Israel Hamas War: તારીખ 7 ઓક્ટોબર 2023... જગ્યા ગાઝા પટ્ટી... દિવસ શનિવાર... આ એ જ દિવસ હતો જ્યારે આતંકવાદી જૂથ હમાસે માત્ર 20 મિનિટમાં ઇઝરાયેલ પર 5 હજાર રોકેટ છોડ્યા. જવાબમાં ઈઝરાયેલે પણ હમાસ પર હુમલો કર્યો. બંને તરફથી ગોળીબાર અને રોકેટ હુમલાનો સિલસિલો શરૂ થયો. સમય સાથે તણાવ વધ્યો, મૃત્યુઆંક અને પોતપોતાના પક્ષોને સમર્થન આપતા દેશોની સંખ્યા. અમેરિકા અને બ્રિટને ખુલ્લેઆમ ઈઝરાયેલને સમર્થન આપ્યું હતું, તો રશિયા અને ચીન પેલેસ્ટાઈનના સમર્થનમાં ઉભા જોવા મળ્યા હતા. બીજી તરફ 57 મુસ્લિમ દેશોએ સર્વસંમતિથી ઈઝરાયેલ પર અનેક પ્રતિબંધો લાદવાની હિમાયત કરી હતી. આમાં ઈરાન પણ સામેલ છે. ઈરાને ખુલ્લેઆમ કહ્યું હતું કે જો ગાઝામાં ઈઝરાયેલના ગુનાઓ ચાલુ રહેશે તો દુનિયાભરના મુસ્લિમો અને ઈરાની પ્રતિકાર પક્ષને કોઈ રોકી શકશે નહીં. ઈરાનના વિદેશ મંત્રીએ તેના કટ્ટર દુશ્મન ઈઝરાયલને કડક અલ્ટીમેટમ આપ્યું હતું કે તે ગાઝા પરના હુમલા બંધ કરે નહીંતર પગલાં લેવાની ફરજ પડશે, પરંતુ હવે ઈરાનનું વલણ પણ ઢીલું થઈ રહ્યું છે. ઈરાને વિશ્વને ખાતરી આપી હતી કે જ્યાં સુધી ઈઝરાયેલ ઈરાની હિતો અથવા નાગરિકો પર હુમલો નહીં કરે ત્યાં સુધી તે આ યુદ્ધમાં હસ્તક્ષેપ નહીં કરે.
Israel Hamas War: યુદ્ધ વચ્ચે 'ધાર્મિક સંકટ'માં ઈરાન, જાણો કેમ ઈઝરાયેલ સામે વલણ પડી રહ્યું છે નબળું
Israel Hamas War: એક વરિષ્ઠ ઈરાની રાજદ્વારીએ કહ્યું કે ઈરાનના ટોપના નેતાઓ, ખાસ કરીને સર્વોચ્ચ નેતા આયાતુલ્લા અલી ખમેનીની સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા ઈસ્લામિક રિપબ્લિકનું અસ્તિત્વ છે. આ કારણે જ ઈરાનના અધિકારીઓએ હુમલાઓ શરૂ થયા બાદથી ઈઝરાયેલ વિરુદ્ધ કડક નિવેદનો આપ્યા હોવા છતાં, તેઓએ સીધી લશ્કરી સંડોવણી ટાળી છે.
નિષ્ણાંતોનું કહેવું છે કે અમેરિકા સમર્થિત ઈઝરાયેલ સામે કોઈ પણ મોટો હુમલો ઈરાનને મોટી મુશ્કેલીમાં મૂકી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં પહેલેથી જ આર્થિક સંકટમાં ફસાયેલા દેશમાં મુસ્લિમ શાસકો સામે જનતાનો રોષ ભભૂકી શકે છે. અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે વિવિધ સૈન્ય, રાજદ્વારી અને સ્થાનિક પ્રાથમિકતાઓને ધ્યાનમાં લેવામાં આવી રહી છે. આ સાથે ગાઝા પર ઈઝરાયેલના હુમલા બાદ ઈરાન ખુલ્લેઆમ આગળ આવશે તો ચાર દાયકાથી વધુ સમયથી ચાલી રહેલી પ્રાદેશિક વર્ચસ્વની ઈરાની રણનીતિને મોટો ફટકો પડશે.
