ભારતનું ઇસરો ફક્ત વિશ્વની ટોચની 10 સ્પેસ એજન્સીઓમાં પોતાનું સ્થાન જાળવી રહ્યું નથી, પરંતુ દરેક મિશન સાથે નવી ઊંચાઈઓ પણ સ્પર્શી રહ્યું છે. દરમિયાન, પાકિસ્તાનની હાલત ખૂબ જ ખરાબ છે. સ્પેસ કોમ્પિટિશનમાં ભારતનું વર્ચસ્વ ચાલુ છે.
આ છે વિશ્વની 10 સૌથી પાવરફૂલ સ્પેસ એજન્સીઓ, ભારતનું ગૌરવ અકબંધ, કેવી છે પાકિસ્તાની સ્થિતિ?
ભારતનું ઇસરો ફક્ત વિશ્વની ટોચની 10 અવકાશ એજન્સીઓમાં પોતાનું સ્થાન જાળવી રહ્યું નથી, પરંતુ દરેક મિશન સાથે નવી ઊંચાઈઓ પણ સ્પર્શી રહ્યું છે. દરમિયાન, પાકિસ્તાનની હાલત ખૂબ જ ખરાબ છે. અવકાશ સ્પર્ધામાં ભારતનું વર્ચસ્વ ચાલુ છે.
MoneyControl Newsઅપડેટેડ Feb 26, 2025 પર 1:29 PM
વિશ્વની ટોચની 10 સ્પેસ એજન્સીઓ
જ્યારે પણ આપણે સ્પેસ વિશે વાત કરીએ છીએ, ત્યારે આપણા મનમાં વિશાળ ગ્રહો, તારાઓ, બ્લેક હોલ અને બ્રહ્માંડની રહસ્યમય ઊંડાણો આવે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે પૃથ્વી પર કેટલીક સંસ્થાઓ એવી છે જે આ રહસ્યો ઉજાગર કરવામાં મોખરે છે? હકીકતમાં, સ્પેસની શોધ હંમેશા માનવતાને આકર્ષિત કરતી રહી છે. ચંદ્ર પર પહેલું સ્ટેપ, મંગળની લાલ માટી પર રોવરની છાપ, અને વિવિધ તારાવિશ્વોના ચિત્રો - આ બધું વિશ્વની શ્રેષ્ઠ સ્પેસ એજન્સીઓની સખત મહેનત અને તકનીકી કુશળતાને કારણે શક્ય બન્યું છે. આજે આપણે દુનિયાની 10 સૌથી પાવરફૂલ સ્પેસ એજન્સીઓ વિશે વાત કરીશું, જેમાં ભારતનું નામ ગર્વથી સામેલ છે. ઉપરાંત, આપણે પડોશી દેશ પાકિસ્તાનની સ્પેસ એજન્સીની સ્થિતિ પર એક નજર નાખીશું.
1. નાસા - અમેરિકા
નાસા નિઃશંકપણે વિશ્વની સૌથી પાવરફૂલ સ્પેસ એજન્સી છે. 1958માં સ્થપાયેલી આ સંસ્થાએ એપોલો મિશન દ્વારા માનવીઓને ચંદ્ર પર મોકલ્યા, હબલ ટેલિસ્કોપ વડે બ્રહ્માંડના રહસ્યો ખોલ્યા અને મંગળ પર રોવર ઉતારીને ઇતિહાસ રચ્યો. તેનું વિશાળ બજેટ અને અત્યાધુનિક ટેકનોલોજી તેને નંબર વન બનાવે છે.
