BRICS શિખર સંમેલનમાં PM મોદીનો મોટો સંદેશ: સંસાધનોને હથિયાર ન બનવા દો, બે સુપરપાવર નિશાને?

બ્રાઝિલના રમણીય સમુદ્રતટીય શહેરમાં યોજાયેલા BRICS શિખર સંમેલનમાં ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગ્લોબલ સ્તરે ચર્ચાસ્પદ નિવેદન આપ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે, BRICS દેશોએ મળીને મહત્વના ખનિજો અને ટેક્નોલોજીની સપ્લાય ચેઈનને સુરક્ષિત રાખવી જોઈએ, જેથી કોઈ પણ દેશ આ સંસાધનોનો ઉપયોગ પોતાના સ્વાર્થ માટે કે બીજા દેશો સામે હથિયાર તરીકે ન કરી શકે. આ નિવેદન એવા સમયે આવ્યું છે જ્યારે ચીન દ્વારા મહત્વના ખનિજોના નિકાસ પર પ્રતિબંધ અને તેની અપારદર્શી નીતિઓને લઈને ગ્લોબલ ચિંતા વધી રહી છે. બીજી તરફ, અમેરિકા પણ આવા ખનિજોની હોડમાં જોડાયું છે.

આ શિખર સંમેલનમાં ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ અને રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન ગેરહાજર રહ્યા હતા. આ ઉપરાંત, ઈરાનના રાષ્ટ્રપતિ મસૂદ પેઝેશકિયાન અને ઈજિપ્તના રાષ્ટ્રપતિ અબ્દુલ-ફતાહ અલ-સીસી પણ આ સંમેલનમાં હાજર રહી શક્યા નહોતા. આમ છતાં, મોદીના નિવેદનથી ગ્લોબલ રાજનીતિમાં એક નવો વિચાર ઉભો થયો છે.

મહત્વના ખનિજોની હોડ: શું છે મુદ્દો?

લિથિયમ, નિકલ અને ગ્રેફાઈટ જેવા ખનિજો આજના યુગમાં અત્યંત મહત્વના છે. આ ખનિજો ઈલેક્ટ્રિક વાહનો (EV), ડ્રોન અને બેટરી સ્ટોરેજ જેવી હાઈ-ટેક પ્રોડક્ટ્સ માટે જરૂરી છે. ચીન ગ્લોબલ સ્તરે આવા ખનિજોની સપ્લાય ચેઈનમાં મોટી ભૂમિકા ભજવે છે. જોકે, તેની નીતિઓ અને નિકાસ પરના પ્રતિબંધોને કારણે ઘણા દેશોમાં ચિંતા વધી છે. મોદીએ આ અંગે કહ્યું, “આપણે મળીને ખનિજો અને ટેક્નોલોજીની સપ્લાય ચેઈનને સુરક્ષિત અને વિશ્વસનીય બનાવવી જોઈએ. આપણે એ સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ કે કોઈ દેશ આ સંસાધનોનો દુરુપયોગ ન કરે.”

મોદીએ આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) ના ઉપયોગ પર પણ ભાર મૂક્યો. તેમણે કહ્યું કે AI રોજિંદા જીવનમાં ઘણો સુધારો લાવી શકે છે, પરંતુ તેની સાથે જોખમો, નૈતિક મુદ્દાઓ અને પૂર્વગ્રહોની ચિંતાઓ પણ ઉભી થાય છે. તેમણે AI ના જવાબદાર ઉપયોગ માટે ગ્લોબલ સ્ટાડર્ડ્સ ઘડવાનું આહ્વાન કર્યું. આ ઉપરાંત, મોદીએ જાહેરાત કરી કે ભારત આવતા વર્ષે “AI ઈમ્પેક્ટ સમિટ”નું આયોજન કરશે, જેમાં AIના શાસન અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા પર ધ્યાન આપવામાં આવશે.

BRICS: ગ્લોબલ અર્થતંત્રનું પાવરહાઉસ

BRICS, જેમાં બ્રાઝિલ, રશિયા, ભારત, ચીન, દક્ષિણ આફ્રિકા, ઈજિપ્ત, ઈથોપિયા, ઈરાન, સંયુક્ત આરબ અમીરાત અને ઈન્ડોનેશિયા (2025માં જોડાયું) સામેલ છે, તે વિશ્વની 11 મોટી ઉભરતી અર્થવ્યવસ્થાઓનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. આ સમૂહ ગ્લોબલ વસ્તીના 49.5%, ગ્લોબલ GDPના 40% અને ગ્લોબલ વેપારના 26% નું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. મોદીએ જણાવ્યું કે BRICS ન્યૂ ડેવલપમેન્ટ બેંક (NDB) એ ‘ગ્લોબલ સાઉથ’ દેશોની વિકાસની આકાંક્ષાઓને ટેકો આપવા માટે એક વિશ્વસનીય વિકલ્પ આપ્યો છે. તેમણે NDBને માંગ-આધારિત અભિગમ અને લાંબા ગાળાની નાણાકીય સ્થિરતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની સલાહ આપી.

‘ગ્લોબલ સાઉથ’ની આશાઓ અને BRICSની જવાબદારી

વડાપ્રધાને ઉમેર્યું કે ‘ગ્લોબલ સાઉથ’ દેશોને BRICS પાસેથી ઘણી અપેક્ષાઓ છે. તેમણે ભારતમાં સ્થપાયેલા BRICS એગ્રીકલ્ચર રિસર્ચ પ્લેટફોર્મનું ઉદાહરણ આપ્યું, જે કૃષિ સંશોધનમાં સહયોગ વધારવા માટે એક મહત્વની પહેલ છે. આ ઉપરાંત, તેમણે BRICS વિજ્ઞાન અને સંશોધન ભંડારની રચનાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો, જે ‘ગ્લોબલ સાઉથ’ દેશો માટે મૂલ્યવાન સંસાધન બની શકે.

મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે BRICSએ ‘ઉદાહરણ દ્વારા નેતૃત્વ’ના સિદ્ધાંતને અનુસરવું જોઈએ. તેમણે કહ્યું, “ભારત પોતાના સહયોગીઓ સાથે મળીને સામાન્ય લક્ષ્યો હાંસલ કરવા માટે સંપૂર્ણપણે પ્રતિબદ્ધ છે.”

શું છે BRICS નું ભવિષ્ય?

2024માં BRICS નું વિસ્તરણ થયું, જેમાં ઈજિપ્ત, ઈથોપિયા, ઈરાન અને સંયુક્ત આરબ અમીરાત જોડાયા. ઈન્ડોનેશિયા 2025માં આ સમૂહનો ભાગ બન્યું. 17મા શિખર સંમેલનમાં સભ્ય દેશો, ભાગીદારો અને ખાસ આમંત્રિત દેશોએ ગ્લોબલ પડકારો પર ચર્ચા કરી. મોદીના નિવેદનથી એક વાત સ્પષ્ટ થાય છે કે BRICS માત્ર આર્થિક સહયોગનું જ નહીં, પરંતુ ગ્લોબલ સ્તરે જવાબદાર અને પારદર્શી નીતિઓનું પણ પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

આ પણ વાંચો- SEBI Report 2025: F&O ટ્રેડિંગમાં રિટેલ રોકાણકારોને 1.06 લાખ કરોડનું નુકસાન, SEBIની રિપોર્ટનો ખુલાસો