World Sparrow Day 2025: ઘર આંગણામાંથી ગાયબ થઈ રહી છે ચકલી, જાણો કારણ, તેને બચાવવાની રીત

World Sparrow Day 2025: આપણા ઘરોની બારીઓ, આંગણા અને બગીચાઓમાં એક સમયે કિલકિલાટ કરતી ચકલીઓ હવે ભાગ્યે જ જોવા મળે છે. આ નાનું પક્ષી ફક્ત આપણા બાળપણનો એક ભાગ નહોતું, પણ પર્યાવરણીય સંતુલનમાં પણ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. પરંતુ ઝડપી શહેરીકરણ, વૃક્ષોની આડેધડ કાપણી, મોબાઈલ ટાવરમાંથી નીકળતા રેડિયેશન અને આધુનિક ઇમારતોની ડિઝાઇનને કારણે તેનું અસ્તિત્વ જોખમમાં મુકાઈ ગયું છે. આજે પરિસ્થિતિ એવી છે કે ઘણા શહેરોમાં ચકલીઓ લગભગ લુપ્ત થઈ ગઈ છે. આ કટોકટીને ધ્યાનમાં રાખીને, દર વર્ષે 20 માર્ચે વિશ્વ ચકલી દિવસ ઉજવવામાં આવે છે.

આ નાના પક્ષીના સંરક્ષણ માટે લોકોને જાગૃત કરી શકાય છે. જો આપણે તેને બચાવવા માટે હમણાં જ પ્રયાસો નહીં કરીએ, તો આવનારી પેઢીઓ આ સુંદર પક્ષીને ફક્ત પુસ્તકો અને ચિત્રોમાં જ જોશે.

સ્પેરો ડેની શરૂઆત કેવી રીતે થઈ?

ચકલીઓના સંરક્ષણ માટેનું અભિયાન નેચર ફોરેવર સોસાયટી ઓફ ઈન્ડિયા અને ફ્રાન્સના ઈકો-સિસ એક્શન ફાઉન્ડેશન દ્વારા સંયુક્ત રીતે શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. વર્ષ 2010માં પ્રથમ વખત વિશ્વ ચકલી દિવસ ઉજવવામાં આવ્યો હતો, જેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય આ નાના પક્ષીના સંરક્ષણની જરૂરિયાતને પ્રકાશિત કરવાનો હતો. ભારતીય પર્યાવરણવિદ ડૉ. મોહમ્મદ દિલાવર, જેમને 2008માં 'પર્યાવરણના નાયકો' નું બિરુદ મળ્યું હતું, તેમણે આ અભિયાનને આગળ વધારવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.

દરેક શેરી અને મહોલ્લામાં એક સમયે જોવા મળતી ચકલીઓની સંખ્યા ઝડપથી ઘટી રહી છે. આ પાછળ ઘણા મુખ્ય કારણો છે:-

શહેરીકરણ અને વૃક્ષોનું કાપણી - નવા બાંધકામના કામને કારણે, ચકલીઓના માળાના સ્થળો ખોવાઈ રહ્યા છે.

રેડિયેશન અને પ્રદૂષણ - મોબાઇલ ટાવરમાંથી નીકળતા રેડિયેશન ચકલીઓની પ્રજનન ક્ષમતા પર નકારાત્મક અસર કરી રહ્યા છે.

ખોરાકનો અભાવ - જંતુનાશકો અને રસાયણોના વધતા ઉપયોગને કારણે જંતુઓ ઘટી ગયા છે, જે ચકલીઓ માટે ખોરાકનો મુખ્ય સ્ત્રોત છે.

આધુનિક સ્થાપત્ય - જૂના ઘરની ડિઝાઇનમાં તિરાડો અને ખૂણા હતા જ્યાં ચકલીઓ માળો બનાવી શકે. પણ હવે નવા ઘરોમાં આવી જગ્યાઓ હોતી નથી.

હવામાન પરિવર્તન - વધતી ગરમી અને હવામાનમાં અનિયમિતતા પણ તેમના અસ્તિત્વ માટે ખતરો ઉભો કરી રહી છે.

જો ચકલીઓ લુપ્ત થઈ જાય તો શું થશે?

ચકલી ફક્ત એક પક્ષી નથી પણ આપણા પર્યાવરણનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. તે જૈવવિવિધતા અને પર્યાવરણીય સંતુલન જાળવવામાં મદદ કરે છે. જો તે સંપૂર્ણપણે લુપ્ત થઈ જશે, તો તે માત્ર પ્રકૃતિને જ નહીં પરંતુ માનવ જીવનને પણ અસર કરશે.

ચકલીઓને બચાવવા માટે આપણે શું કરી શકીએ?

ચકલીઓના સંરક્ષણ માટે આપણે કેટલાક નાના પણ મહત્વપૂર્ણ પગલાં લઈ શકીએ છીએ:-

પક્ષીઓ માટે ખોરાક અને પાણી રાખો - તમારા ઘરની બાલ્કની કે બગીચામાં પાણી અને અનાજના કુંડા મૂકો.

માળો બનાવવા માટે જગ્યા આપો - નાના લાકડાના ઘરો અથવા જૂના બોક્સનો માળો બનાવવા માટે ઉપયોગ કરો.

ઓછા જંતુનાશકોનો ઉપયોગ કરો - ઓર્ગેનિક ખેતી અપનાવીને, ચકલીઓના ખોરાકના સ્ત્રોતને બચાવી શકાય છે.

વૃક્ષો વાવો - ખાસ કરીને સ્થાનિક વૃક્ષો, જે જંતુઓને આકર્ષે છે અને ચકલીઓ માટે ફાયદાકારક છે.

જાગૃતિ ફેલાવો - બાળકો અને સમાજમાં ચકલી સંરક્ષણ વિશે જાગૃતિ વધારો.

2025ની થીમ

આ વર્ષે વિશ્વ ચકલી દિવસની થીમ "કુદરતના નાના સંદેશવાહકોને શ્રદ્ધાંજલિ" છે. આ થીમ આપણા જીવનમાં ચકલીઓના યોગદાનને પ્રકાશિત કરે છે અને સાથે જ તેના સંરક્ષણ માટે જાગૃતિ લાવવાનો સંદેશ પણ આપે છે.

આ પણ વાંચો - કર્મચારીએ કંપનીમાં 5 વર્ષની સર્વિસ પૂરી ન કરી હોય તો પણ મળી શકે છે ગ્રેચ્યુઈટી, જાણો શું છે નિયમ