Pakistan US rare earth deal: શાહબાઝ અને મુનીરની ટ્રમ્પ સાથે 'ગુપ્ત ડીલ', દુર્લભ ખનીજ સિક્રેટ રીતે અમેરિકા મોકલવામાં આવ્યા, મચ્યો હોબાળો

Pakistan US rare earth deal: પાકિસ્તાને તાજેતરમાં અમેરિકાને દુર્લભ ખનીજો (રેર એર્થ) અને અન્ય મહત્વના તત્વોની પહેલી ખેપ મોકલી છે, જે $500 મિલિયન (લગભગ 4,200 કરોડ રૂપિયા)ના કરારનો ભાગ છે. આ કદમ પાકિસ્તાન અને અમેરિકા વચ્ચેના સંબંધોને મજબૂત કરવાની નવી કોશિશ તરીકે જોવામાં આવે છે, પરંતુ ઘરઆંગણે તે વિવાદનું કારણ બન્યું છે. ઇમરાન ખાનની પાર્ટી પાકિસ્તાન તહરીક-એ-ઇન્સાફ (PTI)એ આને 'ગુપ્ત કરારો' કહીને વાંધો લીધો છે અને સરકારને તમામ વિગતો જાહેર કરવાની માંગ કરી છે.

સપ્ટેમ્બર 2025માં અમેરિકન કંપની US સ્ટ્રેટેજિક મેટલ્સ (USSM)એ પાકિસ્તાનની સેના સંબંધિત એન્જિનિયરિંગ એજન્સી ફ્રન્ટિયર વર્ક્સ ઓર્ગેનાઇઝેશન (FWO) સાથે એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. આ કરાર હેઠળ USSM પાકિસ્તાનમાં ખનીજ પ્રોસેસિંગ અને વિકાસ માટે સુવિધાઓ બનાવવા માટે રોકાણ કરશે. મોકલાયેલી ખેપમાં એન્ટિમની, કોપર કોન્સન્ટ્રેટ તેમજ રેર એર્થ તત્વો જેમ કે નિયોડાયમિયમ અને પ્રેસિયોડાયમિયમનો સમાવેશ થાય છે. આ સેમ્પલ્સ FWOના સહયોગથી તૈયાર કરવામાં આવ્યા હતા.

USSMના નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ ડિલિવરી પાકિસ્તાન અને અમેરિકા વચ્ચેની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીનો મહત્વનો પગલું છે. કંપની કહે છે કે આ કરાર ખનીજોની આખી વેલ્યુ ચેઇન – શોધથી લઈને પ્રોસેસિંગ અને રિફાઇનિંગ સુધી – માટે વ્યાપક માળખું આપે છે. અમેરિકા મિસૌરી આધારિત આ કંપની ક્રિટિકલ મિનેરલ્સના ઉત્પાદન અને રિસાયક્લિંગમાં કાર્યરત છે, જે અમેરિકન ઊર્જા વિભાગ દ્વારા એડવાન્સ ટેક્નોલોજી માટે જરૂરી માનવામાં આવે છે.

આ ડીલના કેટલાક દિવસ પછી વ્હાઇટ હાઉસે એક તસવીર જારી કરી, જેમાં અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ એક બોક્સમાં રાખેલા પથ્થરો (રેર એર્થ મિનેરલ્સ) જુએ છે. તસવીરમાં પાકિસ્તાનના આર્મી ચીફ જનરલ આસિમ મુનીર તેમને સમજાવતા જોવા મળે છે, જ્યારે વડાપ્રધાન શેહબાજ શરીફ મુસ્કુરાતા દેખાય છે. ડોન અખબાર અનુસાર, પાકિસ્તાન પાસે $6 ટ્રિલિયનના ખનીજ ભંડાર હોવાનો અંદાજ છે, જે તેને વિશ્વના સૌથી સંપત્તિશાળી દેશોમાં ગણાવે છે. જોકે, અનેક મલ્ટીનેશનલ કંપનીઓ અહીં આવીને હાથ માથી ગઈ છે કારણ કે તેમને અપેક્ષિત સંપત્તિ મળી નથી.

PTIના માહિતી સચિવ શેખ વક્કાસ અકરમે કહ્યું કે સરકારે અમેરિકા અને તેની કંપનીઓ સાથેના તમામ કરારોની પૂરી વિગતો જાહેર કરવી જોઈએ. તેઓએ કહ્યું, "સંસદ અને જનતાને આ ગુપ્ત કરારો વિશે જણાવવું જરૂરી છે." પાર્ટીએ આરોપ લગાવ્યો કે આ માત્ર $500 મિલિયનના ખનીજ કરાર સુધી મર્યાદિત નથી. PTIએ રાષ્ટ્રીય હિતનો હવાલો આપીને પૂછ્યું કે શું પાકિસ્તાન બલુચિસ્તાનના પાસની પોર્ટ (ચીનના ગ્વાદર પોર્ટની નજીક)ને અમેરિકાને આપવા જઈ રહ્યું છે, જેથી તે ખનીજો લઈ જઈ શકે? એક રિપોર્ટ મુજબ પાકિસ્તાને ટ્રમ્પને પ્રસન્ન કરવા માટે આ અરબ સાગરમાં આવેલા પોર્ટને અમેરિકાને આપવાનો પ્રસ્તાવ આપ્યો છે, જે ભારતના ઇરાનમાં ચાબહાર પોર્ટની પણ નજીક છે. આ પ્રોજેક્ટની કિંમત $1.2 બિલિયન સુધી પહોંચી શકે છે, પરંતુ તેમાં અમેરિકન સૈન્ય આધારનો સમાવેશ નથી.

PTIએ ચેતવણી આપી કે આવા 'એકતરફી અને ગુપ્ત કરારો' દેશની પહેલેથી જ નબળી સ્થિતિને વધુ ખરાબ કરી શકે છે. અકરમે કહ્યું, "અમે ક્યારેય જનતા અને રાષ્ટ્રના હિત વિરુદ્ધના કોઈ કરારને સ્વીકારીશું નહીં." તેઓએ શેહબાજ સરકારને 1615માં જહાંગીરના નિર્ણયથી સબક લેવાનું કહ્યું, જેમાં તેઓએ બ્રિટિશોને સુરત પોર્ટ પર વેપારી અધિકાર આપ્યા હતા, જે પછી ઔપનિવેશિક કબજાનો માર્ગ બન્યો. આ વિકાસ વચ્ચે પાકિસ્તાનના $130 બિલિયનના વિદેશી કરજાના પૃષ્ઠભૂમિમાં આ કરારોને આર્થિક રાહત તરીકે જોવામાં આવે છે, પરંતુ વિપક્ષના વાંધા વચ્ચે તેમની પારદર્શિતા પર પ્રશ્નો ઉભા થયા છે.

આ પણ વાંચો-  10 વર્ષ બાદ મોટો નિર્ણય: CGHS નિયમોમાં ફેરફાર, કેન્દ્રીય કર્મચારીઓને મળશે મોટો ફાયદો