Budget 2024: સરકારોનું અચાનક આવ્યું ખેડૂતો પર ધ્યાન, શું બજેટમાં મળશે અભૂતપૂર્વ ભેટ?

Budget 2024:  ભારત મૂળભૂત રીતે કૃષિ અર્થતંત્ર છે. જો કે, સરકારોએ કૃષિ ક્ષેત્ર પર જોઈએ તેટલું કામ કર્યું નથી. તાજેતરની લોકસભા ચૂંટણીમાં શાસક પક્ષના અપેક્ષિત પ્રદર્શનથી ખેડૂતો હવે ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા લાગ્યા છે. છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં ખેડૂતોની તરફેણમાં ઘણી જાહેરાતો કરવામાં આવી છે. મહારાષ્ટ્ર સરકારે ખેડૂતો માટે રૂપિયા 14,000 કરોડની પાવર સબસિડી, ડાંગર ઉત્પાદકો માટે રૂપિયા 1,300 કરોડનું પ્રોત્સાહન અને દૂધ ઉત્પાદકો માટે આશરે રૂપિયા 200 કરોડની સબસિડીની જાહેરાત કરી છે. વધુમાં, તેલંગાણા સરકારે ખેડૂતો માટે લોન માફીનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. આ પછી મહારાષ્ટ્ર, ઝારખંડ અને પંજાબના ખેડૂતો પણ કૃષિ લોન માફીની માંગ કરી રહ્યા છે. આ બધા આકર્ષક પગલાં છે, પરંતુ તે કૃષિ અર્થતંત્રને સુધારવા માટે ટકાઉ ઉકેલો નથી. ભારતનું કૃષિ ક્ષેત્ર સંઘર્ષ કરી રહ્યું છે અને ફરી એકવાર બજેટ પાસેથી ઘણી અપેક્ષાઓ છે. આવો જાણીએ ખેડૂતોને આ બજેટથી શું અપેક્ષાઓ છે.

ખેડૂતોને આવકનો ટેકો મળવો જોઈએ

PM કિસાન યોજના જેવી પહેલો, જે સમગ્ર દેશમાં ખેડૂત પરિવારોને વાર્ષિક રૂપિયા 6,000 ની આવક સહાય પૂરી પાડે છે અને પાકના લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (MPS)માં વધારો ખેડૂત કલ્યાણ માટે જરૂરી છે. જો કે ખેડૂતોની આવક બમણી કરવાનો લક્ષ્યાંક હજુ હાંસલ થયો નથી. તેથી, બજેટ 2024 માટે એક ટકાઉ માળખાની જરૂર છે જે ખેડૂતોને તેમની આવકમાં ટકાઉ વધારો કરવામાં મદદ કરે છે અને સરકાર તરફથી રિકરિંગ ફંડિંગની જરૂર નથી.

લોન અને વીમો

સરકાર કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ (KCC) દ્વારા 4 ટકા વાર્ષિક વ્યાજે ખેડૂતોને રાહતદરે સંસ્થાકીય ધિરાણ આપે છે. નાણાકીય બજેટમાં પ્રધાનમંત્રી ફસલ બીમા યોજના માટે પણ ભંડોળ ફાળવવામાં આવે છે અને ખેડૂતોને પાક વીમા કવચ પૂરું પાડે છે. આ નીતિઓ મદદરૂપ હોવા છતાં, કૃષિ લોન માફી જેવા પગલાં ફક્ત ક્રેડિટ કલ્ચરને વધુ ખરાબ કરી શકે છે અને કૃષિ ધિરાણ પ્રદાન કરતી નાણાકીય સંસ્થાઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે. ખેડૂતોની ધિરાણપાત્રતામાં સુધારો કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ, જેથી નાણાકીય સંસ્થાઓ ખેડૂત સમુદાયને લોન આપવામાં સંકોચ ન કરે. વધુમાં, 'યસ-ટેક' (ટેકનૉલૉજી દ્વારા ઉપજ અંદાજ પ્રણાલી)ના અવકાશને વિસ્તારવાથી પણ પાક વીમા માટેના નાણાકીય બોજને ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે.

કૃષિ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને મશીનીકરણ

દેશની અડધાથી વધુ ખેતીની જમીન પર જ સિંચાઈની સુવિધા ઉપલબ્ધ છે, જેના કારણે હજુ પણ ચોમાસા પર ઘણી નિર્ભરતા છે. બજેટમાં સરકારે પાકના ઉત્પાદનમાં થતા નુકસાનને રોકવા માટે પહેલા ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સુધારવા પર ધ્યાન આપવું જોઈએ. સ્ટોરેજ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં સુધારો કરવો જોઈએ અને નવી સિંચાઈ યોજનાઓ લાગુ કરવી જોઈએ. કૃષિ ક્ષેત્રમાં ડ્રોન ટેક્નોલોજીના વ્યાવસાયિક ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવા અને પ્રોત્સાહન આપવા માટે એક પદ્ધતિસરની યોજના શરૂ કરવી જોઈએ. બિન-કૃષિ પ્રવૃત્તિઓ પર પણ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે, કારણ કે તેનાથી માથાદીઠ કૃષિ આવકમાં સુધારો થશે.