વિદેશી મુદ્રા ભંડાર 10 મહિનાના નીચલા સ્તરે કેમ પહોંચ્યું? વિશ્લેષકે કહ્યું- ભૂતપૂર્વ RBI ગવર્નર છે જવાબદાર!

ભારતનું વિદેશી મુદ્રા ભંડાર 10 મહિનાના નીચલા સ્તરે $634 બિલિયન પર પહોંચી ગયું છે. તે તેના ઓલટાઇમ હાઇ લેવલથી $70 બિલિયન ઘટી ગયું છે. જેના સંદર્ભમાં, એક પોપ્યુલર બજાર વિશ્લેષક અને SBI મ્યુચ્યુઅલ ફંડના પૂર્વ ઇક્વિટી વડા સંદીપ સભરવાલ કહે છે કે ફોરેક્સ એક્સચેન્જ રિઝર્વમાં ઘટાડા અને અર્થતંત્રની મંદી માટે રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઇન્ડિયા (RBI)ના પૂર્વ ગવર્નર શક્તિકાંત દાસની નીતિઓ જવાબદાર છે.

એક અહેવાલ અનુસાર, સભરવાલે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર પોતાના વિચારો રજૂ કર્યા છે. RBIના પૂર્વ ગવર્નરને જવાબદાર ઠેરવતા તેમણે કહ્યું કે, 'ભારતનો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર 10 મહિનાના નીચલા સ્તરે $640 બિલિયન પર આવી ગયો છે.' આ તેના ઓલટાઇમ હાઇ લેવલ કરતાં લગભગ $70 બિલિયન ઓછું છે. આ પરિસ્થિતિનું નિર્માણ અગાઉના RBI ગવર્નરની નીતિઓને કારણે થયું છે જ્યાં તેમણે INR (રૂપિયો) સ્થિર રાખ્યો હતો અને જ્યારે ડોલર બધી ચલણો સામે ઝડપથી વધી રહ્યો હતો ત્યારે સ્પોટ અને ફોરવર્ડ USD વેચાણ દ્વારા વિશાળ ફોરેક્સ રિઝર્વનો બગાડ કર્યો હતો.

તેમણે વધુમાં કહ્યું, ‘દાસે ગ્રોથને અતિશયોક્તિપૂર્ણ ગણાવી અને રોકડ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો અને વ્યાજ દર ઊંચા રાખ્યા, જેના કારણે અર્થતંત્ર ધીમું પડ્યું. ઘણા લોકોએ તેમની ખૂબ પ્રશંસા કરી પરંતુ તેમની નીતિઓ યોગ્ય ન હતી, જેનો ભોગ હવે તેઓ ભોગવી રહ્યા છે.' દેશને ભોગવવું પડી રહ્યું છે.

શક્તિકાંત દાસના કાર્યકાળ દરમિયાન, ગ્લોબલ ઉથલપાથલ વચ્ચે રૂપિયાને સ્થિર કરવા માટે RBI એ વિદેશી વિનિમય બજારમાં આક્રમક રીતે હસ્તક્ષેપ કર્યો. જ્યારે આ સ્ટેપ તાત્કાલિક સ્થિરતા પ્રોવાઇડ કરવા બદલ વ્યાપકપણે પ્રશંસા પામ્યા હતા, ત્યારે ટીકાકારો દલીલ કરે છે કે તે કિંમતે આવ્યા હતા, જેના કારણે રિઝર્વમાં ઘટાડો થયો હતો અને નિર્ણાયક સમયગાળા દરમિયાન તરલતામાં ઘટાડો થયો હતો.

India's Forex Reserves crash to a 10 month low of $ 640 billion Nearly $ 70 billion off all time highs The previous RBI Governors foolish policy of keeping the INR Stable and wasting huge Forex Reserves via spot and forward USD sales when the Dollar was in a tearaway rally…

— sandip sabharwal (@sandipsabharwal) January 11, 2025

બજાર વિશ્લેષકોએ જણાવ્યું હતું કે દાસના કાર્યકાળ દરમિયાન, RBIએ રૂપિયાને અસ્થિરતાથી બચાવવા માટે સ્પોટ અને ફ્યુચર્સ માર્કેટમાં તેના વિદેશી મુદ્રા અનામતનો નોંધપાત્ર હિસ્સો વેચી દીધો હતો. આ અભિગમને ટૂંકા ગાળામાં સ્થિરતા પૂરી પાડવા બદલ પ્રશંસા મળી, પરંતુ તેના લાંબા ગાળાના પરિણામો માટે પણ ટીકા થઈ.

હાલમાં દેશનો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર કેટલો છે?

રિઝર્વ બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયાના તાજેતરના ડેટા અનુસાર, 3 જાન્યુઆરી સુધીમાં ભારતનો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર સતત પાંચમા સપ્તાહે ઘટીને $634.59 બિલિયન થયો છે. સપ્ટેમ્બરના અંતમાં નોંધાયેલા $704.89 બિલિયનના ઓલટાઇમ ઉચ્ચતમ સ્તરથી અનામત લગભગ $70 બિલિયન ઘટી ગયું છે.

રૂપિયો સતત કેમ ઘટી રહ્યો છે?

હાલમાં, રૂપિયો સતત પડકારોનો સામનો કરી રહ્યો છે, શુક્રવારે રૂપિયો ડોલર સામે 85.9650 પર બંધ થયો હતો, જ્યારે સત્ર દરમિયાન તે કેટલાક સમય માટે 85.97ના રેકોર્ડ નીચા સ્તરે પહોંચ્યો હતો. ભારતના આર્થિક વિકાસને કારણે ડોલરના મજબૂત ભાવ અને રોકડ પ્રવાહમાં ઘટાડો થવાને કારણે આ સતત દસમો સાપ્તાહિક ઘટાડો છે.

ભારત માટે ચિંતાનો વિષય શું છે?

નોમુરાના વિશ્લેષકોએ જણાવ્યું હતું કે RBIના હસ્તક્ષેપથી અજાણતામાં મૂડીનો પ્રવાહ અને "ડોલર સંગ્રહખોરી’ થઈ શકે છે કારણ કે બજારના સહભાગીઓને રૂપિયાના વધુ અવમૂલ્યનનો ભય છે. ભારતની આર્થિક પ્રગતિ પણ ધીમી પડી શકે છે, કારણ કે સેન્ટ્રલ સ્ટેટિસ્ટિક્સ ઓફિસે નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે GDP ગ્રોથ રેટ 6.4% રહેવાનો અંદાજ મૂક્યો છે, જે ચાર વર્ષમાં સૌથી નીચો છે.

આ પણ વાંચો- અદાણી ગ્રુપ છત્તીસગઢમાં રુપિયા 75,000 કરોડનું કરશે રોકાણ, આ સેક્ટર્સમાં નવી નોકરીઓનું થશે સર્જન