Samudrayaan Mission: ભારતનું સમુદ્રયાન મિશન એ દેશનું પ્રથમ માનવસંચાલિત ડીપ સી રિસર્ચ મિશન છે, જેનો હેતુ સમુદ્રના 6000 મીટર ઊંડાણમાં શોધખોળ કરવાનો છે. આ મિશન હેઠળ મત્સ્ય 6000 નામની પનડુબ્બી તૈયાર કરવામાં આવી રહી છે, જે ત્રણ વૈજ્ઞાનિકોને હિંદ મહાસાગરના ઊંડાણમાં લઈ જશે. આ પનડુબ્બી અદ્યતન સેન્સર્સ અને ટેક્નોલોજીથી સજ્જ હશે, જે સમુદ્રની બાયોડાયવર્સિટી અને ખનિજ સંસાધનોનો અભ્યાસ કરવામાં મદદ કરશે. મત્સ્ય 6000 સામાન્ય રીતે 12 કલાક અને કટોકટીની સ્થિતિમાં 96 કલાક સુધી કાર્યરત રહી શકશે.
Samudrayaan Mission: ભારતનું સમુદ્રયાન મિશન, 6000 મીટર ઊંડાણની શોધની તૈયારી
અપડેટેડ 06:23:32 PM Sep 30, 2025 પર
સમુદ્રયાન મિશનની શરૂઆત 2021માં પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
મિશનની શરૂઆત અને હાલની સ્થિતિ
સમુદ્રયાન મિશનની શરૂઆત 2021માં પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય દ્વારા કરવામાં આવી હતી. ચેન્નાઈ સ્થિત નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઓશન ટેક્નોલોજી (NIOT) આ મિશનનું નેતૃત્વ કરી રહ્યું છે. મિશનનું બજેટ આશરે 4077 કરોડ રૂપિયા છે, જેમાં 600 કરોડ રૂપિયાનું વધારાનું બજેટ મંજૂર થયું છે.
સપ્ટેમ્બર 2024માં મત્સ્ય 6000નું ટાઇટેનિયમ હલ તૈયાર થયું છે. શેલો વૉટર ટ્રાયલ (600 મીટર ઊંડાઈ) 2024માં પૂર્ણ થઈ ચૂક્યું છે, અને ચાલુ વર્ષના અંત સુધીમાં ડીપ સી ટ્રાયલ (600 મીટરથી વધુ) શરૂ થશે. 2026માં આ પનડુબ્બીને 3000 થી 6000 મીટર ઊંડાઈ સુધી વૈજ્ઞાનિકો સાથે મોકલવાનું લક્ષ્ય છે.
શા માટે મહત્વનું છે આ મિશન?
સમુદ્રયાન મિશન ભારત માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. હિંદ મહાસાગરમાં આશરે 38 કરોડ ટન પોલીમેટેલિક નોડ્યુલ્સ (તાંબુ, નિકલ, કોબાલ્ટ, મેંગેનીઝ) હોવાનો અંદાજ છે, જે ઊર્જા સુરક્ષા અને ખનિજ સંસાધનોની શોધ માટે ઉપયોગી થશે. આ મિશનથી નીચેના ફાયદા થશે:
ખનિજ સંસાધનોની શોધ: પોલીમેટેલિક નોડ્યુલ્સ અને ગેસ હાઇડ્રેટ્સની ખોજ દેશની ઇકોનોમીને મજબૂત કરશે.
બાયોડાયવર્સિટી રિસર્ચ: સમુદ્રની જૈવવિવિધતા અને સમુદ્રી વિજ્ઞાન પર ઊંડાણપૂર્વક અભ્યાસ શક્ય બનશે.
બ્લૂ ઇકોનોમી: 2030 સુધીમાં ભારતનું બ્લૂ ઇકોનોમીનું લક્ષ્ય 88.75 લાખ કરોડ રૂપિયાનું છે, અને આ મિશન તેને હાંસલ કરવામાં મદદ કરશે.
ભારતની વૈશ્વિક સ્થિતિ
આ મિશન સફળ થશે તો ભારત અમેરિકા, રશિયા, ફ્રાન્સ, જાપાન અને ચીન પછી ડીપ સી રિસર્ચની ક્ષમતા ધરાવતો વિશ્વનો છઠ્ઠો દેશ બનશે. હાલમાં વિશ્વના સમુદ્રોના 70-80% ભાગનું ઊંડાણ હજુ અજાણ્યું છે, અને આ મિશન ભારતને સમુદ્રી શોધના ક્ષેત્રમાં મોટી તાકાત બનાવશે.
સમુદ્રયાન મિશન ભારતની વૈજ્ઞાનિક અને આર્થિક પ્રગતિ માટે એક મહત્વનું પગલું છે. 2026માં લોન્ચ થનારું આ મિશન ન માત્ર સમુદ્રના રહસ્યો ખોલશે, પરંતુ દેશને ખનિજ સંસાધનો, ઊર્જા સુરક્ષા અને બ્લૂ ઇકોનોમીના ક્ષેત્રે વૈશ્વિક સ્તરે આગળ લઈ જશે.
MoneyControl News
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.
