પાકિસ્તાનના નેતાઓ ભલે ભારત વિરુદ્ધ ઉગ્ર નિવેદનો કરવાથી બાજ ન આવતા હોય, પરંતુ ભારતે અત્યાર સુધી લીધેલા આકરા પગલાંઓએ પાડોશી દેશની આર્થિક સ્થિતિને ખરાબ રીતે હચમચાવી દીધી છે. પહેલેથી જ નબળી અર્થવ્યવસ્થા ધરાવતા પાકિસ્તાન માટે આ ઝટકા કોઈ મોટા આઘાતથી ઓછા નથી. જોકે, પાકિસ્તાનના નેતાઓ વિશ્વને એવું બતાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે કે આ નિર્ણયોની તેમના પર કોઈ અસર થઈ નથી. ભારતે સિંધુ સંધિ સ્થગિત કરી, હવાઈ માર્ગ બંધ કર્યો, ગેરકાયદેસર પાકિસ્તાનીઓને દેશમાંથી હાંકી કાઢ્યા, જહાજોની અવરજવર પર પ્રતિબંધ મૂક્યો અને આયાત-નિકાસ પર પૂર્ણ પ્રતિબંધ લગાવી દીધો. ચાલો, આ નિર્ણયોની પાકિસ્તાન પર શું અસર થઈ તે વિગતે જાણીએ.
હુમલા વિના જ દુશ્મનની કમર તોડી રહ્યું છે ભારત, આ આકરા નિર્ણયોથી પાકિસ્તાનની હાલત ખરાબ
ભારતે પાકિસ્તાન સામે એક પછી એક આકરા પગલાં લઈને તેની અર્થવ્યવસ્થાને ભારે નુકસાન પહોંચાડ્યું છે. સિંધુ જળ સંધિ સ્થગિત કરવી, હવાઈ ક્ષેત્ર પર પ્રતિબંધ મૂકવો, ગેરકાયદેસર નાગરિકોને પાછા મોકલવા, પાકિસ્તાની જહાજો પર રોક લગાવવી અને વેપારને સંપૂર્ણપણે બંધ કરવા જેવા નિર્ણયોથી પાકિસ્તાનની મુશ્કેલીઓ વધી ગઈ છે. આ પગલાંનો મુખ્ય હેતુ પાકિસ્તાન પર આર્થિક દબાણ ઊભું કરવાનો છે.
અપડેટેડ 05:26:48 PM May 04, 2025 પર
ભારતના આ પગલાં દર્શાવે છે કે તે આતંકવાદ અને પાકિસ્તાનની ભડકાઉ નીતિઓ સામે કડક વલણ અપનાવી રહ્યું છે.
સિંધુ જળ સંધિ સ્થગિત: પાકિસ્તાનને સૌથી મોટો ઝટકો
પાકિસ્તાનને સૌથી મોટો આઘાત ભારતે પહેલગામ આતંકી હુમલાના બીજા જ દિવસે આપ્યો. ભારતે 1960થી ચાલી આવતી સિંધુ જળ સંધિને 23 એપ્રિલ, 2025ના રોજ સ્થગિત કરી દીધી. આ નિર્ણયથી પાકિસ્તાન ગુસ્સે થઈ ગયું અને ભારત વિરુદ્ધ નિવેદનબાજી શરૂ કરી. આ સંધિ અનુસાર, સિંધુ નદીના બેઝિનની છ નદીઓના પાણીનું વિભાજન કરવામાં આવ્યું હતું. તેમાંથી પૂર્વની ત્રણ નદીઓ - સતલજ, બિયાસ અને રાવીનું પાણી ભારતને આપવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે પશ્ચિમની ત્રણ નદીઓ - ચિનાબ, ઝેલમ અને સિંધુનું 80 ટકા પાણી પાકિસ્તાનને ફાળવવામાં આવ્યું હતું. આ સંધિને ભારતે હુમલા બાદ સ્થગિત કરી દેતાં પાકિસ્તાનની કૃષિ અને પાણીની જરૂરિયાતો પર ગંભીર અસર પડવાની શક્યતા છે.
