ભારતમાં 11 વર્ષમાં 27 કરોડ લોકો ગરીબીમાંથી બહાર, ગરીબી દર ઘટીને 5.3%: વર્લ્ડ બેન્ક

ભારતે ગરીબી નાબૂદીના મોરચે ઐતિહાસિક સફળતા હાંસલ કરી છે. વર્લ્ડ બેન્કના લેટેસ્ટ રિપોર્ટ અનુસાર, 2011-12થી 2022-23ના સમયગાળામાં દેશમાંથી 26.9 કરોડ લોકો અત્યંત ગરીબીમાંથી બહાર આવ્યા છે. અત્યંત ગરીબીનો દર 27.1%થી ઘટીને માત્ર 5.3% થયો છે. આ સિદ્ધિમાં ઉત્તર પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, બિહાર, પશ્ચિમ બંગાળ અને મધ્ય પ્રદેશ જેવા રાજ્યોનું મહત્વનું યોગદાન રહ્યું છે.

વર્લ્ડ બેન્કની ગરીબીની વ્યાખ્યા

વર્લ્ડ બેન્ક 2021ના ભાવોના આધારે અત્યંત ગરીબીની રેખા દરરોજ 3 ડોલરથી ઓછી આવક નક્કી કરે છે. જો 2017ના ભાવોના આધારે 2.15 ડોલરની જૂની ગરીબી રેખાને ધ્યાનમાં લઈએ, તો 2022-23માં ભારતમાં માત્ર 2.3% લોકો અત્યંત ગરીબીમાં હતા, જે 2011માં 16.2% હતો. આનો અર્થ એ થયો કે અત્યંત ગરીબ લોકોની સંખ્યા 20.59 કરોડથી ઘટીને 3.36 કરોડ થઈ ગઈ.

ગ્રામીણ અને શહેરી ગરીબીમાં ઘટાડો

ગ્રામીણ ગરીબી: 18.4%થી ઘટીને 2.8% થઈ.

શહેરી ગરીબી: 10.7%થી ઘટીને 1.1% થઈ.

આ સફળતા સરકારી યોજનાઓ, આર્થિક સુધારાઓ અને આરોગ્ય, શિક્ષણ તેમજ જીવનધોરણ સુધારવાની સેવાઓની બહેતર પહોંચનું પરિણામ છે.

બહુઆયામી ગરીબીમાં પણ ઘટાડો

ભારતે બહુઆયામી ગરીબી (Multidimensional Poverty) ઘટાડવામાં પણ નોંધપાત્ર પ્રગતિ કરી છે, જેમાં આરોગ્ય, શિક્ષણ અને જીવનધોરણ જેવા પરિબળોનો સમાવેશ થાય છે. બહુઆયામી ગરીબી સૂચકાંક 2005-06માં 53.8% હતો, જે 2019-21માં 16.4% અને 2022-23માં ઘટીને 15.5% થયો.

મુખ્ય રાજ્યોનું યોગદાન

ઉત્તર પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, બિહાર, પશ્ચિમ બંગાળ અને મધ્ય પ્રદેશે ગરીબી ઘટાડવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી છે. 2011-12માં આ રાજ્યોનો દેશની અત્યંત ગરીબીમાં 65% હિસ્સો હતો, પરંતુ છેલ્લા દાયકામાં તેમણે ગરીબી ઘટાડવામાં બે-તૃતીયાંશ યોગદાન આપ્યું છે.

નિષ્ણાતો શું કહે છે?

નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે આ પ્રગતિ સરકારની લોકલક્ષી યોજનાઓ, આર્થિક સુધારાઓ અને સેવાઓની સુલભતાને કારણે શક્ય બની છે. આ ડેટા ભારતની આર્થિક વૃદ્ધિ અને સામાજિક વિકાસની સફળતાને રેખાંકિત કરે છે.

આ પણ વાંચો-મુકેશ અંબાણીની દરિયાદિલી...ICT મુંબઈને 151 કરોડનું ડોનેશન, ગુરુ દક્ષિણા તરીકે ખાસ ઉપહાર