QR કોડ: જાપાનની શોધ ભારતની ઓળખ કેવી રીતે બની, જેને પેમેન્ટ સિસ્ટમને બનાવી સરળ

QR Code: જાપાનમાં શોધાયેલો નાનકડો QR કોડ આજે ભારતમાં પેમેન્ટ્સની દુનિયાનું પાવરહાઉસ બની ગયો છે. એક સમયે વાહનોના પાર્ટ્સ ટ્રેક કરવા માટે બનાવેલો આ કોડ હવે કરિયાણાની નાની દુકાનોથી લઈને મોટાં શોરૂમ્સ સુધી, દરેક જગ્યાએ પેમેન્ટ્સનો માસ્ટર કી બની ગયો છે. તાજેતરમાં, કેરળના એક કબ્રસ્તાનમાં એક કબર પર મૂકેલા QR કોડનો વીડિયો વાયરલ થયો હતો, જેણે લોકોને આશ્ચર્યમાં મૂકી દીધા. આ કોડ સ્કેન કરવાથી મૃત વ્યક્તિના જીવન અને પરિવાર વિશેની માહિતી મળતી હતી, જે દર્શાવે છે કે આ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કેટલી અનોખી રીતે થઈ રહ્યો છે.

QR કોડનો ભારતમાં ઝડપી વિકાસ

ભારતમાં QR કોડનો વિકાસ ખરેખર નાટકીય રહ્યો છે. સસ્તા સ્માર્ટફોન, સસ્તા મોબાઈલ ડેટા અને ખાસ કરીને યુનિફાઈડ પેમેન્ટ્સ ઈન્ટરફેસ (UPI) ના કારણે તે ઓનલાઈન અને ઓફલાઈન બંને પ્રકારના વેપારીઓ માટે પૈસા મોકલવા અને મેળવવાનો ડિફોલ્ટ માર્ગ બની ગયો છે. આજે રસ્તાની બાજુની નાની દુકાનો, રેસ્ટોરન્ટ્સના મેનુ, એરલાઈન બોર્ડિંગ પાસ અને પ્રોડક્ટ પેકેજિંગ પર પણ આ પિક્સેલેટેડ ચોરસ જોવા મળે છે. પેમેન્ટ્સ ઉપરાંત, હોસ્પિટલ્સ, ડાયગ્નોસ્ટિક સેન્ટર્સ અને કોલેજો પણ હવે દર્દીના ડેટા કે વિદ્યાર્થીઓના અસાઈનમેન્ટ માટે QR કોડનો ઉપયોગ કરી રહી છે.

QR કોડની શરૂઆત

QR કોડની શોધ 1994માં જાપાની એન્જિનિયર માસાહિરો હારાએ કરી હતી. તેઓ ઓટોમોબાઈલ કંપની ડેન્સો વેવ માટે કામ કરતા હતા અને ઓટો પાર્ટ્સને ટ્રેક કરવા માટે બારકોડનો સારો વિકલ્પ શોધી રહ્યા હતા. બારકોડ ફક્ત મર્યાદિત માહિતી સ્ટોર કરી શકતા હતા અને તેને એક જ દિશામાં સ્કેન કરવા પડતા હતા. તેના જવાબમાં, હારાએ એક 2-ડાયમેન્શનલ મેટ્રિક્સ તૈયાર કર્યું જે 4,000થી વધુ અક્ષરો સ્ટોર કરી શકે અને કોઈપણ ખૂણાથી સ્કેન કરી શકાય. આ ટેકનોલોજીને ડેન્સો વેવે પેટન્ટ કરાવી, પરંતુ તેનો ઉપયોગ મફતમાં કરવાની પરવાનગી આપી, જેના કારણે તેનો ઝડપી ફેલાવો થયો.

સ્માર્ટફોનના આગમનથી મળ્યું નવું જીવન

શરૂઆતમાં ઓટોમોબાઈલ ઉદ્યોગ પૂરતો મર્યાદિત રહેલા આ કોડને સ્માર્ટફોન અને તેમના કેમેરાએ નવું જીવન આપ્યું. સ્માર્ટફોનના કેમેરા સ્કેનર તરીકે કામ કરવા લાગ્યા, જેનાથી ગ્રાહકો માટે QR કોડનો ઉપયોગ કરવો અત્યંત સરળ બની ગયો. કોવિડ-19 મહામારી દરમિયાન, કોન્ટેક્ટલેસ અને કેશલેસ પેમેન્ટના માધ્યમ તરીકે તેની લોકપ્રિયતામાં અનેકગણો વધારો થયો.