ઘણા લોકો જૂની પ્રોપર્ટી વેચીને સારો નફો કમાય છે, પરંતુ પછી ટેક્સની ગણતરીમાં ગૂંચવાઈ જાય છે. સરકારે ફાઇનાન્સ એક્ટ, 2024માં કેપિટલ ગેન્સ ટેક્સના નિયમોમાં કેટલાક મોટા ફેરફારો કર્યા છે, જે દરેક પ્રોપર્ટી વેચનાર માટે જાણવા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
જૂનું મકાન વેચ્યું છે? સમજો Capital Gains Taxના નવા નિયમ, નહીં તો IT વિભાગની નોટિસ આવી શકે છે!
જો તમે તાજેતરમાં જૂનું મકાન કે જમીન વેચી છે, તો કેપિટલ ગેન્સ ટેક્સના 2024ના બદલાયેલા નિયમો જાણવા ખૂબ જરૂરી છે. જાણો કેટલો ટેક્સ લાગશે, ઇન્ડેક્સેશનનો લાભ મળશે કે નહીં, અને ટેક્સ કેવી રીતે બચાવી શકાય તેની સંપૂર્ણ માહિતી.
અપડેટેડ 05:34:05 PM Nov 21, 2025 પર
મકાન વેચાણ પછી ટેક્સની ચિંતા? જાણો શું છે નવા નિયમો
આવી જ એક મૂંઝવણ રાજકોટના રહેવાસી મનોહર શર્માને થઈ. તેમણે 1997માં રાજકોટમાં એક ફ્લેટ ખરીદ્યો હતો, જેના માટે તેમણે 3.65 લાખ રૂપિયા ચૂકવ્યા હતા. ત્યારબાદ તેના કંસ્ટ્રક્શન પાછળ લગભગ 3 લાખ રૂપિયાનો વધુ ખર્ચ કર્યો. તેમણે આ ફ્લેટ આ વર્ષે ઓગસ્ટ મહિનામાં 34 લાખ રૂપિયામાં વેચી દીધો. હવે સવાલ એ છે કે તેમને આ નફા પર કેટલો ટેક્સ ભરવો પડશે? ચાલો આ ઉદાહરણ દ્વારા સમગ્ર ગણિતને સરળ ભાષામાં સમજીએ.
લોંગ ટર્મ કેપિટલ ગેન્સ (LTCG)ના નિયમોમાં શું બદલાયું?
જાણીતા ટેક્સ નિષ્ણાત અને CA બલવંત જૈનના જણાવ્યા અનુસાર, સરકારે 2024માં બે મુખ્ય ફેરફાર કર્યા છે:
હોલ્ડિંગ પિરિયડ ઘટ્યો: હવે કોઈપણ મકાન કે જમીનને 'લોંગ ટર્મ' ગણવા માટે 3 વર્ષને બદલે માત્ર 24 મહિના (2 વર્ષ) સુધી પોતાની પાસે રાખવી જરૂરી છે. જો તમે 24 મહિના પછી પ્રોપર્ટી વેચો છો, તો તેના પર લોંગ ટર્મ કેપિટલ ગેન્સ (LTCG)ના નિયમો લાગુ થશે. શેરબજાર અને ઇક્વિટી મ્યુચ્યુઅલ ફંડ માટે આ સમયગાળો 12 મહિનાનો જ છે.
ઇન્ડેક્સેશન લાભ પર નવી શરત: ઇન્ડેક્સેશનનો અર્થ છે મોંઘવારી પ્રમાણે પ્રોપર્ટીની ખરીદ કિંમતને વધારવી, જેથી ટેક્સનો બોજ ઘટે. નવા નિયમ મુજબ, 23 જુલાઈ, 2024 પછી ખરીદેલી કોઈપણ જમીન કે મકાન પર હવે ઇન્ડેક્સેશનનો લાભ મળશે નહીં. જોકે, જેમણે આ તારીખ પહેલા પ્રોપર્ટી ખરીદી છે, તેમને જૂની પદ્ધતિ મુજબ ઇન્ડેક્સેશનનો લાભ મળતો રહેશે.
