કોણ છે જ્યોર્જ સોરોસ, જેના નામે કોંગ્રેસને ઘેરી રહી છે ભાજપ? જાણો સમગ્ર વિવાદ

ઉદ્યોગપતિ અને રોકાણકાર જ્યોર્જ સોરોસ હાલમાં ભારતીય રાજકારણમાં વિવાદનો વિષય છે. ભારતીય જનતા પાર્ટીએ ગાંધી પરિવાર સહિત કોંગ્રેસ પાર્ટી અને તેના અગ્રણી નેતા રાહુલ ગાંધીની ટીકા કરવા માટે સોરોસના નામનો ઉપયોગ કર્યો છે. 9 ડિસેમ્બરે, ભાજપે લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધી પર કથિત રીતે ભારતને અસ્થિર કરવા માટે જ્યોર્જ સોરોસ જેવા 'આંતરરાષ્ટ્રીય દળો' સાથે સાંઠગાંઠ કરવાનો આરોપ મૂક્યો હતો.

ભાજપે આરોપ લગાવ્યો કે રાહુલ ગાંધી 'ઉચ્ચ કક્ષાના દેશદ્રોહી' છે અને દાવો કર્યો કે કોંગ્રેસ પાર્ટી કથિત રીતે સોરોસના એજન્ડાને ભારત વિરુદ્ધ આગળ વધારી રહી છે. જ્યોર્જ સોરોસ સંબંધિત વિવાદોની વૈશ્વિક ગાથામાં ભાજપના આ આક્ષેપો માત્ર એક ઉદાહરણ છે. ઓપન સોસાયટી ફાઉન્ડેશન્સ (OSF) દ્વારા તેમના નાણાકીય શોષણથી લઈને તેમના પરોપકારી સાહસો સુધી, સોરોસ પ્રશંસા અને ટીકા બંનેના કેન્દ્રમાં રહ્યા છે.

જ્યોર્જ સોરોસ કોણ છે?

જ્યોર્ગી શ્વાર્ટ્ઝ ઉર્ફે જ્યોર્જ સોરોસનો જન્મ 12 ઓગસ્ટ, 1930ના રોજ બુડાપેસ્ટ, હંગેરીમાં થયો હતો. તેઓ નાઝી શાસન દરમિયાન યહૂદી પરિવારમાં ઉછર્યા હતા. તે પોતાની ઓળખ છુપાવીને હોલોકોસ્ટ (નાઝી જર્મન શાસન દરમિયાન યહૂદીઓની રાજ્ય પ્રાયોજિત હત્યાકાંડ) થી બચ્યા અને પછીથી ઈંગ્લેન્ડ ગયા. તેમણે લંડન સ્કૂલ ઓફ ઈકોનોમિક્સમાં અભ્યાસ કર્યો અને અહીં તેઓ ફિલોસોફર કાર્લ પોપર અને તેમના 'ઓપન સોસાયટી'ના વિચારોથી ખૂબ પ્રભાવિત થયા.

પરોપકાર અને રાજકારણ

ઓપન સોસાયટી ફાઉન્ડેશન્સ દ્વારા, જ્યોર્જ સોરોસે વિશ્વભરમાં લોકશાહી, અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા અને માનવ અધિકારોને પ્રોત્સાહન આપતી પહેલ માટે $32 બિલિયનથી વધુનું દાન આપ્યું છે. તેમના ફાઉન્ડેશને સામ્યવાદી પછીના યુરોપમાં તેમજ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને અન્યત્ર પ્રગતિશીલ ચળવળોમાં નાગરિક સમાજના પ્રોજેક્ટને ફંડ પૂરું પાડ્યું છે. સોરોસ સરમુખત્યારશાહી શાસન, આવકની અસમાનતા અને આબોહવા પરિવર્તનના મુદ્દાઓ પર પણ અવાજ ઉઠાવે છે. જો કે, વિરોધીઓ દલીલ કરે છે કે જ્યોર્જ સોરોસ તેમની સંપત્તિનો ઉપયોગ રાજકીય વાર્તાઓને આકાર આપવા અને પરોપકારની આડમાં સાર્વભૌમ સરકારોને નબળી પાડવા માટે કરે છે.

