વૈજ્ઞાનિકો કાવ્યાત્મક શૈલીમાં કહે છે કે ધરતીને તાવ ચઢી ગયો છે. એટલે કે, તાપમાન 1850-1900ની ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ પહેલાંની સરેરાશની સરખામણીએ 1.5થી 2 ડિગ્રી સેલ્સિયસની સીમા વટાવવાની નજીક પહોંચી ગયું છે. આ લોકોને ગરમીથી થતી મુશ્કેલીઓ અને જળવાયુ પરિવર્તનના જોખમો તરફ ધકેલી રહ્યું છે. વૈજ્ઞાનિકોનું કહેવું છે કે તાપમાનમાં વધારો માનવીય પ્રવૃત્તિઓથી થતા હવામાન પરિવર્તનને કારણે થઈ રહ્યો છે, જેને હાલમાં અલ નીનો અસ્થાયી રૂપે હવા આપી રહ્યો છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ધરતીના આ તાવ પાછળ કોણ છે? સમુદ્રોમાં એવું તો શું થઈ રહ્યું છે, જેનાથી દુનિયા ગરમ થઈ રહી છે? ચાલો જાણીએ સમુદ્રની સત્યકથા.
આ વખતની ગરમી સહનશક્તિની બહાર જશે... અટલાંટિક, પેસિફિક અને હિંદ મહાસાગરમાં શું ફરી રહ્યું છે?
હજુ અડધો એપ્રિલ પણ પૂરો થયો નથી અને ગરમીએ પોતાનો રૌદ્ર સ્વભાવ દેખાડવાનું શરૂ કરી દીધું છે. ભારતીય હવામાન વિભાગે ઉત્તર ભારતના કેટલાક રાજ્યોમાં લૂની ચેતવણી જારી કરી છે. દેશ અને દુનિયામાં ગરમી જે રીતે વધી રહી છે, તે ચિંતાજનક છે. પરંતુ, આની પાછળ કેટલીક ભૌગોલિક ઘટનાઓ છે, જે માનવીના કારણે થઈ રહી છે.
MoneyControl Newsઅપડેટેડ Apr 11, 2025 પર 4:17 PM
સમુદ્રમાં કોણ ગોળ-ગોળ ફરી રહ્યું છે?
‘The Conversation’ના એક અભ્યાસ મુજબ, અંટાર્કટિકાની આસપાસ પૃથ્વીનો સૌથી શક્તિશાળી સમુદ્રી પ્રવાહ વહે છે, જેને અંટાર્કટિક સર્કમપોલર કરંટ (ACC) કહેવાય છે. આ અટલાંટિક, પેસિફિક અને હિંદ મહાસાગરો વચ્ચે પાણીનું પરિવહન કરવાનો મુખ્ય માર્ગ છે. આ ધારા દુનિયાના હવામાનને સંતુલિત રાખવામાં મદદ કરે છે અને તેને વેસ્ટ વિન્ડ ડ્રિફ્ટ પણ કહેવાય છે.
આ ધારા ધીમી પડવાથી ધરતી ગરમી શોષી નહીં શકે
નવા રિસર્ચમાં જાણવા મળ્યું છે કે ACC, જે અત્યાર સુધી સ્થિર હતી, આગામી 25 વર્ષમાં ધીમી પડી શકે છે. આનાથી સમુદ્રી જીવન, સમુદ્રના વધતા સ્તર અને વાતાવરણમાંથી ગરમી શોષવાની ધરતીની ક્ષમતા પર ખરાબ અસર પડી શકે છે.
2050 સુધીમાં 20% ધીમી થઈ શકે.
જો ગ્રીનહાઉસ ગેસોનું ઉત્સર્જન ખૂબ વધશે, તો ગાણિતિક મોડલ્સ અનુસાર 2050 સુધીમાં આ ધારા 20% સુધી ધીમી થઈ શકે છે. અંટાર્કટિકની બરફની ચાદરોમાંથી પીગળેલું પાણી સમુદ્રના ખારા પાણીને પાતળું કરશે, જેનાથી દુનિયાની સૌથી વિશ્વસનીય અને મહત્વની સમુદ્રી ધારાઓમાંથી એકનો પ્રવાહ અટકી શકે છે.
એમેઝોન નદીથી 100 ગણી શક્તિશાળી
સંશોધકોનું કહેવું છે કે દક્ષિણી મહાસાગર ઝડપથી બદલાઈ રહ્યો છે. આ ઘટાડાનું કારણ સમજવું જળવાયુ અને સમુદ્રમાં થતા મોટા ફેરફારોની આગાહી માટે જરૂરી છે. ACC એમેઝોન નદીથી 100 ગણી વધુ શક્તિશાળી છે અને તે દુનિયાના મહાસાગરોમાં ગરમી અને પોષક તત્વો ફેલાવે છે. જો તેમાં અડચણ આવે, તો મહાસાગરોની ગરમી અને કાર્બન શોષવાની ક્ષમતા ઘટી શકે છે, જે જળવાયુ પરિવર્તનને ઘટાડવાની તેમની શક્તિને નબળી પાડશે.