ટેક્સની ગણતરી અને બચાવવાના વિકલ્પો
જો તમે પ્રોપર્ટી વેચાણ પર થયેલા નફા પર ટેક્સ બચાવવા માંગો છો, તો તમારી પાસે બે મુખ્ય રસ્તા છે:
સેક્શન 54 હેઠળ છૂટ: તમે પ્રોપર્ટી વેચાણથી થયેલા નફા (કેપિટલ ગેન્સ)ની રકમનો ઉપયોગ બીજું રહેણાંક મકાન ખરીદવા માટે કરી શકો છો. આમ કરવાથી તમારે ટેક્સ ભરવામાંથી મુક્તિ મળી શકે છે.
કેપિટલ ગેન્સ બોન્ડ્સમાં રોકાણ: જો તમારે નવું મકાન નથી ખરીદવું, તો તમે નફાની રકમને સરકાર દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત કેપિટલ ગેન્સ બોન્ડ્સમાં રોકી શકો છો. આ રોકાણ પ્રોપર્ટી વેચ્યાના 6 મહિનાની અંદર કરવું જરૂરી છે.
જો ટેક્સ ભરવો હોય તો શું?
જો તમે ઉપર જણાવેલા વિકલ્પોનો લાભ લેવા નથી માંગતા, તો તમારે નફા પર ટેક્સ ચૂકવવો પડશે. તેના માટે પણ બે વિકલ્પો છે:
ઇન્ડેક્સેશન લાભ સાથે 20% ટેક્સ: મનોહર શર્મા જેવા કિસ્સામાં, જ્યાં પ્રોપર્ટી 23 જુલાઈ, 2024 પહેલા ખરીદી હતી, તેઓ ઇન્ડેક્સેશનનો લાભ લઈ શકે છે. આ માટે, તેમણે 1 એપ્રિલ, 2001ના રોજ ફ્લેટની જે કિંમત હતી તેને આધાર ગણીને મોંઘવારી પ્રમાણે ખરીદ કિંમત નક્કી કરવી પડશે. આ ઉપરાંત, કંસ્ટ્રક્શન પાછળ ખર્ચેલા 3 લાખ રૂપિયા પર પણ ઇન્ડેક્સેશનનો લાભ મળશે. વેચાણ કિંમત 34 લાખમાંથી આ બંને ઇન્ડેક્સ્ડ કિંમત બાદ કર્યા પછી જે નફો બચશે, તેના પર 20% વત્તા સેસ અને સરચાર્જ ટેક્સ લાગશે.
ઇન્ડેક્સેશન લાભ વગર 12.5% ટેક્સ: નવા નિયમ મુજબ, કરદાતા ઇન્ડેક્સેશનનો લાભ લીધા વગર સીધા નફા પર 12.5% વત્તા સેસ અને સરચાર્જ ટેક્સ ચૂકવવાનો વિકલ્પ પણ પસંદ કરી શકે છે.
મનોહર શર્માના કિસ્સામાં, ઇન્ડેક્સેશનનો લાભ લેવો વધુ ફાયદાકારક રહેશે કારણ કે તેમની પ્રોપર્ટી ખૂબ જૂની છે, જેનાથી તેમની ખરીદ કિંમત ઘણી વધી જશે અને ટેક્સનો બોજ ઓછો થશે.
જો તમે પણ કોઈ જૂની પ્રોપર્ટી વેચી રહ્યા છો, તો ગભરાવાની જરૂર નથી. સૌથી પહેલા એ જુઓ કે તમારી પ્રોપર્ટી ક્યારે ખરીદવામાં આવી હતી. જો તે 23 જુલાઈ, 2024 પહેલાની છે, તો તમે ઇન્ડેક્સેશનનો લાભ લઈને 20% ટેક્સ ચૂકવી શકો છો. ટેક્સની ચોક્કસ ગણતરી અને યોગ્ય આયોજન માટે કોઈ ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ (CA)ની સલાહ લેવી હંમેશા હિતાવહ છે.
MoneyControl News
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.