ભારતમાં જ્યોર્જ સોરોસ પર વિવાદ

1. મોદી સરકારની ટીકા

2020માં દાવોસમાં વર્લ્ડ ઇકોનોમિક ફોરમમાં ભાષણ દરમિયાન, જ્યોર્જ સોરોસે ભારતીય વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને તેમની સરકારની ખુલ્લેઆમ ટીકા કરી હતી. તેમણે સરકાર પર સર્વાધિકારવાદને પ્રોત્સાહન આપવાનો આરોપ લગાવ્યો. સોરોસે નાગરિકતા સંશોધન અધિનિયમ (CAA) અને જમ્મુ અને કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવવાની ટીકા કરી અને મોદી સરકાર પર વિભાજનકારી નીતિઓ લાગુ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો. જ્યોર્જ સોરોસે નરેન્દ્ર મોદીને એવા 'રાષ્ટ્રવાદી નેતાઓ'માંના એક તરીકે ગણાવ્યા જે વૈશ્વિક સ્તરે લોકશાહી માટે ખતરો છે. તેમના નિવેદન પર ભારતીય નેતાઓ અને ટીકાકારોએ આકરી પ્રતિક્રિયા આપી હતી. ભાજપે તેમની ટિપ્પણીઓને ભારતના ઘરેલું મામલામાં વિદેશી હસ્તક્ષેપ તરીકે નકારી કાઢી હતી.

2. NGOને ફંડ પૂરું પાડવાનો આરોપ

જ્યોર્જ સોરોસના ઓપન સોસાયટી ફાઉન્ડેશન (OSF) પર ભારતમાં સરકારની નીતિઓનો વિરોધ કરતા NGO અને કાર્યકરોને ફંડ આપવાનો આરોપ છે. તેમના ટીકાકારોનો આરોપ છે કે સોરોસની સંસ્થાએ CAA અને 2020ના કૃષિ કાયદા સામેના વિરોધ પ્રદર્શન માટે ફંડ પૂરું પાડ્યું હતું. ભારતીય એજન્સીઓએ OSF સાથે સંબંધ હોવાની શંકા ધરાવતા NGOની તપાસ કરી છે અને તેમના પર 'રાષ્ટ્રવિરોધી' પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા દેશને અસ્થિર કરવાનો આરોપ લગાવ્યો છે.

3. અલગતાવાદી ચળવળોને સમર્થન

કેટલાક ભારતીય વિવેચકો અને જમણેરી જૂથોએ દાવો કર્યો છે કે જ્યોર્જ સોરોસનું ફંડ પરોક્ષ રીતે અલગતાવાદી ચળવળોને સમર્થન આપે છે, જેમાં ખાલિસ્તાન રાજ્યની હિમાયત કરવામાં આવે છે. જો કે કોઈ પ્રત્યક્ષ પુરાવા આ દાવાઓને સમર્થન આપતા નથી, તેમ છતાં આ આરોપોએ ભારતની આંતરિક બાબતોમાં દખલ કરનાર તરીકે જ્યોર્જ સોરોસની છબીને મજબૂત બનાવી છે.

4. વિદેશી ફંડના નિયમો કડક બન્યા

OSF જેવી સંસ્થાઓ દ્વારા કથિત વિદેશી દખલગીરીના જવાબમાં, ભારત સરકારે ફોરેન કોન્ટ્રીબ્યુશન રેગ્યુલેશન એક્ટ (FCRA) હેઠળ નિયમોને કડક બનાવ્યા છે. વિદેશી ફંડના કથિત દુરુપયોગને કારણે ઘણી એનજીઓના લાઇસન્સ રદ કરવામાં આવ્યા છે. જો કે સરકારે આ ક્રિયાઓમાં સોરોસનું સીધું નામ લીધું નથી, તેમ છતાં તેની ઓપન સોસાયટી ફાઉન્ડેશનની વૈશ્વિક પ્રતિષ્ઠાને કારણે તેની સંડોવણી અંગે અટકળો શરૂ થઈ છે.