ઈરાનના ટોપના નેતાઓ વચ્ચે આ સહમતિ થઇ
ઈરાની મીડિયા અનુસાર, સંસદની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સમિતિના વડા વાહિદ જલાલઝાદેહે કહ્યું કે અમે અમારા મિત્રો હમાસ, ઈસ્લામિક જેહાદ અને હિઝબુલ્લાના સંપર્કમાં છે. તેમનું વલણ એ છે કે તેઓ અમારી પાસેથી લશ્કરી કાર્યવાહીની અપેક્ષા રાખતા નથી. તે જ સમયે, ત્રણ ઇઝરાયેલ સુરક્ષા અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે હાલમાં ઈરાનના ટોપના નેતાઓ વચ્ચે કોઈ મોટા તણાવને રોકવા માટે સહમતિ સધાઈ છે, જે ઈરાનને સંઘર્ષમાં ખેંચી જશે. ઈરાનના વિદેશ મંત્રાલયે ઉભરતા કટોકટી અંગે દેશના પ્રતિભાવ અંગે કોઈ ટિપ્પણી કરી ન હતી. જ્યારે ઇઝરાયેલના સૈન્ય અધિકારીઓએ ટિપ્પણી કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
ઈરાન ઈઝરાયેલને એક દેશ તરીકે સ્વિકારતું નથી
ત્રણ અધિકારીઓના જણાવ્યા મુજબ, જમીન પર ઈરાની નિષ્ક્રિયતા એ દળો દ્વારા નબળાઈના સંકેત તરીકે અર્થઘટન કરી શકાય છે જે દાયકાઓથી આ ક્ષેત્રમાં તેહરાનના પ્રભાવનું મુખ્ય સાધન છે. તેમણે કહ્યું કે તેનાથી ઈરાનની પ્રતિષ્ઠાને પણ નુકસાન થઈ શકે છે, જેણે લાંબા સમયથી ઈઝરાયેલ વિરુદ્ધ પેલેસ્ટાઈનને સમર્થન આપ્યું છે. ઈરાન ઈઝરાયેલને એક દેશ તરીકે ઓળખવાનો ઈન્કાર કરે છે અને તેને કબજેદાર તરીકે જુએ છે.
ઈઝરાયેલ પણ ઈરાન સામે યુદ્ધ માટે તૈયાર છે
ભૂતપૂર્વ ઇઝરાયેલી ગુપ્તચર અધિકારી, અવી મેલામેડે જણાવ્યું હતું કે ઇરાનીઓએ એક મૂંઝવણનો સામનો કરવો પડ્યો હતો કે શું તેઓ ગાઝા પટ્ટીમાં પોતાનો હાથ બચાવવા માટે હિઝબોલ્લાહને યુદ્ધમાં મોકલશે અથવા કદાચ તેઓ તકનો લાભ લેશે અને તેને છોડી દેશે. તેમણે કહ્યું કે આ તે બિંદુ છે જ્યાં ઈરાન પણ તેના નુકસાન વિશે વિચારી રહ્યું છે. કારણ કે તે જાણે છે કે જો તે ખુલ્લેઆમ આગળ આવશે તો લડાઈ બે તરફી થશે, આવી સ્થિતિમાં લોકોનો જીવ બચાવવો પણ તેની પ્રાથમિકતા છે.
