યુક્રેનનો મોટો નિર્ણય: ‘મેડ ઇન ઇન્ડિયા' ડીઝલ પર લાગશે પ્રતિબંધ, શું છે રશિયા સાથેનું કનેક્શન?

યુક્રેન ભારતથી આયાત થતા ડીઝલ પર 1 ઓક્ટોબર, 2025થી પ્રતિબંધ લગાવવા જઇ રહ્યું છે. યુક્રેનની એનર્જી કન્સલ્ટન્સી એનકોરના જણાવ્યા મુજબ, ભારત રશિયાથી મોટા પ્રમાણમાં ક્રૂડ ઓઇલ ખરીદે છે, જેના કારણે આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. યુક્રેનની સુરક્ષા એજન્સીઓએ આદેશ આપ્યો છે કે ભારતથી આવતા દરેક ડીઝલ કન્સાઇનમેન્ટની લેબમાં તપાસ થશે, જેથી ખાતરી થઇ શકે કે તેમાં રશિયન તેલ ભળેલું નથી.

શા માટે લેવાયો આ નિર્ણય?

2022માં રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ શરૂ થયા પછી યુક્રેનની તેલ રિફાઇનરીઓ અને ઇંધણના સ્ટોરેજ પર રશિયન ડ્રોન અને મિસાઇલ હુમલાઓ થયા. આ વર્ષે ઉનાળામાં યુક્રેનની એક મોટી રિફાઇનરી ખરાબ થઇ, જેના કારણે યુક્રેનને ભારતથી ડીઝલ ખરીદવું પડ્યું. એ-95 કન્સલ્ટન્સીના જણાવ્યા મુજબ, યુક્રેનના રક્ષા મંત્રાલયે પણ ભારતીય ડીઝલ ખરીદ્યું કારણ કે તે જૂના સોવિયત ધોરણોને પૂર્ણ કરતું હતું. ઓગસ્ટ 2025માં યુક્રેને ભારતથી 119,000 ટન ડીઝલ આયાત કર્યું, જે તેના કુલ ડીઝલ ઇમ્પોર્ટનો 18% હતું.

રશિયા અને ભારતનું તેલ વેપાર

રશિયા ભારતને સસ્તું ક્રૂડ ઓઇલ આપે છે, જે બ્રેન્ટ ક્રૂડ કરતાં 5-6 ડોલર પ્રતિ બેરલ સસ્તું છે. યુક્રેનના ડ્રોન હુમલાઓથી રશિયાની તેલ રિફાઇનરીઓને નુકસાન થયું છે, જેના કારણે રશિયા પોતાનું તેલ સસ્તા ભાવે વેચે છે. ભારતે આ તકનો લાભ લઇને રશિયાથી મોટા પ્રમાણમાં તેલ ખરીદ્યું છે. આ ડીઝલ યુક્રેન પહોંચે છે, જેના કારણે યુક્રેનને શંકા છે કે તેમાં રશિયન તેલ ભળેલું હોઇ શકે છે.

યુક્રેનની ડીઝલ આયાતની સ્થિતિ

યુદ્ધ પહેલાં યુક્રેન બેલારૂસ અને રશિયાથી મોટા ભાગનું ડીઝલ ખરીદતું હતું. 2022 પછી તે પશ્ચિમી યુરોપથી ડીઝલ આયાત કરે છે. 2025ના પહેલા છ મહિનામાં યુક્રેનનું ડીઝલ ઇમ્પોર્ટ 13% ઘટીને 2.74 મિલિયન ટન થયું છે. ભારતથી આયાત થતા ડીઝલની તપાસથી યુક્રેન રશિયન તેલનો ઉપયોગ રોકવા માગે છે.