કોંગ્રેસ પાર્ટી પર ભાજપના આક્ષેપો

ભાજપે સતત જ્યોર્જ સોરોસને કોંગ્રેસ પક્ષ સાથે જોડ્યા છે અને આક્ષેપ કર્યો છે કે તેના નેતાઓ, ખાસ કરીને રાહુલ ગાંધી, ભારતને અસ્થિર કરવાના સોરોસના એજન્ડા સાથે સંકળાયેલા છે. ભાજપ દાવો કરે છે કે કોંગ્રેસ પક્ષ જે મુદ્દાઓ પર ભારત સરકારની નીતિઓની ટીકા કરે છે તે સોરોસ દ્વારા ફંડ પૂરું પાડવામાં આવેલ સંગઠનો દ્વારા કથિત રીતે પ્રચારિત આંતરરાષ્ટ્રીય કથા સાથે મેળ ખાય છે. રાહુલ ગાંધીને 'સૌથી વધુ ક્રમના દેશદ્રોહી' તરીકે ઓળખાવીને, ભાજપે સ્થાનિક રાજકીય અસંમતિને વિદેશી હસ્તક્ષેપ સાથે જોડવાનો પ્રયાસ કર્યો છે, અને આ કથિત ષડયંત્રમાં મુખ્ય ખેલાડી તરીકે જ્યોર્જ સોરોસનું નામ આપ્યું છે.

જ્યોર્જ સોરોસ સંબંધિત વૈશ્વિક વિવાદ

1. સ્ટોક માર્કેટ મેનીપ્યુલેશન

સોરોસના નાણાકીય શોષણમાં 1992ની 'બ્લેક વેનડેસડે ક્રાઈસિસ'નો પણ સમાવેશ થાય છે, જેના માટે તેમની વ્યાપક ટીકા કરવામાં આવી હતી. તેમના પર પૈસા કમાવવા માટે વિકાસશીલ દેશોની અર્થવ્યવસ્થાને અસ્થિર કરવાનો આરોપ છે. 1997ની એશિયન નાણાકીય કટોકટી દરમિયાન, જ્યોર્જ સોરોસ પર કરન્સી ટ્રેડિંગ દ્વારા આર્થિક અસ્થિરતાને પ્રોત્સાહન આપવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો.

2. રાજકીય હસ્તક્ષેપ

તેમના પર ઇમિગ્રેશન, LGBTQ અધિકારો અને અન્ય દેશોમાં સરકાર વિરોધી વિરોધને ફંડ આપીને રાજકીય હસ્તક્ષેપનો પ્રયાસ કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો છે. હંગેરી અને રશિયા જેવા દેશોએ તેમના પર તેમના સ્થાનિક રાજકારણમાં દખલ કરવાનો આરોપ મૂક્યો છે, જ્યારે જમણેરી નેતાઓ વૈશ્વિક સ્તરે તેમને રાષ્ટ્રીય સાર્વભૌમત્વ માટે ખતરો માને છે.

3. કોન્સપિરેન્સી થિયરી

જ્યોર્જ સોરોસ ઘણીવાર ષડયંત્ર સિદ્ધાંતોના કેન્દ્રમાં હોય છે, ખાસ કરીને જમણેરી જૂથો તરફથી, તેમના રાજકીય એજન્ડાને આગળ વધારવા માટે વૈશ્વિક વિરોધ અથવા કટોકટી ઉશ્કેરવાનો આરોપ મૂકે છે. સોરોસ અત્યંત વિવાદાસ્પદ વ્યક્તિત્વ છે. પરંતુ તેમના સમર્થકો માટે, તેઓ લોકશાહી, માનવ અધિકારો અને મુક્ત સમાજને આગળ વધારવા માટે પ્રતિબદ્ધ એક સ્વપ્નદ્રષ્ટા અને પરોપકારી છે. તેમના ટીકાકારો સોરોસને એક ધૂર્ત અને પાવરફૂલ અબજોપતિ માને છે જે અર્થતંત્રને અસ્થિર કરવા અને સાર્વભૌમ રાષ્ટ્રોની રાજકીય બાબતોને પ્રભાવિત કરવા માટે તેમની સંપત્તિનો ઉપયોગ કરે છે. મોદી સરકારની તેમની અવાજભરી ટીકા અને સરકાર વિરોધી વિરોધ સાથે તેમની કથિત કડીઓએ જ્યોર્જ સોરોસને ભારતમાં એક વિવાદાસ્પદ વ્યક્તિ બનાવ્યા છે. ભલે આ આક્ષેપો સાચા હોય કે માત્ર રાજકીય રેટરિક, તેઓ વૈશ્વિક પ્રભાવ અને રાષ્ટ્રીય સાર્વભૌમત્વ વચ્ચેના વ્યાપક તણાવને પ્રકાશિત કરે છે.

આ પણ વાંચો - Parliament winter session: સંસદમાં બંધારણ પર ચર્ચા, PM મોદી 14 ડિસેમ્બરે લોકસભામાં આપશે જવાબ