2. રોસ્કોસ્મોસ - રશિયા
રશિયાની સ્પેસ એજન્સી રોસકોસ્મોસ સોવિયેત યુગના વારસાને આગળ ધપાવે છે. 1955માં શરૂ થયેલી તેની સફર યુરી ગાગરીનના પ્રથમ સ્પેસયાત્રી બનવાથી વધુ તેજસ્વી બની હતી. સોવિયેત યુનિયન (યુએસએસઆર) એ 1957માં વિશ્વનો પ્રથમ ઉપગ્રહ "સ્પુટનિક" લોન્ચ કર્યો અને 1961માં પ્રથમ માનવ "યુરી ગાગરીન"ને સ્પેસમાં મોકલ્યો. હાલમાં, ROSCOSMOS આંતરરાષ્ટ્રીય સ્પેસ મથક (ISS) પર મુસાફરો મોકલવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી રહ્યું છે.
3. ચાઇના નેશનલ સ્પેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન (CNSA) - ચીન
ચીનની સ્પેસ એજન્સી CNSA છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓમાં ઝડપથી વિકાસ પામી છે. 1993માં શરૂ થયેલ CNSA ઝડપથી વિકસ્યું છે. ચંદ્ર પર ચાંગ'ઇ મિશન, તિયાંગોંગ સ્પેસ મથક અને મંગળ પર તિયાનવેન-1 રોવરએ તેને એક ઉભરતી મહાસત્તા બનાવી છે.
4. ISRO - ભારત
ઇસરો વિશ્વની સૌથી ઝડપથી વિકસતી સ્પેસ સંસ્થા છે. ભારતની સ્પેસ એજન્સી ઇસરો 1969થી દેશને ગૌરવ અપાવી રહી છે. ઓછા બજેટમાં મોટા મિશન - મંગલયાન, ચંદ્રયાન શ્રેણી અને એકસાથે 104 ઉપગ્રહો લોન્ચ કરવાના વિશ્વ વિક્રમે તેને વિશ્વના ટોચના 5માં સ્થાન આપ્યું છે. ભારતના ISRO એ લિમિટેડ સંસાધનો સાથે મોટા સપના પૂરા કર્યા છે. મંગળયાન મિશન હેઠળ, ભારત નાસાના બજેટ કરતા 10 ગણા ઓછા ખર્ચે મંગળ પર પહોંચ્યું. આનાથી દુનિયા આશ્ચર્યચકિત થઈ ગઈ. ચંદ્રયાન-૩ની સફળતાએ ભારતને ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર પહોંચનાર પ્રથમ દેશ બનાવ્યો. ગગનયાન મિશન સાથે, ભારત હવે માનવીને સ્પેસમાં મોકલવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. ઇસરોની ખર્ચ-અસરકારક ટેકનોલોજી અને સફળતા દર તેને વૈશ્વિક પ્લેટફોર્મ પર એક અલગ ઓળખ આપે છે.
5. યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી (ESA) - યુરોપ
22 દેશોનું જોડાણ, ESA, 1975થી સ્પેસમાં યુરોપની શક્તિનું પ્રદર્શન કરી રહ્યું છે. રોસેટા મિશન અને ગેલિલિયો ઉપગ્રહ પ્રણાલી તેની મુખ્ય સિદ્ધિઓ છે. આ સહયોગ અને વૈજ્ઞાનિક સંશોધનનું એક ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. તેણે એક ધૂમકેતુ પર લેન્ડર મોકલ્યું. તે નાસા સાથે અનેક પ્રોજેક્ટ્સ પર પણ કામ કરી રહ્યું છે.
6. જાપાન એરોસ્પેસ એક્સપ્લોરેશન એજન્સી (JAXA) – જાપાન
જાપાનનું JAXA નાના પણ અસરકારક મિશન માટે જાણીતું છે. હાયાબુસા મિશનમાંથી એસ્ટરોઇડનો નમૂનો લાવવો એ તેની સૌથી મોટી સિદ્ધિ હતી. તે ટેકનોલોજીકલ નવીનતામાં અગ્રેસર છે. જાપાનનો H3 રોકેટ પ્રોજેક્ટ પણ ભવિષ્યમાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થઈ શકે છે.