દાયકાઓથી ધારાને માપવાનો પ્રયાસ
બ્રિટિશ અંટાર્કટિક સર્વેના સમુદ્ર વિજ્ઞાની માઈકલ મેરેડિથે જણાવ્યું કે, ગ્લોબલ વોર્મિંગથી થતી 90%થી વધુ ગરમી સમુદ્રમાં ગઈ છે. તેમણે કહ્યું કે, જો આ પ્રક્રિયા ધીમી પડી જશે, તો ગ્લોબલ વોર્મિંગથી બચવા માટેનો આપણો સૌથી મોટો આધાર ખતમ થઈ જશે. વૈજ્ઞાનિકો દાયકાઓથી ડ્રેક પેસેજમાં ACCને માપી રહ્યા છે, જે દક્ષિણ અમેરિકા અને અંટાર્કટિક દ્વીપકલ્પ વચ્ચેની સાંકડી જગ્યા છે, જ્યાં તેના પ્રવાહને ટ્રેક કરવું સરળ છે. અત્યાર સુધીના પરિણામો સતત એકસરખા રહ્યા છે.
શું સમુદ્રી જીવન જોખમમાં મૂકાઈ શકે?
અંટાર્કટિક સર્કમપોલર કરંટ (ACC) એક અત્યંત મહત્વની સમુદ્રી ધારા છે, જે અંટાર્કટિકાની આસપાસ ગોળ-ગોળ ફરે છે અને દુનિયાના હવામાનને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે. પરંતુ, નવું સંશોધન દર્શાવે છે કે આ ધારા ધીમી પડી શકે છે, જેનાથી અનેક સમસ્યાઓ ઊભી થઈ શકે છે. જો એવું થશે, તો સમુદ્રનું સ્તર વધશે, સમુદ્રી જીવન જોખમમાં મૂકાઈ શકે છે અને ધરતીની ગરમી શોષવાની ક્ષમતા ઘટી શકે છે. વૈજ્ઞાનિકોએ આના પર નજર રાખવી પડશે અને તેને રોકવાના ઉપાય શોધવા પડશે.
ગરમી વધવાની શક્યતા 30 ગણી વધી
દુનિયાભરમાં પડી રહેલી ભયંકર ગરમીને વૈજ્ઞાનિકો વિનાશનું સંકેત માની રહ્યા છે. હવામાન નિષ્ણાતોના મતે, ભૌગોલિક રીતે ભારતના મોટા ભાગને અસર કરતી લૂ (Heat Wave) 100 વર્ષમાં એકવાર આવે છે. જોકે, હવે આ લૂ ભારત ઉપરાંત દુનિયાના અનેક દેશોને અસર કરી રહી છે, એટલું જ નહીં ઠંડા દેશોમાં પણ ભયંકર ગરમીનો અનુભવ થઈ રહ્યો છે. જળવાયુ પરિવર્તનથી ગરમી વધવાની શક્યતા 30 ગણી વધી છે, જેના કારણે એપ્રિલની શરૂઆતમાં જ ગરમી વધવા લાગી છે.
સૂરજની તપન કેમ વધી?
જ્યારે પેટ્રોલ-ડીઝલ કે કોલસા જેવા ફોસિલ ઈંધણ બાળવામાં આવે છે, ત્યારે કાર્બન પ્રદૂષણ વાતાવરણમાં ફેલાય છે, જે ધાબળાની જેમ કામ કરે છે. આ ધરતીના વાતાવરણને ગરમ કરે છે. વાતાવરણમાં કાર્બન પ્રદૂષણનું પ્રમાણ એટલું વધી ગયું છે કે તેના કારણે હવામાનમાં ફેરફાર થઈ રહ્યો છે અને ગરમી વધી રહી છે. 99%થી વધુ વૈજ્ઞાનિકો આ વાત સાથે સહમત છે કે જળવાયુ પરિવર્તનનું મુખ્ય કારણ માનવીય પ્રદૂષણ અને કાર્બન ઉત્સર્જન છે. જ્યાં સુધી આપણે પ્રદૂષણ ખતમ નહીં કરીએ, ત્યાં સુધી ગરમી વધતી જશે.
અલ નીનોએ આગમાં ઘી રેડ્યું
વૈજ્ઞાનિકોનું કહેવું છે કે માનવીય પ્રવૃત્તિઓથી દુનિયાભરમાં ગરમી વધી રહી છે. જોકે, અલ નીનોએ આમાં આગમાં ઘી રેડવાનું કામ કર્યું છે, જેને આ રેકોર્ડતોડ ગરમીનું મોટું કારણ માનવામાં આવે છે. ઈન્ટરગવર્નમેન્ટલ પેનલ ઓન ક્લાઈમેટ ચેન્જ (IPCC)ના વિશેષ અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે, જો તાપમાનમાં 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધુ વધારો થશે, તો ભારે વરસાદ, દુકાળ અને લૂ જેવા ગંભીર પરિણામો વધુ વારંવાર ભોગવવા પડી શકે છે.
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.