દહેજની માંગણી ન કરી હોય તો પણ પતિ અને પરિવાર સામે દાખલ થઈ શકે છે 498A હેઠળ કેસ, SCએ સમજાવ્યો સમગ્ર મામલો

સામાન્ય સમજ છે કે કલમ 498A દહેજની માંગણીઓ પર લાગુ પડે છે. જો દહેજની માંગણી ન કરવામાં આવી હોય તો મહિલાનો પતિ અને પરિવારના સભ્યો આવા કેસમાંથી બચી શકે છે. પરંતુ દેશની સુપ્રીમ કોર્ટે આ અંગે સ્થિતિ સ્પષ્ટ કરી છે. કોર્ટે કહ્યું કે કલમ 498A નો હેતુ મહિલાઓને ઘરેલુ હિંસા, હુમલો અને અત્યાચારથી બચાવવાનો છે. તેનો હેતુ ફક્ત દહેજની માંગણી કરતી કનડગત સામે રક્ષણ આપવાનો નથી. જો કોઈ મહિલાનો પતિ અને સાસરિયાં દહેજ ન માંગે પરંતુ હિંસા અને ત્રાસનો આશરો લે, તો તેમની સામે કલમ 498A હેઠળ કાર્યવાહી થઈ શકે છે. સામાન્ય માન્યતા એવી છે કે આ કાયદો ફક્ત મહિલાઓને દહેજ ઉત્પીડનના કિસ્સાઓથી બચાવવા માટે છે. આવી સ્થિતિમાં સુપ્રીમ કોર્ટની આ ટિપ્પણી મહત્વપૂર્ણ છે.

ન્યાયાધીશ વિક્રમ નાથ અને ન્યાયાધીશ પ્રસન્ના બી. એક કેસની સુનાવણી કરી રહ્યા છે. વરાલેએ કહ્યું કે કલમ 498A નો મુખ્ય હેતુ ક્રૂરતાને રોકવાનો છે. તે ફક્ત દહેજ ઉત્પીડનના કેસોનો સામનો કરવા વિશે નથી. બેન્ચે કહ્યું કે જો સાસરિયાઓ દહેજની માંગણી ન કરતા હોય, પરંતુ મહિલાને શારીરિક અને માનસિક રીતે હેરાન કરવામાં આવી રહી હોય, તો તેમની સામે કાર્યવાહી થઈ શકે છે. 12 ડિસેમ્બર, 2014ના રોજ જારી કરાયેલા આદેશમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે, ‘આ કલમ હેઠળ ક્રૂરતાને વ્યાખ્યાયિત કરવા માટે દહેજની માંગણી જરૂરી નથી.' આંધ્રપ્રદેશ હાઈકોર્ટના આદેશને ફગાવી દેતા સુપ્રીમ કોર્ટે આ નિર્ણય આપ્યો.

મહિલાનો આરોપ - માર મારી ભગાડી દેવાઇ, ઘરમાં પ્રવેશ નથી આપતા

એ.ટી. રાવ પર તેની પત્નીને માર મારવાનો આરોપ હતો. આ ઉપરાંત, રાવે તેની પત્નીને તેના સાસરિયાના ઘરમાંથી કાઢી મૂકી હતી. પત્નીએ કહ્યું કે તેણીએ ઘણી વાર તેના સાસરિયાના ઘરે પાછા ફરવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ તેને અંદર જવા દેવામાં આવી નહીં. આ પછી પત્નીએ પોલીસનો સંપર્ક કર્યો અને તપાસ બાદ રાવ અને તેની માતા વિરુદ્ધ કેસ નોંધવામાં આવ્યો. રાવ અને તેમની માતાએ આ કેસ સામે હાઇકોર્ટમાં અરજી કરી, જ્યાં કેસ રદ કરવામાં આવ્યો. પરંતુ હવે જ્યારે તેમની પત્નીએ સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો છે, ત્યારે હાઇકોર્ટના નિર્ણય પર સ્ટે મૂકવામાં આવ્યો છે. હકીકતમાં, રાવ અને તેની માતાએ હાઈકોર્ટમાં દલીલ કરી હતી કે કલમ 498A હેઠળ તેમની સામે કેસ કરી શકાય નહીં કારણ કે તેમણે ન તો દહેજની માંગણી કરી હતી કે ન તો તેના માટે તેણીને હેરાન કરી હતી. આ અરજી હાઇકોર્ટે સ્વીકારી લીધી હતી.

‘દહેજ માંગ્યા વિના પણ ક્રૂરતા થઈ શકે’

ત્યારબાદ આરોપીની પત્નીએ સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો. અહીં પણ, એટી રાવે કહ્યું કે તેમની સામે કોઈ કેસ કરી શકાય નહીં કારણ કે તેમણે ન તો દહેજ માંગ્યું હતું કે ન તો તેના માટે તેણીને હેરાન કરી હતી. આના પર, બેન્ચે કલમ 498A ની જોગવાઈઓ અંગેની સ્થિતિ સ્પષ્ટ કરી. બેન્ચે કહ્યું કે આ કાયદો મુખ્યત્વે ક્રૂરતા અને હિંસાના કેસોનો સામનો કરવા માટે છે. દહેજ માંગ્યા વિના પણ આ કરી શકાય છે. તેથી, દહેજ સિવાય, જો કોઈપણ પ્રકારની શારીરિક કે માનસિક હેરાનગતિ હોય, તો કેસ નોંધી શકાય છે.

આ પણ વાંચો - UPI દ્વારા ટ્રાન્ઝેક્શન કરનારા યુઝર્સને મોટો ફટકો, હવે આ સર્વિસ માટે ચૂકવવા પડશે અલગથી રૂપિયા