એક અઠવાડિયામાં ઈરાનનું વલણ બદલાઈ ગયું
આ અઠવાડિયાની શરૂઆતમાં, ઈરાનના વિદેશ પ્રધાન હોસૈન અમીરાબ્દોલ્લાહિયાને કહ્યું હતું કે ઈઝરાયેલને ગાઝામાં જમીની કાર્યવાહી કરવાની મંજૂરી આપી શકાય નહીં અને જો તે આમ કરશે તો તેણે પરિણામ ભોગવવા પડશે. તેમણે કહ્યું કે આગામી કલાકોમાં મોટા પાયા પર કાર્યવાહી પણ થઈ શકે છે. તે જ સમયે, મંગળવારે, ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા આયાતુલ્લા અલી ખામેનીએ કહ્યું હતું કે જો ગાઝામાં ઈઝરાયેલના ગુનાઓ ચાલુ રહેશે તો વિશ્વભરના મુસ્લિમોને અને ઈરાનની પ્રતિકારક દળને કોઈ રોકી શકશે નહીં. પરંતુ થોડા જ દિવસોમાં ઈરાનનું વલણ સંપૂર્ણપણે બદલાઈ ગયું છે.
શું આ કારણે યુદ્ધ ટાળી રહ્યા છે?
એક વરિષ્ઠ ઈરાની રાજદ્વારીએ કહ્યું કે ઈરાનના ટોપના નેતાઓ, ખાસ કરીને સર્વોચ્ચ નેતા (આયાતુલ્લા અલી ખમેની) માટે સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા ઈસ્લામિક રિપબ્લિકનું અસ્તિત્વ છે. આ કારણે જ ઈરાનના અધિકારીઓએ હુમલાઓ શરૂ થયા બાદથી ઈઝરાયેલ વિરુદ્ધ કડક નિવેદનો આપ્યા છે, પરંતુ અત્યાર સુધી સીધી લશ્કરી સંડોવણી ટાળી છે.
ઇઝરાયેલ પર હિઝબુલ્લાહના હુમલાનું આ જ કારણ હતું
તે જ સમયે, ઑક્ટોબર 7 થી, હિઝબુલ્લાએ લેબનીઝ-ઇઝરાયેલ સરહદ પર ઇઝરાયેલી દળો સાથેની અથડામણમાં ગોળીબાર કર્યો છે, જેમાં ઇસ્લામિક જૂથના 14 લડવૈયાઓ માર્યા ગયા છે. હિઝબુલ્લાહ તરફી સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે આ નાની હિંસાનું આયોજન ઇઝરાયલી દળોને વ્યસ્ત રાખવા અને તેને વાળવા માટે કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ આવો હુમલો કોઈ મોટો નવો મોરચો ખોલવા માટે કરવામાં આવ્યો ન હતો. હિઝબુલ્લાહના નેતા સૈયદ હસન નસરાલ્લાહ, જેઓ તેમના ભાષણોમાં ઇઝરાયેલ સામે ધમકીઓ આપવા માટે જાણીતા છે, તેમણે યુદ્ધની શરૂઆત પછી કોઈ જાહેર સંબોધન કર્યું નથી.
ઇઝરાયેલ તેહરાન સાથે સીધો સંઘર્ષ ઇચ્છતું નથી
રોઇટર્સના જણાવ્યા અનુસાર, ત્રણ વરિષ્ઠ ઇઝરાયેલી સુરક્ષા સ્ત્રોતો અને એક પશ્ચિમી સુરક્ષા સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે ઇઝરાયેલ તેહરાન સાથે સીધો મુકાબલો ઇચ્છતો ન હતો અને જ્યારે ઇરાનીઓએ હમાસને તાલીમ આપી હતી અને સશસ્ત્ર કર્યા હતા, એવા કોઈ સંકેત નથી કે તેઓ 7 ઓક્ટોબરના હુમલાથી વાકેફ હતા. પૂર્વ જ્ઞાન. બીજી તરફ ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા ખમેનાઈએ હુમલામાં ઈરાનની સંડોવણીને નકારી કાઢી છે, જોકે તેમણે ઈઝરાયેલને થયેલા નુકસાનની પ્રશંસા કરી હતી. ઈઝરાયેલ અને પશ્ચિમી સુરક્ષા સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે ઈરાની દળો દ્વારા સીધો હુમલો કરવામાં આવશે તો જ ઈઝરાયેલ ઈરાન પર હુમલો કરશે. એમ પણ કહ્યું કે ઈરાન અથવા તેના સહયોગી જૂથો દ્વારા આવા હુમલાની ધારણામાં એક પણ ખોટું પગલું ઈઝરાયેલનો દૃષ્ટિકોણ બદલી શકે છે.
