500 રૂપિયાની નોટ કેવી ગણાશે ગેરમાન્ય? RBIની નવી ગાઈડલાઈનમાં સ્પષ્ટતા, બેન્કમાં ફ્રીમાં બદલાશે નોટ

How to exchange 500 rupee note: ભારતમાં 2000 રૂપિયાની નોટ બંધ થયા બાદ 500 રૂપિયાની નોટ સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાતી ચલણી નોટ બની છે. જોકે, આ નોટને લઈને ઘણીવાર અફવાઓ ફેલાય છે અને દુકાનદારો ખરાબ થયેલી નોટ લેવાની ના પાડે છે, જેનાથી લોકોને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે છે. આ સમસ્યાને દૂર કરવા માટે રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) દ્વારા 500 રૂપિયાની નોટ માટે નવી ગાઈડલાઈન જાહેર કરવામાં આવી છે. આ ગાઈડલાઈનમાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે કે કઈ નોટ ગેરમાન્ય ગણાશે અને તેને કેવી રીતે બેન્કમાં બદલાવી શકાશે.

500 રૂપિયાની નોટ કેવી ગેરમાન્ય ગણાશે?

* ફાટેલી નોટ: જો નોટ કિનારેથી 2 સેન્ટિમીટર કે તેનાથી વધુ ફાટેલી હોય, તો તે માન્ય રહેશે નહીં. આવી નોટને બેન્કમાં બદલાવવી પડશે.

* ગંદી નોટ: જો નોટ પર માટી, ધૂળ, તેલ કે અન્ય ગંદકી લાગેલી હોય, જેના કારણે તેની ઓળખ કરવી મુશ્કેલ બને, તો તે ગેરમાન્ય ગણાશે.

* લખાણ કે સ્કેચવાળી નોટ: જો નોટ પર કોઈ લખાણ, સ્કેચ કે ગ્રાફિક્સનો ઉપયોગ કરીને તેની સાથે છેડછાડ કરવામાં આવી હોય, તો તે ગેરમાન્ય ગણાશે. આવી નોટોને દુકાનદારો લેવાની ના પાડી શકે છે, પરંતુ તમે તેને બેન્કમાં જઈને બદલાવી શકો છો.

બેન્કમાં 500 રૂપિયાની નોટ કેવી રીતે બદલાવશો?

તમે તમારી નજીકની કોઈપણ પબ્લિક સેક્ટર બેન્ક, પ્રાઈવેટ બેન્ક કે RBIની ઈશ્યુ ઓફિસમાં જઈ શકો છો. RBIની ગાઈડલાઈન અનુસાર, ખરાબ થયેલી નોટ બદલાવવા માટે કોઈ ફોર્મ ભરવાની જરૂર નથી. તમે સીધા બેન્કના કાઉન્ટર પર જઈને નોટ બદલાવી શકો છો. નોટ બદલાવવા માટે કોઈ ચાર્જ આપવો પડશે નહીં. RBIએ બેન્કોને આ માટે સ્પષ્ટ સૂચના આપી છે. જો કોઈ બેન્ક નોટ બદલવાની ના પાડે, તો તમે RBIના ગ્રિવેન્સ પોર્ટલ (cms.rbi.org.in) પર ફરિયાદ નોંધાવી શકો છો. તમારી સમસ્યાનો ઝડપથી ઉકેલ લાવવામાં આવશે.

RBIએ 500 રૂપિયાની નોટ બંધ નહીં કરવાની સ્પષ્ટતા કરી

RBIએ નવી ગાઈડલાઈનની સાથે 500 રૂપિયાની નોટને લઈને ફેલાતી અફવાઓને પણ ખોટી ઠેરવી છે. જૂન 2025માં કેટલાક યુટ્યુબ વીડિયો અને સોશિયલ મીડિયા પોસ્ટમાં દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે RBI 2026 સુધીમાં 500 રૂપિયાની નોટ બંધ કરશે. આવા દાવાઓને ખોટા ગણાવતા RBIએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે 500 રૂપિયાની નોટ લીગલ ટેન્ડર રહેશે અને તેનો ઉપયોગ ચાલુ રહેશે.

આ ઉપરાંત, RBIએ એપ્રિલ 2025માં બેન્કો અને ATM ઓપરેટર્સને 100 અને 200 રૂપિયાની નોટનું સર્ક્યુલેશન વધારવાનો આદેશ આપ્યો હતો, પરંતુ તેનો અર્થ એ નથી કે 500 રૂપિયાની નોટ બંધ થશે.

નાગરિકોની જવાબદારી: નોટનું ધ્યાન રાખો

RBIએ નાગરિકોને અપીલ કરી છે કે તેઓ ચલણી નોટોનું ધ્યાન રાખે અને તેને નુકસાન ન થાય તેની કાળજી લે. જો નોટ ખરાબ થઈ જાય, તો તેને તાત્કાલિક બેન્કમાં જઈને બદલાવી દેવી જોઈએ. આ નાગરિકોની જવાબદારી છે, જેથી ચલણી નોટોનું સર્ક્યુલેશન સરળ અને સ્વચ્છ રહે.

શા માટે આ ગાઈડલાઈન જરૂરી છે?

RBIની ‘Clean Note Policy’ હેઠળ સ્વચ્છ અને સારી ગુણવત્તાવાળી નોટોનું સર્ક્યુલેશન જાળવવું જરૂરી છે. ખરાબ થયેલી નોટો ટ્રાન્ઝેક્શનમાં મુશ્કેલી ઊભી કરે છે અને તેનાથી નકલી નોટોનો ખતરો પણ વધે છે. આ ગાઈડલાઈન દ્વારા RBI લોકોને જાગૃત કરવા અને બેન્કિંગ સિસ્ટમમાં પારદર્શિતા જાળવવા માંગે છે.

RBIની નવી ગાઈડલાઈન દ્વારા 500 રૂપિયાની નોટની માન્યતા અને બદલવાની પ્રક્રિયા વિશે સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી છે. જો તમારી પાસે ફાટેલી, ગંદી કે રંગ ઝાંખો પડેલી નોટ છે, તો તેને નજીકની બેન્કમાં જઈને ફ્રીમાં બદલાવી શકો છો. RBIએ 500 રૂપિયાની નોટ બંધ નહીં થવાની પણ સ્પષ્ટતા કરી છે, તેથી અફવાઓથી બચો. નોટનું ધ્યાન રાખવું એ દરેક નાગરિકની જવાબદારી છે.

આ પણ વાંચો - ઈરાનમાં ફસાયેલા ભારતીયો માટે ભારત સરકારનું મોટું પગલું, કંટ્રોલ રૂમ અને હેલ્પલાઈન નંબર જાહેર