ભારત-નેપાળ વેપાર: પેટ્રોલથી દવા સુધી, નેપાળ કેટલું ભારત પર નિર્ભર?

India-Nepal Trade: નેપાળમાં સોશિયલ મીડિયા પર પ્રતિબંધને લઈને ભારે હોબાળો મચ્યો છે. આ પ્રતિબંધના વિરોધમાં યુવાઓ રસ્તા પર ઉતરી આવ્યા, જેના કારણે હિંસક ઘટનાઓમાં 20થી વધુ લોકોના મોત થયા અને 300થી વધુ લોકો ઘાયલ થયા. આ અરાજકતા વચ્ચે નેપાળનું અર્થતંત્ર ડગમગી રહ્યું છે. આવા સમયે ભારત સાથેનો વેપાર, જે નેપાળની અર્થવ્યવસ્થાનો મહત્વનો આધાર છે, તેના પર પણ અસરની શક્યતાઓ ચિંતાજનક છે.

ભારત-નેપાળ વેપારનો વ્યાપ

નેપાળનું અર્થતંત્ર મુખ્યત્વે ખેતી અને પર્યટન પર આધારિત છે, પરંતુ તેનો 60%થી વધુ વેપાર ભારત સાથે થાય છે. 2024ના આંકડા મુજબ, ભારતે નેપાળમાં 6.95 અરબ ડોલરનું નિકાસ કર્યું, જ્યારે નેપાળથી ભારતે 867 મિલિયન ડોલરનું આયાત કર્યું. જો આ વેપારમાં રૂકાવટ આવે, તો નેપાળ માટે મુશ્કેલીઓ વધી શકે છે.

નેપાળ ભારત પર કેટલું નિર્ભર?

ભારત નેપાળને પેટ્રોલિયમ પ્રોડક્ટ્સ, બિજલી, સ્ટીલ, ઓટો પાર્ટ્સ અને દવાઓ જેવી આવશ્યક ચીજવસ્તુઓની સપ્લાય કરે છે. ઇન્ડિયન ઓઇલ કોર્પોરેશન (IOCL) નેપાળની તેલની જરૂરિયાતો પૂરી કરે છે અને તેનું વિતરણ પણ સંભાળે છે. આ ઉપરાંત, ભારત નેપાળને રાહતદરે બિજલી પૂરી પાડે છે. 2024માં ભારતે નેપાળને 2.19 અરબ ડોલરના પેટ્રોલિયમ પ્રોડક્ટ્સ, 700.57 મિલિયન ડોલરનું સ્ટીલ-લોખંડ, 429.17 મિલિયન ડોલરની મશીનરી, 352.62 મિલિયન ડોલરના વાહનો અને તેના પાર્ટ્સ, 327.37 મિલિયન ડોલરના ઇલેક્ટ્રિકલ્સ-ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને 239.57 મિલિયન ડોલરની દવાઓની નિકાસ કરી.

નેપાળથી ભારતમાં શું આવે છે?

ભારત પણ નેપાળથી વનસ્પતિ તેલ, સ્ટીલ, કોફી, ચા, મસાલા, જૂટ પ્રોડક્ટ્સ, લાકડાની વસ્તુઓ અને ટેક્સટાઇલ જેવી ચીજવસ્તુઓ આયાત કરે છે. 2024માં નેપાળથી ભારતે 152.71 મિલિયન ડોલરના વનસ્પતિ તેલ, 101.10 મિલિયન ડોલરનું સ્ટીલ અને 98.05 મિલિયન ડોલરની કોફી-ચા-મસાલાની આયાત કરી.