ચીન સાથે ટ્રમ્પની ફરી ટક્કર: અમેરિકા હવે ભારત તરફ વળ્યું, વેપાર કરાર પર ઝડપી મુલાકાતની આશા

US China trade war: વિશ્વના બે મહાશક્તિઓ – અમેરિકા અને ચીન – વચ્ચે વેપાર યુદ્ધની આગ ફરી ભભૂકી ઉઠી છે. ચીનના લેટેસ્ટ સ્ટેપને કારણે આખા વૈશ્વિક અર્થતંત્રને હલાવી દીધું છે, પણ આની વચ્ચે ભારત માટે એક સુવર્ણ અવસર ખુલી રહ્યું છે. અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ચીન પર 100% ટેરિફની ધમકી આપી છે, જે 1 નવેમ્બરથી અમલમાં આવશે. આ જવાબી કાર્યવાહી ચીનના દુર્લભ ખનીજો (રેર એર્થ મિનેરલ્સ)ની નિકાસ પર કડાકડા પ્રતિબંધોના જવાબમાં છે. આ ખનીજો ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, ઇલેક્ટ્રિક વાહનો અને ડિફેન્સ સાધનો માટે જરૂરી છે, અને ચીન વિશ્વના 70%થી વધુ ઉત્પાદનને નિયંત્રિત કરે છે.

આ તણાવ વચ્ચે નવી દિલ્હીમાં આધારિત વેપાર નીતિ થિંક ટેંક ગ્લોબલ ટ્રેડ રિસર્ચ ઇનિશિએટિવ (GTRI)એ કહ્યું છે કે આ સ્થિતિ ભારત-અમેરિકા વેપાર કરારને વેગ આપી શકે છે. GTRIના સ્થાપક અજય શ્રીવાસ્તવે ANIને આપેલા ઇન્ટરવ્યૂમાં કહ્યું, "ચીનના આકરા નિયંત્રણો અને વધતા અમેરિકા-ચીન વેપાર યુદ્ધથી વોશિંગ્ટનને પોતાની વ્યૂહરચના પર પુનર્વિચાર કરવો પડી રહ્યો છે. તેઓ વૈકલ્પિક સપ્લાય ચેઇન બનાવવા માટે વિશ્વાસપાત્ર સાથીઓની શોધ કરી રહ્યા છે, અને ભારત તેમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી શકે છે."

શ્રીવાસ્તવે વધુમાં જણાવ્યું કે, "આ વ્યૂહાત્મક પરિસ્થિતિ ભારત સાથે વેપાર કરારને ઝડપી બનાવી શકે છે. અમેરિકા ભારતને 16થી 18% ટેરિફની ઓફર આપી શકે છે, જે હાલમાં લાગુ 50% ટેરિફ કરતાં ઘણું ઓછું છે." આ ટેરિફમાંથી અડધો ભાગ ભારતના રશિયન તેલની ખરીદીને કારણે લગાવવામાં આવ્યો છે, જેને ટ્રમ્પ 'યુક્રેન યુદ્ધના ફંડિંગ' તરીકે જુએ છે. GTRIના આ વિશ્લેષણથી બજારમાં ઓપ્ટિમિઝમ જોવા મળ્યું છે – ભારતીય રૂપિયો આજે 88.25ના સ્તરે વેપાર કર્યો, જે કાલના 88.76થી સુધર્યો છે.

પરંતુ આ બધા વચ્ચે GTRIએ ભારતને સાવધાનીની સલાહ આપી છે. શ્રીવાસ્તવે કહ્યું, "ભારતે કૃષિ, ડિજિટલ વેપાર, ઇ-કોમર્સ અને ઇન્ટેલેક્ચ્યુઅલ પ્રોપર્ટી જેવા ક્ષેત્રોમાં પોતાની લાલ રેખાઓ જાળવી રાખવી જોઈએ. ચીન-વિરોધી કોઈ પણ કલમથી ભારતની વ્યૂહાત્મક સ્વાયત્તતા પર અસર ન પડે તેનું ધ્યાન રાખવું." આનું કારણ એ છે કે કોઈપણ વેપાર કરાર કાયમી નથી – જેમ ટ્રમ્પે ચીન સાથેના 'ફેઝ વન' કરારને તોડીને નવા ટેરિફ લગાવ્યા.

આ તણાવને વધુ રસપ્રદ બનાવે છે અમેરિકન વાસ્તવ વિભાગનું તાજું નિવેદન. ટ્રમ્પના સલાહકાર અને વાસ્તવ વિભાગના મંત્રી સ્કોટ બેસેન્ટે ફોક્સ ન્યૂઝને કહ્યું, "આ વેપારના મુદ્દાઓ પર લડાઈ ચીન વિરુદ્ધ વિશ્વની છે. અમે ભારત અને યુરોપીયન દેશો પાસેથી સમર્થનની અપેક્ષા રાખીએ છીએ." બેસેન્ટ, જેને અગાઉ ભારતને 'ટેરિફના મહારાજા' કહીને સંબોધ્યા હતા, હવે તેને 'કી ડેમોક્રેટિક અલાય' તરીકે રજૂ કરી રહ્યા છે. તેમણે કહ્યું, "અમે પહેલેથી જ સાથીઓ સાથે વાતચીત કરી રહ્યા છીએ, અને આ અઠવાડિયે મુલાકાતો થશે."

આ બધું એ વખતે બોલાયું જ્યારે ભારતીય અધિકારીઓ વોશિંગ્ટન પહોંચી ગયા છે. સરકારી સ્ત્રોતો અનુસાર, "ભારતીય ટીમ અમેરિકામાં છે અને બંને પક્ષો માટે વિન-વિન સોલ્યુશન શોધવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે." આ મુલાકાતોમાં દુર્લભ ખનીજોની વૈકલ્પિક સપ્લાય ચેઇન, ટેરિફ ઘટાડો અને લાંબા ગાળાના વેપાર સંબંધો પર ચર્ચા થઈ રહી છે.

આ વેપાર યુદ્ધની શરૂઆત કેવી થઈ?