Mobile Phone Manufacturing: એક સમય હતો જ્યારે દુનિયાભરની કંપનીઓ ભારતમાં આવીને મોબાઇલ ફોન બનાવવા માટે ફેક્ટરીઓ લગાવતી હતી. લોકલ ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સરકાર સારી માત્રામાં ઉત્પાદન-સંલગ્ન પ્રોત્સાહન (PLI) આપી રહી હતી. આનો લાભ લેવા માટે, અહીં મોબાઇલ ફોન બનાવવાની ક્ષમતામાં નોંધપાત્ર વધારો થયો. પરંતુ હવે વિદેશી બજાર હોય કે લોકલ, દરેક જગ્યાએ માંગમાં ભારે ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે. આ કારણે, આ ફેક્ટરીઓની ફોન ઉત્પાદન ક્ષમતાનો અડધો ભાગ પણ ઉપયોગમાં લેવાતો નથી.
સુસ્તીની અસર? મોબાઇલ ફોનનું વેચાણ ઘટ્યું, કંપનીઓને મુશ્કેલીઓનો કરવો પડ્યો સામનો
તમે એક કહેવત સાંભળી હશે, 'હરિના ગુણગાન ગાવા આવ્યો પણ કપાસ વીણવાનું કામ શરૂ કર્યું'. આ કહેવત અમુક હદ સુધી મોબાઇલ ફોન ઉદ્યોગને પણ લાગુ પડે છે. ભારતમાં મોબાઇલ ફોન બનાવવા માટે કંપનીઓએ એસેમ્બલી લાઇન બનાવી, પરંતુ હવે બજારમાં તેની કોઈ માંગ નથી. તેથી, મોબાઇલ ફોન ફેક્ટરીની ક્ષમતાનો માત્ર અડધો ભાગ જ ઉપયોગમાં લેવાઈ રહ્યો છે.
MoneyControl Newsઅપડેટેડ Jan 10, 2025 પર 11:57 AM
સમસ્યા કેમ ઊભી થઈ?
એક અહેવાલ પ્રમાણે સરકાર દ્વારા પ્રોડક્શન-લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ (PLI) યોજનાનો લાભ લેવા માટે આ ફેક્ટરી બનાવવામાં આવી હતી, પરંતુ હાલમાં મોબાઇલ ફોન ઉત્પાદન ક્ષમતાનો અડધો ભાગ ઉપયોગમાં લેવાતો નથી. આનું કારણ ગ્લોબલ અને લોકલ લેવલે નબળી માંગ હોવાનું કહેવાય છે. તેમનું કહેવું છે કે કોરોના પછી જ્યારથી કારખાનાઓ ખુલ્યા છે, ત્યારથી ક્ષમતાનો સંપૂર્ણ ઉપયોગ થયો નથી. વર્ષ 2022માં પરિસ્થિતિ વધુ વણસી ગઈ. તે સમયે એવું લાગતું હતું કે થોડા મહિનામાં પરિસ્થિતિ સુધરશે, પરંતુ હજુ સુધી આવું થયું નથી.
મોબાઇલ ફોન એસેમ્બલી લાઇનના અન્ય ઉપયોગો
હવે લોકલ બજારમાં મોબાઇલ ફોન પૂરતા પ્રમાણમાં વેચાતા નથી અને નિકાસ પણ થતી નથી, તેથી સ્વાભાવિક છે કે નવા ફોનનું ઉત્પાદન થશે નહીં. આવી સ્થિતિમાં, કંપનીઓએ અન્ય કેટલાક માલ બનાવવા માટે એસેમ્બલી લાઇનનો ઉપયોગ શરૂ કર્યો છે. આ એસેમ્બલી લાઇનનો મોટો ભાગ હવે ટેલિકોમ સાધનો અને હેડફોન અને ઇયરફોન જેવા વેરેબલ ડિવાઇસનું પ્રોડક્શન થઈ રહ્યું છે.
ભારતમાં કેટલા ફોન છે?
