રાજકોષીય સ્થિતિ ઇન્ડેક્ષ: ઓડિશા, છત્તીસગઢ અને ગોવામાં આર્થિક સ્વાસ્થ્ય શ્રેષ્ઠ, પંજાબ અને કેરળ ખરાબ સ્થિતિમાં

નીતિ આયોગના પ્રથમ રાજકોષીય સ્વાસ્થ્ય ઇન્ડેક્ષ અહેવાલમાં દર્શાવવામાં આવેલા રાજ્યોમાં સમૃદ્ધ ઓડિશા, છત્તીસગઢ, ગોવા અને ઝારખંડ ટોચના પ્રદર્શન કરનારા 'સિદ્ધિઓ' તરીકે ઉભરી આવ્યા છે. 'ફિસ્કલ હેલ્થ ઇન્ડેક્સ 2025' નામના આ અહેવાલમાં 18 મુખ્ય રાજ્યોને આવરી લેવામાં આવ્યા છે. આ રાજ્યો ભારતના કુલ ઘરેલુ ઉત્પાદન (GDP), વસ્તી વિષયક માહિતી, કુલ જાહેર ખર્ચ, આવક અને એકંદર રાજકોષીય સ્થિરતામાં તેમના યોગદાનની દ્રષ્ટિએ ભારતીય અર્થતંત્રને મોટા પ્રમાણમાં આગળ ધપાવે છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પંજાબ, આંધ્રપ્રદેશ, પશ્ચિમ બંગાળ અને કેરળ રાજકોષીય આરોગ્ય ઇન્ડેક્ષ (FHI) માં સૌથી ખરાબ પ્રદર્શન કરતા રાજ્યો હતા.

ઓડિશા ટોચ પર

રાજ્યોની નાણાકીય પરિસ્થિતિ વિશે સમજ વિકસાવવાના ઉદ્દેશ્યથી તૈયાર કરાયેલા આ અહેવાલમાં, મહારાષ્ટ્ર, ઉત્તર પ્રદેશ, તેલંગાણા, મધ્ય પ્રદેશ, કર્ણાટકને 'નેક્સ્ટ લાઇન' શ્રેણીમાં મૂકવામાં આવ્યા છે. આ અહેવાલ 16મા નાણાપંચના અધ્યક્ષ અરવિંદ પનગરિયા દ્વારા બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો. રિપોર્ટ અનુસાર, ઓડિશા રાજકોષીય સ્વાસ્થ્યની દ્રષ્ટિએ શ્રેષ્ઠ સ્થિતિમાં છે, જેમાં સૌથી વધુ 67.8 સ્કોર છે. તે ડેટ ઇન્ડેક્સ (99.0) અને ડેટ સસ્ટેનેબિલિટી (64.0) રેન્કિંગમાં પણ ટોચ પર છે, ખર્ચની ગુણવત્તા અને આવક એકત્રીકરણમાં સરેરાશ કરતાં વધુ સારા પ્રદર્શન સાથે.

પંજાબ, પશ્ચિમ બંગાળ અને કેરળમાં સ્થિતિ સારી નહીં

ઓડિશાની સાથે, ગોવા, કર્ણાટક, મહારાષ્ટ્ર અને છત્તીસગઢે પણ 2014-15થી 2021-22ના સમયગાળા દરમિયાન સૌથી વધુ સરેરાશ FHI સ્કોર હાંસલ કર્યો. તેનાથી વિપરીત, કેરળ અને પંજાબ ખર્ચની નબળી ગુણવત્તા અને દેવાની ટકાઉપણા સાથે સંઘર્ષ કરે છે. પશ્ચિમ બંગાળ પણ મહેસૂલ એકત્રીકરણ અને દેવા ઇન્ડેક્ષીના મુદ્દાઓનો સામનો કરી રહ્યું છે. રિપોર્ટ અનુસાર, આંધ્રપ્રદેશમાં રાજકોષીય ખાધ ઊંચી છે, જ્યારે હરિયાણાની દેવાની સ્થિતિ નબળી છે. રાજકોષીય સ્વાસ્થ્ય ઇન્ડેક્ષની ગણતરીમાં વપરાતો ડેટા કોમ્પ્ટ્રોલર અને ઓડિટર જનરલ (CAG) પાસેથી એકત્રિત કરવામાં આવે છે.

આ પણ વાંચો- Budget 2025 : SEA એ રિફાઇન્ડ ખાદ્ય તેલ પર વધુ આયાત ડ્યુટીની માંગ કરી, સાબુ અને નૂડલ્સ માટે આવી આ માંગ