પાકિસ્તાની વિમાનો માટે હવાઈ માર્ગ બંધ
ભારતે 30 એપ્રિલ, 2025ના રોજ પાકિસ્તાની વિમાનો માટે પોતાનું હવાઈ ક્ષેત્ર સંપૂર્ણપણે બંધ કરી દીધું. આ નિર્ણયથી પાકિસ્તાનની એરલાઈન્સને મોટો ફટકો પડ્યો છે. ભારતનું હવાઈ ક્ષેત્ર પાકિસ્તાન માટે ખૂબ જ મહત્વનું હતું, કારણ કે તેનો ઉપયોગ કરીને પાકિસ્તાની એરલાઈન્સ દક્ષિણ ઓસ્ટ્રેલિયા, દક્ષિણપૂર્વ એશિયા અને પૂર્વ એશિયાના દેશોમાં પહોંચતી હતી. હવે આ પ્રતિબંધને કારણે પાકિસ્તાની વિમાનોને લાંબો માર્ગ લેવો પડે છે, જેનાથી બળતણનો ખર્ચ અને સમય બંને વધે છે, જે પાકિસ્તાનની એરલાઈન્સની નાણાકીય સ્થિતિને વધુ નબળી કરે છે.
ગેરકાયદેસર પાકિસ્તાનીઓની દેશનિકાલ
પહેલગામ આતંકી હુમલા બાદ ભારતે ગેરકાયદેસર રીતે દેશમાં રહેતા પાકિસ્તાની નાગરિકોને 48 કલાકની અંદર ભારત છોડી દેવાનો આદેશ આપ્યો હતો. આ આદેશ બાદ દેશભરમાં તપાસ શરૂ થઈ, જેમાં દિલ્હી સહિત વિવિધ રાજ્યોમાં રહેતા હજારો પાકિસ્તાની નાગરિકોની વિગતો સામે આવી. આ દરમિયાન વાઘા-અટારી બોર્ડર પર ઘણા પાકિસ્તાની નાગરિકો પાછા જતા જોવા મળ્યા. રાજ્ય સરકારોએ આવા લોકોની ઓળખ માટે વિશેષ ઝુંબેશ શરૂ કરી, જેમાં એવા ઘણા લોકો સામે આવ્યા કે જેમનો વીઝા વર્ષો પહેલાં સમાપ્ત થઈ ગયો હતો, છતાં તેઓ ગેરકાયદેસર રીતે ભારતમાં રહેતા હતા.
પાકિસ્તાની ધ્વજવાળા જહાજો પર પ્રતિબંધ
ભારતે પાકિસ્તાની ધ્વજ ધરાવતા જહાજોને ભારતીય બંદરો પર પ્રવેશવા પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ મૂકી દીધો છે. પરિવહન અને જળમાર્ગ મંત્રાલયે આ માટે ઔપચારિક સૂચના જારી કરી છે. આ આદેશ મુજબ, જો કોઈ જહાજ પર પાકિસ્તાનનો ધ્વજ લાગેલો હશે, તો તેને ભારતીય બંદરો પર ડોક કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. આ ઉપરાંત, ભારતીય જહાજોને પણ પાકિસ્તાનના બંદરો પર ડોક કરવાની મનાઈ કરવામાં આવી છે. આ નિર્ણયથી પાકિસ્તાનના દરિયાઈ વેપારને મોટો ફટકો પડ્યો છે.