કાઉન્ટરપોઇન્ટ રિસર્ચ અનુસાર, ભારતની વાર્ષિક મોબાઇલ ફોન ઉત્પાદન ક્ષમતા 500 મિલિયન યુનિટને વટાવી જવાની ધારણા છે. આમાં સ્માર્ટફોન, ફીચર ફોન અને ટેબ્લેટ બનાવવાની ક્ષમતાનો સમાવેશ થાય છે. ઇલેક્ટ્રોનિક ઇન્ડસ્ટ્રીઝ એસોસિએશન ઓફ ઇન્ડિયા (ELCINA)નો અંદાજ 400-420 મિલિયન યુનિટ છે.
કેટલા ફોન બનાવવામાં આવી રહ્યા છે?
અહેવાલ પ્રમાણે ભારતમાં હાલમાં વાર્ષિક માત્ર 250 મિલિયન મોબાઇલ ફોનનું ઉત્પાદન થાય છે. આમાંથી, 200 મિલિયન સ્માર્ટફોન અને ફીચર ફોન લોકલ બજાર માટે છે, જ્યારે બાકીના, મોટાભાગે આઇફોન, નિકાસ કરવામાં આવે છે. ભારતમાં મોબાઇલ ફોનનું ઉત્પાદન મુખ્યત્વે ડિક્સન ટેક્નોલોજીસ, સેમસંગ ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, ટાટા ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને હોન હાઇ (ફોક્સકોન) જેવા PLI-પાત્ર પ્લેયર્સ દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે.
એન્ટ્રી લેવલ ફોનના વેચાણમાં ઘટાડો
રિસર્ચ ફર્મ CMR અનુસાર, 2024ના જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટર દરમિયાન એન્ટ્રી-લેવલ ફોન અને ફીચર ફોનના શિપમેન્ટમાં વાર્ષિક ધોરણે 14%નો ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો. આ મુખ્યત્વે 4G ફીચર ફોન શિપમેન્ટમાં 46% ઘટાડો થવાને કારણે હતું. આ સમયગાળા દરમિયાન, 2G ફીચર ફોનના વેચાણમાં પણ 1%નો ઘટાડો થયો. આ દર્શાવે છે કે હવે ભારતીય અર્થતંત્રમાં મૂળભૂત મોબાઇલ ફોનની માંગ ઝડપથી ઘટી રહી છે.
સ્માર્ટફોન શિપમેન્ટમાં પણ કોઈ ફેરફાર થયો નથી
બધા વિચારી રહ્યા હતા કે જો ફીચર ફોન કે એન્ટ્રી લેવલ ફોનનું વેચાણ ઘટ્યું હોત તો સ્માર્ટફોનનું વેચાણ વધ્યું હોત. પરંતુ સ્માર્ટફોન શિપમેન્ટમાં કોઈ નોંધપાત્ર ફેરફાર થયો નથી. કોવિડ પછી માંગમાં ઘટાડો થવાને કારણે 2021 માં વાર્ષિક ધોરણે 7% વૃદ્ધિ જોવા મળી હતી. પરંતુ, તે પછી, વર્ષ 2022 દરમિયાન સ્માર્ટફોન શિપમેન્ટમાં 10%નો ઘટાડો થયો. ૨૦૨૩ માં પરિસ્થિતિમાં થોડો સુધારો થયો. શિપમેન્ટમાં માત્ર 1%નો વધારો થયો. IDC અનુસાર, 2024 માં વોલ્યુમ પણ આવી જ રીતે નીચું રહેવાની ધારણા છે.
પહેલા મનીકંટ્રોલ ગુજરાતી પર ગુજરાતીમાં સ્ટોક માર્કેટ, Stock Tips, સમાચાર, પર્સનલ ફાઇનાન્સ અને બિઝનેસ સંબંધિત સમાચાર વાંચો. દૈનિક બજાર અપડેટ્સ માટે Moneycontrol App ડાઉનલોડ કરો.