અમેરિકાએ પોતાનો ઈરાદો સ્પષ્ટ કર્યો
અમેરિકી અધિકારીઓએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે તેમનો ઉદ્દેશ્ય સંઘર્ષને ફેલાતો અટકાવવાનો છે અને અમેરિકાના વિકલ્પો ખુલ્લા રાખીને અન્ય લોકોને અમેરિકી હિતો પર હુમલો કરતા અટકાવવાનો છે. બુધવારે ઇઝરાયેલના પ્રવાસેથી પરત ફરતા, પ્રમુખ જો બિડેને ઇઝરાયલી મીડિયાના અહેવાલને સ્પષ્ટપણે નકારી કાઢ્યો હતો કે તેના સહાયકોએ ઇઝરાયેલને સંકેત આપ્યો હતો કે જો હિઝબુલ્લાહ યુદ્ધ શરૂ કરે છે, તો યુએસ દળો જૂથ સામે લડવામાં મદદ કરશે. ઇઝરાયેલી સેનામાં જોડાશે. બિડેને જર્મનીના રામસ્ટીન એર બેઝ ખાતે પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે આ સાચું નથી. આ ક્યારેય કહેવામાં આવ્યું ન હતું. વ્હાઇટ હાઉસની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા પરિષદના પ્રવક્તા જોન કિર્બીએ પુનરોચ્ચાર કર્યો કે વોશિંગ્ટન સંઘર્ષને નિયંત્રિત કરવા માંગે છે. તેમણે કહ્યું કે યુદ્ધમાં અમેરિકન સૈનિકોને તૈનાત કરવાનો કોઈ ઈરાદો નથી. યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટના ભૂતપૂર્વ અધિકારી અને CSIS થિંક-ટેન્કમાં મિડલ ઇસ્ટ પ્રોગ્રામના ચીફ જ્હોન અલ્ટરમેને જણાવ્યું હતું કે ઈરાની નેતાઓ હમાસને નક્કર સમર્થન બતાવવા માટે દબાણ અનુભવશે. તેણે કહ્યું કે એકવાર તમે આ વાતાવરણમાં આવી જાઓ, પછી એવી વસ્તુઓ થાય છે અને પરિણામ આવે છે જે કોઈ ઈચ્છતું નથી.
ઈરાને કહ્યું- ન તો ગાઝા, ન લેબનોન
પ્રાદેશિક હરીફો ઈરાન અને સાઉદી અરેબિયા વચ્ચે ચીનની મધ્યસ્થીએ તેહરાનના નેતાઓ માટે મામલો વધુ જટિલ બનાવ્યો છે, ઈરાનના ટોપના નિર્ણય નિર્માતાઓની નજીકના ભૂતપૂર્વ વરિષ્ઠ અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર. તેણે કહ્યું કે ન તો ગાઝા, ન લેબનોન, હું ઈરાન માટે મારો જીવ બલિદાન આપું છું. તે વર્ષોથી ઈરાનમાં સરકાર વિરોધી વિરોધમાં ટ્રેડમાર્ક મંત્ર બની ગયો છે, જે સંસાધનોના વિતરણ સાથે લોકોની હતાશાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. તેમણે કહ્યું હતું કે મોટાભાગે યુએસ પ્રતિબંધોને કારણે સર્જાયેલી આર્થિક કટોકટી, ઘણા ઈરાનીઓએ મધ્ય પૂર્વમાં પ્રભાવ વધારવા માટે તેના પ્રોક્સીઓને ભંડોળ પૂરું પાડવાની ઇસ્લામિક રિપબ્લિકની દાયકાઓ જૂની નીતિની ટીકા કરી છે.
MoneyControl News
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.
