Samudrayaan Mission: ભારતનું સમુદ્રયાન મિશન, 6000 મીટર ઊંડાણની શોધની તૈયારી

Samudrayaan Mission: ભારતનું સમુદ્રયાન મિશન એ દેશનું પ્રથમ માનવસંચાલિત ડીપ સી રિસર્ચ મિશન છે, જેનો હેતુ સમુદ્રના 6000 મીટર ઊંડાણમાં શોધખોળ કરવાનો છે. આ મિશન હેઠળ મત્સ્ય 6000 નામની પનડુબ્બી તૈયાર કરવામાં આવી રહી છે, જે ત્રણ વૈજ્ઞાનિકોને હિંદ મહાસાગરના ઊંડાણમાં લઈ જશે. આ પનડુબ્બી અદ્યતન સેન્સર્સ અને ટેક્નોલોજીથી સજ્જ હશે, જે સમુદ્રની બાયોડાયવર્સિટી અને ખનિજ સંસાધનોનો અભ્યાસ કરવામાં મદદ કરશે. મત્સ્ય 6000 સામાન્ય રીતે 12 કલાક અને કટોકટીની સ્થિતિમાં 96 કલાક સુધી કાર્યરત રહી શકશે.

મિશનની શરૂઆત અને હાલની સ્થિતિ

સમુદ્રયાન મિશનની શરૂઆત 2021માં પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય દ્વારા કરવામાં આવી હતી. ચેન્નાઈ સ્થિત નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઓશન ટેક્નોલોજી (NIOT) આ મિશનનું નેતૃત્વ કરી રહ્યું છે. મિશનનું બજેટ આશરે 4077 કરોડ રૂપિયા છે, જેમાં 600 કરોડ રૂપિયાનું વધારાનું બજેટ મંજૂર થયું છે.

સપ્ટેમ્બર 2024માં મત્સ્ય 6000નું ટાઇટેનિયમ હલ તૈયાર થયું છે. શેલો વૉટર ટ્રાયલ (600 મીટર ઊંડાઈ) 2024માં પૂર્ણ થઈ ચૂક્યું છે, અને ચાલુ વર્ષના અંત સુધીમાં ડીપ સી ટ્રાયલ (600 મીટરથી વધુ) શરૂ થશે. 2026માં આ પનડુબ્બીને 3000 થી 6000 મીટર ઊંડાઈ સુધી વૈજ્ઞાનિકો સાથે મોકલવાનું લક્ષ્ય છે.

શા માટે મહત્વનું છે આ મિશન?

સમુદ્રયાન મિશન ભારત માટે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. હિંદ મહાસાગરમાં આશરે 38 કરોડ ટન પોલીમેટેલિક નોડ્યુલ્સ (તાંબુ, નિકલ, કોબાલ્ટ, મેંગેનીઝ) હોવાનો અંદાજ છે, જે ઊર્જા સુરક્ષા અને ખનિજ સંસાધનોની શોધ માટે ઉપયોગી થશે. આ મિશનથી નીચેના ફાયદા થશે:

ખનિજ સંસાધનોની શોધ: પોલીમેટેલિક નોડ્યુલ્સ અને ગેસ હાઇડ્રેટ્સની ખોજ દેશની ઇકોનોમીને મજબૂત કરશે.