ભારતની 113 કિમી લાંબી નહેર યોજના: સિંધુ નદીનું પાણી કરાશે ડાયવર્ટ, પાકિસ્તાન બૂંદ-બૂંદ માટે તરસશે

ભારત સરકાર સિંધુ જળ સંધિ હેઠળ પોતાના હિસ્સાના પાણીનો મહત્તમ ઉપયોગ કરવા માટે એક મહત્વાકાંક્ષી યોજના પર કામ કરી રહી છે. આ યોજના અંતર્ગત 113 કિલોમીટર લાંબી નહેરનું નિર્માણ કરવાની યોજના છે, જેના દ્વારા સિંધુ નદી પ્રણાલીના પાણીને પંજાબ, હરિયાણા અને રાજસ્થાનના વિસ્તારોમાં ડાયવર્ટ કરવામાં આવશે. આ પગલું પાકિસ્તાન તરફ વહેતા પાણીને રોકવા અને ભારતના ખેતરો તેમજ શહેરોને સિંચાઈ અને પીવાના પાણીની સુવિધા પૂરી પાડવા માટે ઉઠાવવામાં આવ્યું છે.

સિંધુ જળ સંધિ અને નવી નહેર યોજના

1960માં વિશ્વ બેંકની મધ્યસ્થીથી થયેલી સિંધુ જળ સંધિ હેઠળ સિંધુ નદી પ્રણાલીની છ નદીઓ - સિંધુ, ઝેલમ, ચિનાબ, રાવી, સતલજ અને બિયાસના પાણીનું ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વહેંચણી થાય છે. આ સંધિ અનુસાર, ભારતને પૂર્વી નદીઓ (રાવી, સતલજ, બિયાસ)નો સંપૂર્ણ ઉપયોગ કરવાનો અધિકાર છે, જ્યારે પશ્ચિમી નદીઓ સિંધુ, ઝેલમ, ચિનાબનું મોટાભાગનું પાણી પાકિસ્તાનને મળે છે. હવે ભારત આ પશ્ચિમી નદીઓના બિનઉપયોગી પાણીને નહેરો દ્વારા પોતાના રાજ્યોમાં લઈ જવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે.

આ 113 કિમી લાંબી નહેર ચિનાબ નદીને રાવી, બિયાસ અને સતલજ નદીઓ સાથે જોડશે. આ પ્રોજેક્ટ હજુ પ્રારંભિક તબક્કામાં છે, અને તેના માટે એક વિગતવાર રિપોર્ટ તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, આ નહેર આગામી ત્રણ વર્ષમાં પૂર્ણ થવાની શક્યતા છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે મધ્યપ્રદેશમાં ભાજપના ટ્રેનિંગ સેશન દરમિયાન આ યોજના અંગે મહત્વનું નિવેદન આપ્યું હતું. તેમણે જણાવ્યું કે, “આગામી ત્રણ વર્ષમાં સિંધુ નદીનું પાણી રાજસ્થાનના ગંગાનગર સુધી નહેરો દ્વારા પહોંચાડવામાં આવશે. આનાથી પાકિસ્તાન દરેક ટીપા પાણી માટે તરસશે.” આ નિવેદનથી ભારતની આ યોજનાનું રાજકીય અને વ્યૂહાત્મક મહત્વ સ્પષ્ટ થાય છે.

યમુના થઈને ગંગાસાગર સુધી પાણી

રિપોર્ટ અનુસાર, આ નહેરને યમુના નદી સાથે જોડવાની યોજના આનાથી નહેરની લંબાઈ 200 કિલોમીટર સુધી વધી શકે છે. યમુના દ્વારા પાણીને ગંગાસાગર સુધી પહોંચાડવાનો પ્લાન છે, જેનાથી દિલ્હી, હરિયાણા, પંજાબ અને રાજસ્થાન જેવા રાજ્યોને ખેતી, પીવાનું પાણી અને ઔદ્યોગિક ઉપયોગ માટે પાણીની સુવિધા મળશે. આ યોજના ખેડૂતો અને સ્થાનિક વસ્તી માટે ગેમ-ચેન્જર સાબિત થઈ શકે છે.

પાકિસ્તાન સાથે તણાવ અને સિંધુ જળ સંધિ

આ યોજનાનો ઉલ્લેખ એવા સમયે થઈ રહ્યો છે જ્યારે ભારત-પાકિસ્તાન સંબંધોમાં તણાવ છે. 22 એપ્રિલે જમ્મુ-કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા બાદ ભારતે પાકિસ્તાનને જવાબદાર ઠેરવ્યું હતું. ભારતે રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને સિંધુ જળ સંધિને સ્થગિત રાખવાની વાત કરી હતી, જ્યાં સુધી પાકિસ્તાન સરહદ પારના આતંકવાદને રોકે નહીં. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પણ કહ્યું હતું કે, “પાણી અને લોહી એકસાથે વહી શકે નહીં. આતંકવાદ અને વાતચીત એકસાથે શક્ય નથી.”

આ યોજનાનું મહત્વ

આ નહેર યોજના ન માત્ર ભારતના ખેતી અને પાણીના સંસાધનોનું સંચાલન સુધારશે, પરંતુ તે રાજકીય અને વ્યૂહાત્મક રીતે પણ મહત્વની છે. આ પ્રોજેક્ટ દ્વારા ભારત પોતાના હકના પાણીનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ કરી શકશે, જે અત્યારે પાકિસ્તાન તરફ વહી જાય છે. આ યોજના ભારતના રાષ્ટ્રીય હિતોને મજબૂત કરશે અને ખાસ કરીને રાજસ્થાનના રણવિસ્તારોમાં પાણીની કટોકટી ઘટાડશે.

આ પણ વાંચો - અયોધ્યામાં જમીનના ભાવ આસમાને: સર્કલ રેટમાં 200%નો ઉછાળો, જાણો સૌથી મોંઘી જગ્યાઓ