આયાત-નિકાસ અને ડાક સેવા પર પૂર્ણ રોક
ભારતે પાકિસ્તાનથી આવતી કે પાકિસ્તાન મોકલવામાં આવતી તમામ વસ્તુઓ પર તાત્કાલિક પ્રતિબંધ મૂકી દીધો છે. આ રોક તમામ પ્રકારની વસ્તુઓ પર લાગુ છે, જેના કારણે બંને દેશો વચ્ચેનો વેપાર લગભગ બંધ થઈ ગયો છે. બંને દેશો વચ્ચે વેપારનું પ્રમાણ પહેલેથી જ ઓછું હતું, અને 2019ના પુલવામા હુમલા બાદ તેમાં વધુ ઘટાડો થયો હતો. 2023-24માં ભારતે પાકિસ્તાનથી માત્ર 3 મિલિયન ડોલરની આયાત કરી હતી, જ્યારે 1.2 બિલિયન ડોલરની નિકાસ કરી હતી. આ વેપાર મોટાભાગે ત્રીજા દેશો જેવા કે દુબઈ કે સિંગાપોર મારફતે થતો હતો. આ ઉપરાંત, ભારતે પાકિસ્તાનથી આવતી તમામ પ્રકારની ડાક અને પાર્સલ સેવાઓ પર પણ રોક લગાવી દીધી છે, જે હવાઈ અને રસ્તાના માર્ગે આવતી હતી.
આ નિર્ણયોની પાકિસ્તાન પર શું અસર?
આર્થિક નુકસાન: સિંધુ જળ સંધિ સ્થગિત થવાથી પાકિસ્તાનના કૃષિ ક્ષેત્રને ભારે નુકસાન થશે, કારણ કે આ નદીઓનું પાણી તેની ખેતી માટે જીવાધાર છે.
એરલાઈન્સનો ખર્ચ વધ્યો: હવાઈ ક્ષેત્ર પર પ્રતિબંધથી પાકિસ્તાની એરલાઈન્સનો ખર્ચ અને સમય વધ્યો, જે તેમની નાણાકીય સ્થિતિને વધુ નબળી કરે છે.
વેપાર ઠપ્પ: આયાત-નિકાસ પર પૂર્ણ રોકથી પાકિસ્તાનના વેપારીઓને નુકસાન થયું, અને બજારમાં જરૂરી વસ્તુઓની અછત ઊભી થઈ શકે છે.
ગેરકાયદેસર નાગરિકોની દેશનિકાલ: ગેરકાયદેસર રહેતા નાગરિકોની દેશનિકાલથી પાકિસ્તાનની આંતરરાષ્ટ્રીય છબીને નુકસાન થયું.
દરિયાઈ વેપાર પર અસર: જહાજો પર પ્રતિબંધથી પાકિસ્તાનનો દરિયાઈ વેપાર ખોરવાયો, જે તેની આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ માટે મહત્વનો હતો.
ભારતની રણનીતિ શું દર્શાવે છે?
ભારતના આ પગલાં દર્શાવે છે કે તે આતંકવાદ અને પાકિસ્તાનની ભડકાઉ નીતિઓ સામે કડક વલણ અપનાવી રહ્યું છે. હુમલા વિના જ આર્થિક અને રાજદ્વારી દબાણ દ્વારા ભારતે પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થાને નબળી પાડવાની રણનીતિ અપનાવી છે. આ નિર્ણયો પાકિસ્તાનને એક સ્પષ્ટ સંદેશ આપે છે કે ભારત આતંકવાદ અને શાંતિ વિરોધી પ્રવૃત્તિઓને કોઈપણ સંજોગોમાં સહન નહીં કરે.
આ આકરા પગલાંઓએ પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થાને ભારે નુકસાન પહોંચાડ્યું છે, અને તેના નેતાઓની બયાનબાજી હવે માત્ર ખોખલા દાવા જેવી લાગે છે. ભારતની આ રણનીતિ ન માત્ર પાકિસ્તાન પર દબાણ વધારે છે, પરંતુ વૈશ્વિક સ્તરે પણ ભારતના કડક વલણનો સંદેશ આપે છે.
MoneyControl News
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.
