યુદ્ધની આગમાં પર્યાવરણનો નાશ: રશિયા-યુક્રેન સંઘર્ષથી 237 મિલિયન ટન કાર્બન ઉત્સર્જન

Russia-Ukraine War: દિવાળીનો તહેવાર ચાલી રહ્યો છે, અને દર વર્ષની જેમ આ વખતે પણ ફટાકડાથી થતા પ્રદૂષણની ચર્ચા જોરશોરથી થઈ રહી છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે દુનિયામાં ચાલતા યુદ્ધો દિવાળીના ફટાકડા કરતાં હજારો ગણું વધુ પ્રદૂષણ ફેલાવે છે? રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધે પર્યાવરણ પર જે નુકસાન પહોંચાડ્યું છે, તેની સરખામણીમાં દિવાળીનું પ્રદૂષણ નજીવું લાગે છે. આ યુદ્ધે ફક્ત હવા જ નહીં, પણ જળ અને જમીનને પણ ગંભીર રીતે પ્રદૂષિત કરી દીધા છે.

યુદ્ધની પર્યાવરણીય કિંમત: 237 મિલિયન ટન કાર્બન

‘ધ ઇનિશિયેટિવ ઓન ગ્રીનહાઉસ ગેસ એકાઉન્ટિંગ ઓફ વોર’ (IGGAW)ના અહેવાલ મુજબ, રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધના પ્રથમ ત્રણ વર્ષમાં 237 મિલિયન ટન કાર્બન ઉત્સર્જન થયું. આ આંકડો એટલો ભયાનક છે કે વૈશ્વિક સ્તરે 175 નાના અને મધ્યમ કદના દેશોનું વાર્ષિક કાર્બન ઉત્સર્જન પણ આટલું નથી. રશિયન હુમલાઓથી યુક્રેનના હાઇ-વોલ્ટેજ પાવર નેટવર્કને નુકસાન થતાં 1 મિલિયન ટન સલ્ફર હેક્સાફ્લોરાઇડ ગેસ બહાર આવ્યો, જે અત્યંત ઝેરી અને ગ્લોબલ વોર્મિંગ માટે જવાબદાર છે.

હવા, જળ અને જમીન પર વિનાશ

યુદ્ધની આગમાં ફક્ત હવા જ નહીં, જળ અને જમીન પણ ઝેરી બની રહ્યાં છે. રશિયાએ યુક્રેનની પાઇપલાઇનો તોડી નાખતાં મિથેન ગેસ સમુદ્રમાં ભળી ગયો, જે ગ્લોબલ વોર્મિંગને વધારે છે. ફેક્ટરીઓ અને ઇમારતો પરના હુમલાઓથી ઝેરી રસાયણો જમીનમાં ભળી જાય છે, જે જમીનને દાયકાઓ સુધી બંજર બનાવી શકે છે. ટેન્ક, વિમાનો અને વિસ્ફોટકોના ઉપયોગથી થતું કાર્બન ઉત્સર્જન, ઓઇલ ડિપોમાં લાગેલી આગ અને સૈનિકો-શરણાર્થીઓની અવરજવરથી ઉત્પન્ન થતો ધુમાડો પણ પર્યાવરણને ભારે નુકસાન પહોંચાડે છે.

દિવાળીનું પ્રદૂષણ પણ અવગણી શકાય નહીં

દિવાળીમાં ફટાકડાથી થતું પ્રદૂષણ પણ ચિંતાજનક છે. ફટાકડાથી PM 2.5 અને PM 10 જેવા સૂક્ષ્મ કણો હવામાં ફેલાય છે, જે શ્વાસ દ્વારા શરીરમાં પ્રવેશીને ફેફસાંની બીમારીઓ અને હૃદયરોગનું જોખમ વધારે છે. ભારતના ઘણા શહેરોમાં દિવાળી દરમિયાન હવાની ગુણવત્તા ‘ખરાબ’થી ‘ગંભીર’ સ્તરે પહોંચી જાય છે. આથી ગ્રીન દિવાળીની અપીલ કરવામાં આવે છે, પરંતુ યુદ્ધના પ્રદૂષણની સરખામણીમાં આ નજીવું લાગે છે.