International trade: ટ્રમ્પના ટેરિફથી ભારત અને ચીન આવશે નજીક? ડ્રેગન પણ ઝૂકવા તૈયાર

International trade: અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના રેસિપ્રોકલ ટેરિફથી ભારત અને ચીનના ટ્રેડ સંબંધોમાં વધારો થઈ શકે છે, કારણ કે બંને દેશોને અમેરિકી પ્રતિબંધોનો ખતરો છે. જોકે, સરહદી વિવાદ, ચીન વિરોધી લાગણીઓ અને સ્પર્ધા જેવી અડચણો હજુ પણ રહી શકે છે.

ટ્રમ્પના ટેરિફથી ગ્લોબલ ટ્રેડ વોરની શક્યતા

ટ્રમ્પના ટેરિફ નિર્ણયથી ગ્લોબલ ટ્રેડ વોર શરૂ થવાની આશંકા વધી છે. અમેરિકાના મુખ્ય ટ્રેડ ભાગીદારો જવાબી સ્ટેપ લેવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે, જ્યારે કેટલાક દેશોએ નરમ વલણ અપનાવીને સંવાદની હાકલ કરી છે. ટ્રમ્પના નિશાના પર ભારત અને ચીન પણ છે. તેમણે ભારતને ‘ટેરિફનો દુરુપયોગ કરનાર’ ગણાવ્યું છે, જ્યારે ચીન સામે તેમનું વલણ પહેલા કાર્યકાળથી જ કડક રહ્યું છે. આનાથી એવી શક્યતા વ્યક્ત કરાઈ રહી છે કે ભારત અને ચીન પોતાની હરીફાઈને બાજુએ મૂકીને ટેરિફની અસર ઘટાડવા માટે સહકાર વધારી શકે છે, પરંતુ આ નિકટતા માત્ર ટ્રેડ બાબતો સુધી મર્યાદિત રહેવાની આશા છે.

ચીનનું નિવેદન શું છે?

ભારતથી વધુ ખરીદી કરવા ચીન તૈયાર

ટ્રમ્પની ટેરિફ જાહેરાત પહેલાં ચીને જણાવ્યું હતું કે તે ભારતથી આયાત વધારવા અને ટ્રેડ સહકાર મજબૂત કરવા માટે તૈયાર છે. બેઇજિંગમાં ભારત માટે ચીનના રાજદૂત ઝૂ ફેઇહોંગે ભારતીય કંપનીઓને ચીનના વિકાસનો ‘બેનિફિટ શેર’ કરવા આમંત્રણ આપ્યું હતું. તેમણે ચીનના સરકારી મીડિયા ‘ગ્લોબલ ટાઇમ્સ’ને કહ્યું, “અમે ભારત સાથે વ્યવહારિક સહકાર મજબૂત કરવા માગીએ છીએ અને ભારતીય બજારમાંથી વધુ ઉત્પાદનો ખરીદવા તૈયાર છીએ.”

ભારત-ચીનના ટ્રેડ રિલેશન

2010ના દાયકામાં ચીન ભારતનું સૌથી મોટું ટ્રેડ ભાગીદાર બન્યું હતું. પરંતુ 2020-21માં ગલવાન વેલીના સંઘર્ષ બાદ ભારતે ચીની રોકાણ પર અનેક પ્રતિબંધો લગાવ્યા અને 200થી વધુ ચીની એપ્સ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો. બેઇજિંગથી આવતા પ્રત્યક્ષ વિદેશી રોકાણ (FDI)ની પણ સખત તપાસ શરૂ કરી. જોકે, રાજકીય તણાવ હોવા છતાં, 2022માં બંને દેશો વચ્ચેનો ટ્રેડ 135.98 અબજ અમેરિકી ડોલરના રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચ્યો. 2023-24માં તે 101.7 અબજ ડોલર રહ્યો. ભારતનું ટ્રેડ ખાધ 2023 સુધી 100 અબજ ડોલર સુધી પહોંચ્યું, કારણ કે ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, મશીનરી, દવા અને રસાયણો માટે ભારત ચીન પર નિર્ભર છે.

ટ્રમ્પના ટેરિફથી શું ખતરો?

ભારત અને ચીનને અમેરિકી ટેરિફથી આર્થિક જોખમ છે, કારણ કે બંને મોટા નિકાસકાર દેશો છે. આનાથી બંને વચ્ચે ટ્રેડ સહકાર વધી શકે છે, પરંતુ તે સંપૂર્ણ જોડાણમાં ફેરવાશે નહીં. બંને દેશો અમેરિકા પરની નિર્ભરતા ઘટાડવાની રણનીતિ અપનાવી રહ્યા છે, જેનાથી ભારત-ચીન ટ્રેડમાં વૃદ્ધિ થઈ શકે છે. BRICS અને શાંઘાઈ સહકાર સંગઠન (SCO) જેવા પ્રાદેશિક મંચો સહકારની તકો આપે છે.

કયા સેક્ટર્સમાં સહકાર શક્ય છે?

અમેરિકી ટેરિફને કારણે ચીન ભારતને વૈકલ્પિક ઉત્પાદન કેન્દ્ર તરીકે જુએ છે. ચીની કંપનીઓ ભારતના ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, ઓટો પાર્ટ્સ અને દવા ક્ષેત્રે રોકાણ કરી રહી છે. અમેરિકાએ ચીનની સેમિકન્ડક્ટર કંપનીઓ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે, જેનાથી બજારમાં ખાલીપો આવ્યો છે. ભારત પોતાની ચિપ ઉત્પાદન ક્ષમતા વિકસાવી રહ્યું છે, જેનાથી ચીની ટેક કંપનીઓ સાથે ભાગીદારી થઈ શકે છે. ભારત મોટા પ્રમાણમાં તેલ અને ગેસની આયાત કરે છે, જ્યારે ચીન નવી સપ્લાય ચેઇન શોધી રહ્યું છે, જેનાથી ભારતના રિન્યુએબલ એનર્જી પ્રોજેક્ટમાં ચીની રોકાણ વધી રહ્યું છે.

ભારત-ચીનનું એક થવું સરળ નથી

ભારત અને ચીન વચ્ચે લદ્દાખ અને અરુણાચલ પ્રદેશને લઈને ઐતિહાસિક સરહદી વિવાદ છે, જે ટ્રેડ સહકારને મર્યાદિત કરી શકે છે. 2020ના ગલવાન સંઘર્ષ બાદ ભારતમાં ચીન વિરોધી લાગણીઓ વધી છે અને સરકારે ચીની રોકાણ પર સખતાઈ કરી છે. ટેક્નોલોજી, ટેલિકોમ અને ફાર્મા જેવા ક્ષેત્રોમાં બંને દેશો એકબીજાના હરીફ છે, તેથી સહકારને સંતુલિત રાખવો જરૂરી રહેશે.

આ પણ વાંચો - સિદ્ધિવિનાયક મંદિરની આવક જાણીને ચોંકી જશો, FY24માં મળ્યું અધધધ દાન