેથી તેની પાસે પહેલા હુમલા બંધ કરવાની જવાબદારી છે. જો ઈઝરાયલ સ્થાનિક સમય મુજબ સવારે 4 વાગ્યા સુધી હુમલા બંધ કરે, તો ઈરાન પણ જવાબી કાર્યવાહી નહીં કરે.

મિડલ ઈસ્ટમાં શાંતિની આશા

આ સીઝફાયર સમજૂતીએ મિડલ ઈસ્ટમાં શાંતિની નવી આશા જગાવી છે. કતારની મધ્યસ્થીએ ન માત્ર ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચેના તણાવને ઘટાડ્યો, પરંતુ તેણે વૈશ્વિક સ્તરે પણ કતારને એક જવાબદાર અને શક્તિશાળી રાજદ્વારી ખેલાડી તરીકે સ્થાપિત કર્યું.

જોકે, કેટલાક વિશ્લેષકો માને છે કે આ સીઝફાયર ફક્ત અસ્થાયી હોઈ શકે છે, કારણ કે ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા આયાતુલ્લા ખામેનઈની સત્તાનું ભવિષ્ય હજુ અનિશ્ચિત છે. આ ઉપરાંત, ઈરાને અમેરિકા અને ઈઝરાયલ પર યુદ્ધ શરૂ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો છે, જેના કારણે આગળનો રસ્તો પડકારજનક રહી શકે છે.

ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચેના 12 દિવસના યુદ્ધનો અંત એ મિડલ ઈસ્ટમાં શાંતિનો એક મહત્વનો પગલું છે. કતારની મધ્યસ્થી અને અમેરિકાના રાજદ્વારી પ્રયાસોએ આ સમજૂતીને શક્ય બનાવ્યો. ટ્રમ્પની આ જાહેરાતને વૈશ્વિક સ્તરે સરાહના મળી છે, પરંતુ ઈરાન અને ઈઝરાયલના સંબંધોનું ભવિષ્ય હજુ પણ અનિશ્ચિત છે. શું આ શાંતિ લાંબા સમય સુધી ટકશે? આ પ્રશ્નનો જવાબ આવનારો સમય જ આપશે.

આ પણ વાંચો- ઈરાન સીઝફાયર માટે તૈયાર, જો કે ઈઝરાયલ હજુ મૌન! શું મિડલ ઈસ્ટમાં રોકાશે વિનાશ?