7. કેનેડિયન સ્પેસ એજન્સી (CSA) – કેનેડા
કેનેડાનું CSA કેનેડાઆરએમ જેવી રોબોટિક સિસ્ટમ્સ સાથે ISS માં યોગદાન આપે છે. નાના પાયે પણ, તે પ્રભાવશાળી કાર્ય કરી રહ્યું છે.
8. SpaceX - અમેરિકા (ખાનગી એજન્સી)
એલોન મસ્કની સ્પેસએક્સ સરકારી એજન્સી ન હોઈ શકે, પરંતુ તેને અવગણી શકાય નહીં. ફરીથી વાપરી શકાય તેવા રોકેટ અને સ્ટારલિંક પ્રોજેક્ટે સ્પેસ ઉદ્યોગમાં ક્રાંતિ લાવી.
9. યુનાઇટેડ કિંગડમ સ્પેસ એજન્સી (UKSA) - બ્રિટન
યુકેએસએ સેટેલાઇટ ટેકનોલોજી અને આબોહવા અભ્યાસમાં અગ્રેસર છે. તે ટૂંકા મિશનમાં નિષ્ણાત છે.
10. યુરોપમાં અન્ય એજન્સીઓ
DLR (જર્મન એરોસ્પેસ સેન્ટર) - જર્મની: DLR મુખ્યત્વે વૈજ્ઞાનિક સંશોધન, ઉપગ્રહ ટેકનોલોજી અને ચંદ્ર મિશનમાં નિષ્ણાત છે. તે ESA સાથે પણ સહયોગ કરે છે. CNES (નેશનલ સેન્ટર ફોર સ્પેસ સ્ટડીઝ) - ફ્રાન્સ: આ ફ્રેન્ચ એજન્સી સેટેલાઇટ ટેકનોલોજી, પૃથ્વી નિરીક્ષણ અને સ્પેસ સંશોધનમાં અગ્રેસર છે. તે ESA અને NASA સાથેના વિવિધ પ્રોજેક્ટ્સમાં પણ સામેલ છે. રાષ્ટ્રીય સ્પેસ એજન્સી (ASI) - ઇટાલી: ઇટાલીની ASI એ ઉપગ્રહ અને સ્પેસ સંશોધનમાં યોગદાન આપ્યું છે. તે યુરોપિયન સ્પેસ પ્રયાસોનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે.
પાકિસ્તાનની સ્થિતિ: સુપાર્કોની સ્ટોરી
પાકિસ્તાનની સ્પેસ એજન્સી SUPARCOની શરૂઆત ISRO ના 8 વર્ષ પહેલા 1961માં થઈ હતી. શરૂઆતમાં, રેહબાર-1 રોકેટ યુએસની મદદથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ તે પછી પ્રગતિ અટકી ગઈ. 62 વર્ષમાં, સુપાર્કોએ ફક્ત 5 ઉપગ્રહો લોન્ચ કર્યા છે, જેમાંથી મોટાભાગે ચીનની મદદથી કરવામાં આવ્યા છે. તેનું બજેટ ખૂબ જ ઓછું છે - તાજેતરના વર્ષોમાં ફક્ત 200 કરોડ રૂપિયા - જ્યારે ISROનું બજેટ ઘણું વધારે છે. પાકિસ્તાનનું છેલ્લું મોટું લોન્ચિંગ 2018માં થયું હતું, જેમાં ચીનની મદદથી મદદ મળી હતી. સ્પેસ વિજ્ઞાનમાં સુપાર્કો એક અગ્રણી નામ નથી, અને નિષ્ણાતો માને છે કે તેને ભારતની બરાબરી કરવામાં દાયકાઓ લાગી શકે છે. હવે ચીન 800 કરોડ રૂપિયાની સહાય અને તાલીમથી SUPARCO ને પુનર્જીવિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, પરંતુ તે કેટલું અસરકારક રહેશે તે સમય જ કહેશે.
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.