e-NAM 2.0: આંતરરાજ્ય વેપારને પ્રોત્સાહન આપવા e-NAM 2.0 થશે શરૂ, ખેડૂતો માટે ડિજિટલ ક્રાંતિની નવી શરૂઆત

e-NAM 2.0: ભારત સરકાર ખેડૂતોની આવક વધારવા અને ડિજિટલ કૃષિ બજારને વેગ આપવા માટે e-NAM 2.0 લોન્ચ કરવાની તૈયારી કરી રહી છે. આ અપગ્રેડેડ પ્લેટફોર્મ આંતરરાજ્ય અને આંતર-મંડી વેપારને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં ઓટોમેટેડ બિડિંગ, માંગ-પુરવઠા ડેટા, લોજિસ્ટિક્સ અને ફિનટેક સપોર્ટ જેવી અદ્યતન સુવિધાઓનો સમાવેશ થાય છે.

e-NAM 2.0નો મુખ્ય હેતુ ખોરાકનો બગાડ ઘટાડવો, ભાવ શોધમાં પારદર્શિતા લાવવી અને ખેડૂતોને શ્રેષ્ઠ ભાવ મળે તે સુનિશ્ચિત કરવું છે. હાલના e-NAM પ્લેટફોર્મ પર ચકાસણી અને પરિવહન જેવી સેવાઓ ખાનગી પક્ષો દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવે છે, પરંતુ નવું વર્ઝન આ સેવાઓને ડિજિટલ રીતે ઇન્ટીગ્રેટ કરશે. આનાથી ફળો, શાકભાજી અને અન્ય પાકોના આંતરરાજ્ય વેપારને વેગ મળશે, જેનાથી મધ્યસ્થીઓ ઘટશે અને ખેડૂતોને વધુ ફાયદો થશે.

એપ્રિલ 2016માં e-NAM શરૂ થયું ત્યારથી, આ પ્લેટફોર્મ પર રૂપિયા 4,41,000 કરોડની કૃષિ કોમોડિટીઝનો વેપાર થયો છે. જોકે, આંતરરાજ્ય વેપારનો હિસ્સો માત્ર રૂપિયા 76.8 કરોડ હતો. 2024-25માં e-NAMનું કુલ ટર્નઓવર રૂપિયા 80,262 કરોડ સુધી પહોંચ્યું, જે ગત વર્ષની સરખામણીમાં 2%નો વધારો દર્શાવે છે. e-NAM 2.0ની ડિઝાઇન એવી રીતે કરવામાં આવી છે કે તે ટોચના ખરીદી સ્તરે પણ ધીમું ન પડે અને મોટા પ્રમાણમાં વેપારને હેન્ડલ કરી શકે.

ભારતના કૃષિ ક્ષેત્રમાં ડિજિટલ વિપ્લવ લાવવા માટે e-NAM 2.0 પર કામ તેજ થયું છે. યુનિયન એગ્રીકલ્ચર મિનિસ્ટરે તાજેતરમાં જાહેરાત કરી કે આ અપગ્રેડેડ પ્લેટફોર્મ આંતરરાજ્ય અને આંતર-મંડી વેપારમાં લોજિસ્ટિક્સની મુશ્કેલીઓને દૂર કરશે. હાલમાં e-NAM પર 1389 મંડીઓ 23 રાજ્યો અને 4 યુનિયન ટેરિટરીઝ સાથે જોડાયેલી છે, જેમાં 1.77 કરોડથી વધુ ખેડૂતો અને 2.53 લાખ વેપારીઓ રજિસ્ટર્ડ છે.

e-NAM 2.0માં મુખ્ય નવીનતાઓમાં બેંક અકાઉન્ટ વેલિડેશન, eKYC આધાર-આધારિત, અને વેલ્યુ એડેડ સર્વિસ પ્રોવાઇડર્સ જેમ કે એસેઇંગ, લોજિસ્ટિક્સ અને અન્ય સેવાઓનું ઓનબોર્ડિંગ શામેલ છે. આનાથી ખેડૂતોને ફાર્મ-ગેટ મોડલ દ્વારા વેપાર કરવામાં સરળતા મળશે, અને બગાડ ઘટીને ભાવ વધુ સારા મળશે. વધુમાં, e-NAM મોબાઇલ એપ પર વૉઇસ-બેઝ્ડ ઇન્સ્ટ્રક્શન્સ અને વર્નાક્યુલર લેંગ્વેજ સપોર્ટ પણ ઉમેરાશે, જેથી ગ્રામીણ ખેડૂતોને વધુ સુવિધા થશે.

અપડેટ્સમાં, ફેબ્રુઆરી 2025માં 10 નવી કોમોડિટીઝને e-NAM પ્લેટફોર્મ પર ઉમેરવામાં આવી છે, જેનાથી કુલ કોમોડિટીઝની સંખ્યા 231 થઈ ગઈ છે. આમાં ચણાનો લોટ (ચિકપી ફ્લાઉર), સુકા તુલસીના પાંદડા, ડ્રેગન ફ્રુટ, હિંગ, વટાણા ફ્લાઉર, બેબી કોર્ન, સુકા મેથીના પાંદડા, વ્હીટ ફ્લાઉર, ચણા સત્તુ અને વોટર ચેસ્ટનટ જેવી વસ્તુઓનો સમાવેશ થાય છે. આ નિર્ણય ફાર્મર પ્રોડ્યુસર ઓર્ગેનાઇઝેશન્સ (FPOs)ને વેલ્યુ-એડેડ પ્રોડક્ટ્સ વેચવામાં મદદ કરશે, જેનાથી ખેડૂતોને વધુ આવકની તક મળશે.

જોકે, FY25માં આંતરરાજ્ય વેપારમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે, જે રૂપિયા 76.8 કરોડથી ઘટીને અડધો થઈ ગયો છે, જ્યારે કુલ ટર્નઓવર રૂપિયા 80,262 કરોડ પર પહોંચ્યું છે – જેમાં અંદરુની રાજ્ય વેપારમાં 7% વધારો થયો છે. e-NAM 2.0 આ સમસ્યાઓને હલ કરીને પાન-ઇન્ડિયા માર્કેટને મજબૂત કરશે. રજિસ્ટ્રેશન માટે enam.gov.in પર જઈને ઓનલાઇન અરજી કરી શકાય છે, અને મોબાઇલ એપ પણ ઉપલબ્ધ છે.